Vì sao các khuyến cáo an toàn mạng như 'không nhấp vào link lạ'... vẫn kém hiệu quả?

4 giờ trướcBài gốc

Đây là nhận định của Tiến sĩ (TS) Bùi Quốc Liêm, giảng viên ngành Truyền thông chuyên nghiệp, Đại học RMIT Việt Nam, khi nói về an toàn số trên không gian mạng.

Thông điệp cảnh báo chưa đủ sức nặng

TS Bùi Quốc Liêm cho rằng, mặc dù những thông điệp như “cẩn thận kẻ gian”, “không nhấp vào link lạ” hay “không cung cấp thông tin cá nhân” xuất hiện dày đặc nhưng chưa đủ sức tăng "hệ miễn dịch số" cho cộng đồng.

Thực tế, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia (NCA) cho biết, trong năm 2024, lừa đảo trực tuyến gây thiệt hại 18.900 tỉ đồng. Đây không còn là vấn đề an ninh mạng mà đã trở thành vấn đề an ninh kinh tế-xã hội.

“Việt Nam cần một chiến dịch quốc gia để biến truyền thông thành lá chắn phòng ngừa tội phạm mạng, giúp người dân nhận diện, phản ứng và tự bảo vệ mình trong không gian số”- TS Bùi Quốc Liêm bày tỏ.

TS Bùi Quốc Liêm, Đại học RMIT Việt Nam. ẢNH: RMIT Việt Nam

Quan điểm này cũng được Thạc sĩ Nguyễn Phạm Hoàng Huy, Chủ nhiệm bộ môn Digital Marketing, trường Cao đẳng FPT Polytechnic đồng tình và bổ sung cần một chiến dịch truyền thông bài bản và chủ động hơn. Mỗi công dân cần được huấn luyện để nhận biết và phản ứng trước các kịch bản lừa đảo, để có sự phòng vệ ngay khi tiếp nhận thông tin.

Nhiều nạn nhân bị lừa đảo vì các chiêu thức ngày càng tinh vi. Ảnh: NGUYỆT NHI

Đề xuất xây dựng chiến dịch và khung pháp lý

Thạc sĩ Nguyễn Phạm Hoàng Huy cho rằng phải có những mô hình truyền thông mới mang tính sáng tạo, đổi mới để tăng việc tương tác và hỗ trợ trực tiếp hơn đến người dùng hiện nay.

Chẳng hạn như các số điện thoại phản ứng nhanh về an ninh mạng dành cho người dân, doanh nghiệp, hoặc các phòng xử lý an ninh mạng dành cho người dân, góp phần xây dựng thói quen tự bảo vệ trên không gian mạng, hỗ trợ sự cố và pháp lý.

Trong khi đó, TS Bùi Quốc Liêm cho rằng có thể học hỏi từ các nước phát triển. Tại một số quốc gia, họ coi chương trình truyền thông chống lừa đảo là một chiến dịch mang tầm quốc gia.

Tại Mỹ, Bộ An ninh nội địa nước này khởi xướng thông điệp “Stop. Think. Connect". (Dừng lại. Suy nghĩ. Rồi kết nối). Nhờ đó, 96% người Mỹ cảm thấy có trách nhiệm cá nhân với an toàn mạng, và 93% tin rằng hành động của họ có thể bảo vệ không chỉ bạn bè, gia đình mà còn giúp cho mạng Internet an toàn hơn trên toàn thế giới.

Còn Australia thì sớm đưa an toàn số vào trường học như một kỹ năng sống. Thậm chí, nước này còn lập hẳn một cơ quan độc lập để chuyên xử lý nội dung độc hại và điều phối giáo dục kỹ năng số toàn dân.

Hay như Singapore, nước này chọn cách tiếp cận pháp lý hóa và công nghệ hóa vấn đề.

Họ đưa ra ứng dụng ScamShield giúp chặn cuộc gọi và tin nhắn lừa đảo, có cơ chế kill-switch cho phép người dân tạm thời khóa tài khoản ngân hàng khi nghi ngờ bị chiếm đoạt.

Đồng thời phát động một chiến dịch ACT gồm thêm ứng dụng ScamShield, kiểm tra dấu hiệu lừa đảo qua nguồn chính thức và báo cáo với cơ quan chức năng, gia đình và bạn bè.

Singapore còn thành lập một trung tâm phản ứng nhanh phối hợp giữa cảnh sát và ngân hàng, có thể phong tỏa tài khoản chỉ trong vài phút. Nhờ đó, nửa đầu 2025, quốc đảo này giảm được 26% số vụ lừa đảo và giảm 12,6% tổng thiệt hại.

“Theo tôi, Việt Nam hoàn toàn có thể phát động chiến dịch tương tự. Nếu lập một chiến dịch quốc gia Chính phủ Việt Nam, có thể đặt tên là An toàn số cho mọi người, không chỉ đưa ra thông điệp cảnh báo người dân, mà còn thúc đẩy hành động để tạo rào chắn thực sự”- TS Bùi Quốc Liêm đề xuất.

Vị này cũng cho rằng Việt Nam có thể học hỏi mô hình của Singapore trong việc phát động khung hành động ACT. TS Liêm đề xuất chiến dịch mang thông điệp “chậm mà chắc” nhằm hình thành phản xạ cho người dân.

Cạnh đó, vị giảng viên đến từ RMIT Việt Nam cho rằng cần tính toán xây dựng trung tâm phản ứng nhanh và khung pháp lý cho phản ứng nhanh, giữa cơ quan công an và ngân hàng để phong tỏa giao dịch đáng ngờ trong vài phút.

Song song đó, chúng ta cần đề cao việc giáo dục kỹ năng số toàn dân, đặc biệt với người cao tuổi và học sinh, những nhóm dễ bị tổn thương nhất.

TS Liêm cũng bày tỏ, với an toàn mạng, báo chí nên là trụ cột truyền tải thông điệp giúp người dân nhận biết tin giả và kênh chính thức. Ngoài ra, chiến dịch có thể kêu gọi người ảnh hưởng (influencer/KOL) và các nền tảng số tham gia truyền tải thông điệp an toàn số bằng ngôn ngữ đời thường, gần gũi tạo sức lan tỏa.

Không chỉ là chiến dịch mà là cam kết quốc gia

Theo TS Bùi Quốc Liêm, chiến dịch về an toàn số không nên chỉ là khẩu hiệu hay phong trào ngắn hạn, mà phải là cam kết quốc gia. Có thể thể chế hóa điều này như một phần của chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế số và xã hội số định hướng đến năm 2030.

Vì thế, khi tổ chức chiến dịch, ngoài sự dẫn dắt của nhà nước cần có sự đồng hành của doanh nghiệp, báo chí, cộng đồng để Việt Nam trở thành một quốc gia an toàn số, nhân văn và vững mạnh trong kỷ nguyên dữ liệu.

THU HÀ

Nguồn PLO : https://plo.vn/vi-sao-cac-khuyen-cao-an-toan-mang-nhu-khong-nhap-vao-link-la-van-kem-hieu-qua-post878560.html