Vì sao đàn ông mắc bệnh tim ở Địa Trung Hải thấp hơn Mỹ 20 lần?

2 ngày trướcBài gốc

Chế độ ăn Địa Trung Hải

Hai trong số năm vùng xanh của thế giới, Ikaria và Sardinia, nằm ở vùng Địa Trung Hải, quê hương của chế độ ăn Địa Trung Hải, chế độ ăn từng được “cha đẻ của ngành tim mạch dự phòng”, Jeremiah Stamler, tán dương là “miễn chê”. Liệu nó có tuyệt vời như người ta vẫn ca ngợi không?

Câu lạc bộ Địa Trung Hải

Có hơn một chục quốc gia nằm giáp biển Địa Trung Hải. Chế độ ăn Địa Trung Hải thực chất là những gì người dân đảo Crete thuộc Hy Lạp từng ăn hơn nửa thế kỷ trước. Sau Thế chiến hai, chính phủ Hy Lạp đã mời Quỹ Rockefeller đến và đánh giá tình hình hậu chiến.

Ấn tượng với tỷ lệ mắc bệnh tim cực thấp trong vùng, nhà khoa học dinh dưỡng Ancel Keys - tên của ông đã được đặt cho khẩu phần “K”, khẩu phần hàng ngày được đóng gói sẵn dành cho lính Mỹ - đã khởi xướng Nghiên cứu bảy quốc gia (Seven Countries Study) trứ danh, nghiên cứu theo chiều dọc mối tương quan giữa chế độ ăn và bệnh tim mạch ở nam giới ở bảy khu vực trên thế giới.

Thực đơn giàu thực vật trong bữa là bí quyết sức khỏe của người Địa Trung Hải xưa. Ảnh: Somerby Franklin.

Nhóm nghiên cứu, do Keys dẫn đầu, đã phát hiện tỷ lệ mắc bệnh tim gây tử vong ở nam giới ở đảo Crete thấp hơn ở Mỹ 20 lần và họ cũng có tỷ lệ mắc ung thư và tử vong nói chung thấp nhất. Họ ăn gì? Chế độ ăn của họ có hơn 90% là thực phẩm thực vật, giúp giải thích tại sao bệnh tim mạch vành lại hiếm gặp ở đó. Hiếm gặp ở đây có nghĩa là ngoại trừ một nhóm nhỏ cư dân giàu có có chế độ ăn khác với đại chúng - họ ăn thịt mỗi ngày thay vì 1-2 tuần một lần.

Chế độ ăn Địa Trung Hải có đặc điểm chính là chủ yếu dựa trên thực vật, ít thịt và sản phẩm từ sữa, hai loại thực phẩm được tiến sĩ Keys coi là “kẻ phản diện chính trong chế độ ăn” do hàm lượng chất béo bão hòa của chúng. Thật không may, rất ít người thực sự còn ăn chế độ ăn Địa Trung Hải truyền thống, ngay cả ở Địa Trung Hải. Tỷ lệ mắc bệnh tim mạch vành đã tăng vọt ở đảo Crete vì người dân trên đảo ngày càng ăn nhiều thịt và phô mai thay vì thực phẩm thực vật.

Vì vậy, mặc dù nhiều người nói về chế độ ăn Địa Trung Hải nhưng rất ít người thực sự áp dụng. Người ta thường nghĩ đến pizza hoặc mì spaghetti thịt viên khi nói đến ẩm thực Ý. Mặc dù “các nhà hàng Ý luôn miệng khoe mẽ về chế độ ăn Địa Trung Hải lành mạnh,” tiến sĩ Keys viết, “nhưng thứ mà họ phục vụ chỉ là phiên bản nhái của nó.” Nếu không còn ai thực sự theo chế độ ăn này nữa, làm sao chúng ta nghiên cứu?

Các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều hệ thống tính điểm khác nhau nhằm đánh giá mức độ tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải để xem liệu những người ăn thuần Địa Trung Hải hơn có sức khỏe tốt hơn hay không. Ăn càng nhiều thực phẩm thực vật thì điểm càng cao và sẽ bị trừ điểm nếu ăn một khẩu phần thịt hoặc sản phẩm từ sữa hàng ngày.

Vì vậy, không có gì bất ngờ khi những người có điểm số tương đối cao hơn thì trên thang đo nguy cơ mắc bệnh tim, ung thư và tử vong nói chung sẽ thấp hơn. Chế độ ăn Địa Trung Hải có tác dụng bảo vệ khi so với chế độ ăn Mỹ tiêu chuẩn - không còn nghi ngờ gì nữa - nhưng bất kỳ chế độ ăn giàu thực phẩm thực vật nguyên sơ và ít mỡ động vật nào cũng được kỳ vọng sẽ bảo vệ chúng ta chống lại nhiều tác nhân thuộc nhóm các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu.

Dựa trên hàng chục nghiên cứu đoàn hệ theo thời gian, càng tuân thủ chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải thì nguy cơ chết sớm càng thấp. Chênh lệch độ tuổi trung bình khi chết giữa người ăn thuần và ít thuần Địa Trung Hải nhất là hai năm. Tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải cũng giúp chúng ta lão hóa tốt đẹp hơn và nguy cơ bị suy nhược thấp hơn. Chế độ ăn này đặc biệt có tác dụng bảo vệ ở điểm nào?

Một phân tích tổng hợp từ nhiều nghiên cứu về các thành phần có đặc tính bảo vệ cao nhất của chế độ ăn Địa Trung Hải cho thấy, về mặt thực phẩm, lợi ích về tỷ lệ tử vong bắt nguồn từ ăn nhiều rau quả hơn và ít thịt hơn. Ngược lại, ăn cá, thực phẩm có nguồn gốc động vật duy nhất được khuyến khích trong chế độ ăn Địa Trung Hải, dường như không có ý nghĩa gì cả.

Gần đây, “các blogger, tác giả viết sách thị trường hoặc nhà báo chuyên viết bài giật gân hoặc mưu cầu lợi ích tài chính” lấy việc chỉ trích tiến sĩ Keys làm công cụ kiếm tiền, nhưng hồ sơ khoa học đã vạch rõ những nỗ lực thóa mạ đó chỉ là hiện thân của “thiếu năng lực nghiên cứu hoặc đơn giản là thiếu trung thực nếu không muốn nói là gian lận khoa học.” Là một nhà khoa học lỗi lạc, khi được hỏi vào sinh nhật thứ một trăm rằng ông có nghĩ chế độ ăn đã góp phần giúp ông sống thọ đến như vậy không, tiến sĩ Keys đã trả lời, “Rất có thể, nhưng không có bằng chứng.”

Tiến sĩ Stamler cũng phát biểu tương tự về chế độ ăn Địa Trung Hải nhân dịp sinh nhật thứ một trăm của ông. Nhà khoa học trăm tuổi này vẫn dành hết tâm huyết cho nghiên cứu mang tính tiên phong của ông ngay cả khi đã bước sang tuổi một trăm. Chúng ta đã mất ông vào ngày 26 tháng 1 năm 2022, ở tuổi 102.

Michael Greger/NXB Trẻ

Nguồn Znews : https://znews.vn/vi-sao-dan-ong-mac-benh-tim-o-dia-trung-hai-thap-hon-my-20-lan-post1532596.html