Khoảng trống pháp lý và những rủi ro tài chính âm thầm
Trên danh sách công bố, Thanh Hóa có gần 50 sàn giao dịch bất động sản. Nhưng khi đối chiếu với yêu cầu của Luật Kinh doanh Bất động sản 2023, bức tranh trở nên ngược lại hoàn toàn: đến đầu tháng 12, chỉ hai sàn hoàn tất hồ sơ và được cấp phép hoạt động theo đúng trình tự pháp lý.
Theo Sở Xây dựng, đến cuối tháng 7 không có sàn nào nộp hồ sơ theo Điều 54 của Luật Kinh doanh BĐS 2023, điều khoản yêu cầu sàn phải được cấp giấy phép trước khi hoạt động. Nghị định 96/2024/NĐ-CP tiếp tục siết chặt nghĩa vụ báo cáo, minh bạch thông tin, áp dụng địa điểm hoạt động ổn định và trách nhiệm của người quản lý.
Dự án Khu đô thị Sao Mai Lam Sơn - Sao Vàng là một trong những dự án sẽ được Sàn giao dịch Bđs Đông Sơn (Phục Hưng Corporation) phân phối trong thời gian tới.
Trong thực tế, nhiều đơn vị vẫn giao dịch công khai khi chưa đáp ứng yêu cầu luật định. Hoạt động kiểu “chưa chuẩn hóa đã vận hành” khiến thị trường đối diện thêm một lớp rủi ro khác: rủi ro tài chính và nghĩa vụ thuế. Khi sàn không thực hiện chế độ báo cáo, không ghi nhận giao dịch đúng quy định, doanh thu dễ bị thất thoát, nghĩa vụ thuế phát sinh nhưng không được kê khai đầy đủ. Những hợp đồng ký kết thiếu chuẩn mực không chỉ khiến người mua dễ gặp tranh chấp, mà còn tạo lỗ hổng cho sai lệch doanh thu, thất thu thuế nhà nước – vấn đề vốn đã khiến nhiều cơ quan tài chính phải nhiều lần cảnh báo.
Một thị trường mà dòng tiền giao dịch không đi qua hệ thống kiểm soát chính thức rất khó bảo đảm tính chính xác về giá, hạn mức thuế phải nộp và tính pháp lý của các khoản phí môi giới. Chỉ cần một mắt xích lỏng lẻo, rủi ro không còn nằm ở một giao dịch, mà có thể lan thành hệ lụy tài chính lớn hơn.
Chuẩn hóa theo luật mới và tín hiệu sàng lọc tất yếu của thị trường
Khi luật mới có hiệu lực, việc tuân thủ không còn dựa vào thiện chí của doanh nghiệp. Điều kiện cấp phép, nhân sự được đào tạo bài bản, quy trình giao dịch minh bạch, nghĩa vụ báo cáo định kỳ và trách nhiệm công khai thông tin dự án buộc các sàn phải thể hiện năng lực thật. Hạn hoàn thiện hồ sơ vào cuối tháng 8 được Sở Xây dựng coi như cột mốc để các đơn vị tự nhìn lại mình.
Kết quả sau rà soát cho thấy, chỉ Sàn Giao dịch Bất động sản Đông Sơn và Home Plus 36 được cấp phép. Tỷ lệ ít ỏi này cho thấy quá trình chuẩn hóa theo luật không còn là khẩu hiệu, mà là hàng rào kỹ thuật thật sự. Những đơn vị không đáp ứng điều kiện pháp lý, không bảo đảm quy trình kế toán – tài chính, không thực hiện nghĩa vụ thuế theo đúng các khoản phải kê khai, đương nhiên khó có thể tiếp tục tồn tại.
Cơ quan quản lý đang triển khai kiểm tra sâu hơn, không chỉ ở hồ sơ pháp lý mà cả ở dòng tiền giao dịch, việc ghi nhận doanh thu, nghĩa vụ thuế và các khoản phí phát sinh. Danh sách các sàn đủ điều kiện sẽ được công khai để người dân thuận tiện tra cứu; đồng thời cũng là cách hình thành mặt bằng thị trường minh bạch, nơi doanh nghiệp làm đúng được nhìn nhận xứng đáng.
Ở chiều ngược lại, doanh nghiệp môi giới cũng cần xem việc tuân thủ là nền tảng để phát triển. Một sàn được cấp phép, vận hành đúng chuẩn, thực hiện nghĩa vụ thuế đầy đủ không chỉ tạo uy tín với khách hàng, mà còn tránh được những rủi ro pháp lý, tài chính, kiểm tra sau này. Trong một thị trường nhiều biến động, tính chuẩn chỉ đôi khi chính là lợi thế cạnh tranh bền vững nhất.
Với người dân và nhà đầu tư, thói quen kiểm tra giấy phép hoạt động của sàn, chứng chỉ của người tư vấn và tính minh bạch pháp lý – tài chính của dự án sẽ giúp giảm thiểu rủi ro. Giao dịch thông qua đơn vị hợp pháp đồng nghĩa với việc dòng tiền được ghi nhận đúng, nghĩa vụ thuế được thực hiện và quyền lợi của người mua được bảo đảm tốt hơn.
Con số hai trên gần năm mươi không chỉ là thống kê mang tính kỹ thuật. Đó là dấu hiệu cho thấy thị trường bất động sản Thanh Hóa đang bước vào giai đoạn sàng lọc mạnh, nơi các chủ thể tuân thủ luật và chuẩn mực tài chính sẽ đứng vững, còn những đơn vị thiếu bài bản phải tự rời cuộc chơi.
Lê Doãn Tài