Theo cơ sở dữ liệu quản lý thuế, hiện cả nước có 37.576 hộ kinh doanh thuộc diện bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, tương đương khoảng 1% trong tổng số hơn 3,6 triệu hộ kinh doanh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rất nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, thậm chí không thuộc diện điều chỉnh đã chọn cách tạm ngừng kinh doanh do lo ngại hoặc hiểu nhầm rằng, tất cả đều phải triển khai công nghệ máy tính tiền, đồng nghĩa với việc phải thay đổi quy trình, tăng chi phí đầu tư và chịu sự giám sát chặt chẽ.
Tại TPHCM, theo số liệu của Chi cục Thuế khu vực 2, trong tháng 5/2025, thời điểm các cơ quan chức năng tăng cường chuẩn bị triển khai Nghị định 70 có 3.763 hộ kinh doanh ngừng hoạt động hoặc đóng cửa. Tuy nhiên, chỉ có 440 hộ trong số này (chiếm 3,18%) thuộc diện có doanh thu trên 1 tỷ đồng và bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, tương ứng số thuế là 1,4 tỷ đồng. Điều này cho thấy phần lớn các hộ nghỉ kinh doanh không nằm trong nhóm bắt buộc phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo quy định.
Chi cục Thuế khu vực 2 TPHCM cho biết, đến nay đã có 15.764 hộ kinh doanh triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo Nghị định 70/ 2025/ NĐ - CP ( Nghị định 70), chiếm 6,7% trong tổng số 232.798 hộ kinh doanh tại địa bàn. Trong số đó, có 11.865 hộ kinh doanh theo phương pháp khoán và 3.899 hộ kê khai. Mặc dù chiếm tới 42,6% số hộ thuộc diện triển khai trên toàn quốc, tỷ lệ này vẫn chỉ chiếm khoảng 0,4% tổng số hộ kinh doanh cả nước. Điều này khẳng định quy định về hóa đơn điện tử chỉ áp dụng cho nhóm hộ có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên và trong một số lĩnh vực cụ thể. Tuy nhiên, tâm lý hoang mang lại đang lan rộng.
Một cán bộ thuộc Chi cục thuế khu vực 2 cho biết, quy định về hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối chuyển dữ liệu cho cơ quan thuế không làm thay đổi chính sách thuế đang áp dụng cho hộ, cá nhân kinh doanh mà chỉ thay đổi căn cứ xác định doanh thu làm cơ sở cho cơ quan thuế xác định mức thuế khoán của các hộ, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên cho sát với doanh thu thực tế phát sinh của các hộ này. Quy định này không làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các hộ, cá nhân kinh doanh có ngưỡng doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm.
Theo các chuyên gia, việc hộ kinh doanh ngừng hoạt động không phải là hiện tượng mới, mà vẫn diễn ra theo chu kỳ vận động của thị trường. Trong bối cảnh hiện nay, nguyên nhân còn đến từ tình hình kinh tế thế giới và trong nước gặp nhiều khó khăn, sức mua suy giảm, người tiêu dùng chuyển dần từ hình thức mua sắm truyền thống sang các nền tảng thương mại điện tử…
Đáng chú ý, việc hàng loạt hộ kinh doanh cùng nghỉ bán trùng với thời điểm các lực lượng chức năng đồng loạt ra quân kiểm tra, xử lý cao điểm các vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Chỉ trong vòng hơn 1 tháng, các lực lượng đã phát hiện nhiều vụ việc liên quan đến thực phẩm chức năng giả, mỹ phẩm kém chất lượng, thuốc không có giấy phép lưu hành, sữa pha hóa chất...
Theo chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Trí Hiếu, tại Hà Nội và TPHCM, thực tế cho thấy việc các hộ kinh doanh nhỏ tạm nghỉ phần lớn không đến từ chính sách thuế mà do tâm lý lo ngại, hiểu nhầm và áp lực thị trường. “Nếu được tuyên truyền và hướng dẫn cụ thể, phần lớn các hộ sẽ tiếp tục hoạt động bình thường” – ông Hiếu nhận định.
Trước tình hình này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã có Thư ngỏ gửi Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam, Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam, các đại lý thuế, công ty cung cấp dịch vụ kế toán, tư vấn thuế và công nghệ. Thư đề nghị các tổ chức này tích cực hỗ trợ người nộp thuế, đặc biệt là hộ kinh doanh cá thể, để đảm bảo việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền đúng quy định, không gây hoang mang hay hiểu lầm.
Cùng với đó, Cục Thuế cũng đã có thư gửi đến các hộ kinh doanh nhằm khẳng định rõ chủ trương không tăng thuế, không gây khó khăn cho người dân, mà nhằm tăng cường minh bạch và chống thất thu ngân sách. Việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền là một giải pháp cần thiết để tạo sân chơi công bằng, minh bạch giữa các mô hình kinh doanh, đồng thời ngăn chặn tình trạng trốn thuế, gian lận thương mại.
H.Hương