Theo báo cáo thực hiện Chương trình quan trắc chất lượng môi trường, tài nguyên nước và giám sát nguồn thải năm 2025 của Sở Nông nghiệp và Môi trường, chất lượng không khí tại TP.HCM đã xuất hiện dấu hiệu suy giảm so với những năm trước.
Dù chưa rơi vào tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng trên diện rộng, nhưng nhiều chỉ số cho thấy áp lực môi trường ngày càng lớn, đặc biệt tại các khu vực đô thị đông dân và có hoạt động kinh tế sôi động.
Ảnh minh họa
Bụi mịn và tiếng ồn gia tăng tại các khu vực trọng điểm
Kết quả quan trắc ghi nhận nồng độ bụi TSP (tổng hạt bụi lơ lửng) và PM10 có xu hướng tăng, tập trung chủ yếu ở những nơi có mật độ giao thông cao, gần khu công nghiệp, cảng biển và các điểm khai thác, tập kết vật liệu.
Đáng chú ý, bụi PM2.5 - loại bụi siêu mịn có khả năng xâm nhập sâu vào phổi và gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe đã vượt quy chuẩn từ 1,1 đến 4,6 lần tại một số điểm đo, trong khi các năm trước vẫn nằm trong giới hạn cho phép.
Ngoài bụi, một số chất ô nhiễm khác cũng gia tăng. Nồng độ benzen, chất độc thuộc nhóm có nguy cơ gây ung thư, được ghi nhận vượt quy chuẩn tại một vài vị trí quan trắc.
Tiếng ồn tại các trục giao thông lớn và khu xử lí chất thải rắn cũng vượt mức cho phép, phản ánh rõ áp lực từ hoạt động đô thị hóa và giao thông ngày càng dày đặc.
Báo cáo được tổng hợp từ 118 điểm quan trắc trong khu vực Đông Nam Bộ, trong đó TP.HCM có 36 điểm. Dù vậy, chỉ số chất lượng không khí (AQI) hàng ngày của thành phố vẫn chủ yếu ở mức tốt, chiếm từ 56 đến 87% số ngày trong năm.
Giao thông, xây dựng và rác thải tạo áp lực kép
Giao thông được xác định là nguồn phát thải lớn nhất. Hiện TP.HCM có hơn 12 triệu ôtô, xe máy cá nhân, phần lớn sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Các phương tiện này không chỉ phát sinh tiếng ồn mà còn thải ra bụi mịn, benzen và nhiều khí độc khác.
Với mật độ phương tiện cao, đặc biệt trong giờ cao điểm, khí thải giao thông trở thành nguồn ô nhiễm thường trực, tác động trực tiếp đến chất lượng không khí đô thị.
Bên cạnh giao thông, TP.HCM đang bước vào giai đoạn phát triển hạ tầng mạnh mẽ, với hàng loạt dự án giao thông, khu nhà ở, khu đô thị và khu công nghiệp được triển khai cùng lúc.
Hoạt động xây dựng và sản xuất phát sinh lượng lớn bụi và khí thải, trong đó riêng vật liệu xây dựng được ước tính chiếm gần 40% tổng lượng phát thải. Việc che chắn, kiểm soát bụi tại nhiều công trình chưa đồng đều cũng góp phần làm gia tăng ô nhiễm cục bộ.
Nguồn áp lực tiếp theo đến từ rác thải sinh hoạt. Mỗi ngày, TP.HCM phát sinh khoảng 14.000 tấn rác, phần lớn vẫn được xử lí bằng hình thức chôn lấp. Phương pháp này phát thải khí metan, H2S gây mùi khó chịu, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm thứ cấp nếu công tác thu gom, xử lí không được quản lí chặt chẽ.
Trong bối cảnh lượng rác ngày càng tăng, việc chậm chuyển đổi sang các công nghệ xử lí hiện đại đang tạo thêm gánh nặng cho môi trường không khí.
Để chất lượng không khí được cải thiện, TP.HCM cần đồng thời kiểm soát nguồn phát thải từ giao thông, đẩy nhanh chuyển đổi công nghệ xử lí rác và siết chặt các biện pháp giảm bụi, khí thải trong hoạt động xây dựng và sản xuất.
Đây không chỉ là câu chuyện môi trường, mà còn gắn chặt với chất lượng sống và sức khỏe lâu dài của hàng triệu người dân đô thị.
ĐỨC LONG