Vì sao phế cầu khuẩn được mệnh danh là 'kẻ giết người thầm lặng'?

6 giờ trướcBài gốc

Để hiểu rõ hơn về nguy cơ cũng như giải pháp phòng ngừa, phóng viên Báo Tin tức và Dân tộc đã có cuộc trao đổi với PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa, Chủ nhiệm Bộ môn Khoa học y sinh, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh.

Thưa PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa, ông có thể cho biết vì sao phế cầu khuẩn được xem là một tác nhân nguy hiểm trong các bệnh truyền nhiễm hô hấp?

Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là một loại vi khuẩn thường trú trong vùng mũi họng, có thể gặp ở 5 - 90% người khỏe mạnh. Điều này có nghĩa là nhiều người trong chúng ta đang mang vi khuẩn mà không hề hay biết. Vấn đề chỉ thực sự xảy ra khi cơ thể suy giảm miễn dịch, lúc đó vi khuẩn dễ dàng xâm nhập, gây ra hàng loạt bệnh lý nặng.

Phế cầu khuẩn là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi, căn bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất hiện nay. Ảnh minh họa

Phế cầu có thể gây từ những bệnh nhẹ như viêm tai giữa, viêm xoang cho đến viêm phổi nặng, viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết. Các bệnh xâm lấn này có tỷ lệ tử vong rất cao, đặc biệt ở người già và trẻ nhỏ. Nghiên cứu cho thấy mỗi năm có khoảng 1,6 triệu người tử vong trên toàn cầu do phế cầu khuẩn. Ở Việt Nam, bệnh viêm phổi do phế cầu vẫn chiếm tỷ lệ tử vong cao nhất trong nhóm bệnh truyền nhiễm đường hô hấp. Điều đó cho thấy, đây thực sự là một “kẻ giết người thầm lặng” trong cộng đồng.

Những nhóm đối tượng nào cần đặc biệt cảnh giác với phế cầu khuẩn, thưa ông?

Có hai nhóm chính cần đặc biệt quan tâm. Thứ nhất là trẻ em dưới 5 tuổi, nhất là trẻ dưới 2 tuổi vì hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị vi khuẩn tấn công. Thứ hai là người trên 65 tuổi, nhóm dân số đang tăng nhanh tại Việt Nam. Dự báo đến năm 2036, trong 100 triệu dân, sẽ có khoảng 20 triệu người cao tuổi, đồng nghĩa với việc gánh nặng bệnh do phế cầu cũng sẽ tăng lên.

Ở người già, bệnh thường nặng hơn vì họ có nhiều bệnh nền đi kèm như tim mạch, tiểu đường, COPD, ung thư… Một khi mắc viêm phổi do phế cầu, nguy cơ biến chứng rất cao. Tỷ lệ tử vong do nhiễm khuẩn huyết ở nhóm này có thể lên tới 20 - 60%. Ngoài ra, các yếu tố như hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, sống trong môi trường ô nhiễm cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Điều đáng tiếc là nhiều người cao tuổi vẫn chủ quan, ngại đi khám vì sợ tốn kém hoặc cho rằng triệu chứng ho sốt chỉ là bệnh thường. Sự chần chừ này khiến bệnh phát hiện muộn, làm tăng nguy cơ tử vong.

Thưa ông, công tác điều trị hiện nay đang gặp những khó khăn gì?

Thách thức lớn nhất là tình trạng kháng kháng sinh. Phế cầu khuẩn đã và đang kháng lại nhiều loại thuốc trước đây vốn rất hiệu quả, khiến bác sĩ khó khăn hơn trong điều trị. Khi bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nặng, đặc biệt có bệnh nền, việc điều trị càng trở nên phức tạp, tốn kém, nhưng hiệu quả lại không phải lúc nào cũng như mong muốn.

PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa, Chủ nhiệm Bộ môn Khoa học y sinh, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, bệnh nhân thường phải nằm viện dài ngày, dẫn đến chi phí điều trị cao, ảnh hưởng đến kinh tế gia đình và gây quá tải bệnh viện. Đây là gánh nặng không nhỏ đối với hệ thống y tế vốn đã chịu nhiều áp lực từ các bệnh truyền nhiễm khác. Chính vì thế, nếu chúng ta không có giải pháp phòng ngừa sớm, phế cầu khuẩn sẽ tiếp tục là mối đe dọa lớn trong tương lai.

Vậy giải pháp nào là tối ưu để phòng ngừa căn bệnh này, thưa Phó Giáo sư?

Có nhiều biện pháp hỗ trợ như ăn uống đủ chất, luyện tập thể dục, giữ vệ sinh môi trường, tránh hút thuốc lá và hạn chế rượu bia. Tuy nhiên, biện pháp quan trọng nhất chính là tiêm vaccine phòng phế cầu. Đây là “lá chắn” hữu hiệu nhất, giúp giảm rõ rệt tỷ lệ mắc bệnh và tử vong.

Tiêm chủng không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn góp phần tạo miễn dịch cộng đồng, đặc biệt hữu ích trong bối cảnh kháng kháng sinh ngày càng gia tăng. Khi ít người mắc bệnh, chúng ta sẽ ít phải sử dụng kháng sinh, từ đó làm chậm quá trình kháng thuốc. Có thể nói, vaccine mang lại lợi ích kép, vừa giảm gánh nặng bệnh tật vừa hỗ trợ ngăn chặn kháng kháng sinh.

Tôi mong rằng, mỗi gia đình sẽ chủ động tìm hiểu và đưa trẻ em, người cao tuổi đi tiêm phòng theo khuyến cáo. Đồng thời, người dân cũng cần nâng cao nhận thức rằng viêm phổi do phế cầu không phải là “cảm cúm thông thường” mà là bệnh có thể cướp đi sinh mạng nếu phát hiện muộn. Đầu tư cho phòng ngừa chính là đầu tư cho sức khỏe lâu dài của bản thân và cộng đồng.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Hải Yên/Báo Tin tức và Dân tộc (Thực hiện)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/y-te/vi-sao-phe-cau-khuan-duoc-menh-danh-la-ke-giet-nguoi-tham-lang-20250824135414636.htm