Giải vô địch bóng đá nam thế giới (World Cup) đang được quan tâm hơn bao giờ hết. Vòng chung kết World Cup 2026 tổ chức tại Mỹ, Mexico và Canada sẽ có 48 quốc gia, tăng so với truyền thống 32 đội trước đây.
Mặc dù vòng chung kết World Cup 2026 đã mở rộng số lượng đội tham dự, 8 trong số 10 quốc gia đông dân nhất thế giới (trừ Mỹ và Brazil) vẫn chưa thể vượt qua vòng loại. Lý do đằng sau là gì?
Tiểu lục địa Ấn Độ - Ấn Độ, Pakistan và Bangladesh
Dân số Ấn Độ: 1.463.865.525
Dân số Pakistan: 255.219.554
Dân số Bangladesh: 175.686.899
Số lần tham dự World Cup: 0
Ấn Độ là quốc gia đông dân nhất thế giới. Ngoài Ấn Độ, hai quốc gia khác nằm trên tiểu lục địa Ấn Độ gồm Pakistan và Bangladesh cũng góp mặt trong danh sách 10 nước đông dân nhất thế giới, chiếm 23% dân số toàn cầu. Tuy nhiên, cả 3 quốc gia này chưa từng dự vòng chung kết World Cup.
Năm 1950, Ấn Độ bỏ quyền mặc định tham dự do bất đồng trong lựa chọn đội hình và thiếu thời gian luyện tập. Kể từ đó, Ấn Độ chưa từng lọt vào vòng loại World Cup. Trong World Cup 2026, họ bị loại ở vòng loại thứ hai khu vực châu Á, chỉ thắng một trong 6 trận vòng bảng. Ở bảng đấu này, Qatar và Kuwait giành quyền đi tiếp.
Một trong những khoảnh khắc đáng nhớ nhất với bóng đá Ấn Độ là vào năm 1964, khi nước này giành vị trí á quân sau Israel (lúc đó là thành viên Liên đoàn bóng đá châu Á) trong giải đấu bốn đội của Cúp bóng đá châu Á (Asian Cup).
Cổ động viên Ấn Độ cổ vũ trong trận đấu với Qatar. Ảnh: NurPhoto.
Trong khi đó, Pakistan chưa bao giờ đủ điều kiện tham dự giải đấu lớn nào, còn Bangladesh thua cả 4 trận trong lần duy nhất tham dự Asian Cup năm 1980.
Ba quốc gia này gần gũi về mặt địa lý, và đó có thể là lý do khiến thành tích bóng đá của họ kém hơn so với nhiều nước khác.
Cùng với Afghanistan ở phía bắc và Sri Lanka ở phía nam, khu vực này yêu thích nhất cricket (bóng gậy), do ảnh hưởng từ khi còn là thuộc địa của Anh. Sự phổ biến của cricket phần nào giải thích cho tình trạng thiếu cơ sở hạ tầng và tài trợ cho bóng đá.
Bóng đá trong nước cũng không mấy khởi sắc. Giải đấu hàng đầu Indian Super League đang tạm dừng do Liên đoàn bóng đá Ấn Độ (AIFF) gặp khó khăn bán bản quyền thương mại. Trong khi đó, Pakistan là quốc gia lớn nhất thế giới không có giải bóng đá quốc gia. Giải Ngoại hạng Pakistan không hoạt động kể từ mùa giải 2018-2019.
Trung Quốc
Dân số: 1.416.096.094
Số lần tham dự World Cup: 1
Không giống tiểu lục địa Ấn Độ, những khó khăn với môn bóng đá nam của Trung Quốc rất phức tạp. Bắc Kinh chỉ góp mặt một lần tại World Cup vào năm 2002, được tổ chức tại hai quốc gia láng giềng Nhật Bản và Hàn Quốc. Họ để thua cả ba trận và không ghi được bàn thắng nào.
Vào giữa những năm 2010, Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố tham vọng biến Trung Quốc thành "cường quốc bóng đá". Các tập đoàn lớn được khuyến khích tài trợ cho Giải bóng đá Ngoại hạng Trung Quốc (CSL). Đổi lại, họ sẽ được quảng bá thương hiệu rộng rãi hơn trên toàn cầu.
Ông Tập cũng tuyên bố mục tiêu đưa Trung Quốc lọt vào vòng loại World Cup, đăng cai World Cup và cuối cùng là vô địch World Cup. Chính phủ chỉ đạo lắp đặt 70.000 sân bóng mới và 20.000 trung tâm huấn luyện trên khắp cả nước vào năm 2020. Bóng đá cũng trở thành môn bắt buộc trong trường học cho trẻ từ 6 tuổi trở lên.
Người dân Trung Quốc rất ưa chuộng bóng đá. Lượng khán giả trung bình tại CSL là 25.000 người, với trung bình mỗi trận đấu đạt 200.000 người ở giải đấu hàng đầu. Tuy nhiên, đội tuyển quốc gia nam vẫn chưa thể vụt sáng. Trung Quốc đứng thứ 93 trên bảng xếp hạng FIFA và hạng 13 châu Á.
Trong khi đó, đội tuyển quốc gia nữ lại có thành tích đáng nể. Kể từ World Cup bóng đá nữ năm 1991, Trung Quốc lọt vào 8/9 giải đấu và để thua trận chung kết trên chấm luân lưu trước đội tuyển Mỹ năm 1999.
Nga từng đăng cai tổ chức World Cup 2018. Ảnh: Reuters.
Indonesia
Dân số: 285.721.236
Số lần tham dự World Cup: 1
Bóng đá là môn thể thao số một của Indonesia, song lần duy nhất họ tham dự World Cup là vào năm 1938, khi vẫn còn tên gọi thuộc địa Đông Ấn Hà Lan. Indonesia giành được độc lập 7 năm sau đó.
Quốc gia đông dân thứ tư thế giới đã phải vật lộn đào tạo những cầu thủ bóng đá hàng đầu do thiếu cơ sở hạ tầng. Trong thời gian gần đây, Indonesia bắt đầu dựa vào cầu thủ nhập tịch và công dân sinh sống ở nước ngoài, chủ yếu sống ở Hà Lan. Theo số liệu chính thức, hơn 2,2 triệu công dân Indonesia đang sống ở nước ngoài và 1,7 triệu người đang ở Hà Lan.
Đội hình 23 cầu thủ Indonesia trong kỳ nghỉ quốc tế tháng 10 gồm 15 người sinh ra ở Hà Lan, một người ở Bỉ, một người ở Tây Ban Nha và một người ở Phần Lan. Việc tận dụng nguồn nhân lực ngoại quốc đã giúp Indonesia cải thiện thành tích. Nước này lọt vào vòng loại trực tiếp Asian Cup 2023 và vòng loại thứ tư World Cup 2026, song để thua Saudi Arabia và Iraq với cách biệt một bàn.
Nga
Dân số: 143.997.393
Số lần tham dự World Cup: 11 (7 lần với tư cách Liên Xô)
Các đội tuyển quốc gia và trong nước của Nga bị đình chỉ tham gia giải đấu trong khuôn khổ FIFA và UEFA sau khi xung đột nổ ra với Ukraine tháng 2/2022.
Nga có nền văn hóa và truyền thống bóng đá mạnh mẽ, từng đăng cai và lọt vào vòng tứ kết World Cup 2018. Một thập niên trước đó, họ lọt vào bán kết Giải vô địch bóng đá châu Âu, cũng như ba trận chung kết khác. Các câu lạc bộ CSKA, Spartak và Lokomotiv, cùng với Zenit Saint Petersburg, cũng nổi bật tại các giải đấu cấp câu lạc bộ châu Âu trước lệnh cấm.
Vào tháng 4, Chủ tịch FIFA Gianni Infantino bày tỏ hy vọng Nga có thể sớm trở lại với bóng đá. Còn hồi tháng 9/2023, UEFA công bố kế hoạch cho phép các đội tuyển U17 của Nga tham gia các giải đấu, nhưng sau đó đề xuất bị rút lại.
Ethiopia
Dân số: 135.472.051
Số lần tham dự World Cup: 0
Là quốc gia đông dân thứ hai châu Phi sau Nigeria, Ethiopia là cường quốc bóng đá từ rất sớm ở châu lục này.
Là một trong số ít quốc gia châu Phi độc lập ngay sau Thế chiến II, Ethiopia là nhân tố chủ chốt trong những lần đầu tiên tham dự Cúp bóng đá châu Phi (AFCON). Họ vô địch giải đấu vào năm 1962 và giành thêm hai vị trí trong top bốn sau thập niên đó. Kể từ đó, Ethiopia không vượt qua được vòng bảng của AFCON và chỉ đủ điều kiện tham dự 2/22 giải đấu gần đây.
Xu hướng này cũng lặp lại ở cấp câu lạc bộ. Cotton Factory Club (giải thể năm 2000) và Saint George SC đều lọt vào bán kết Cúp vô địch câu lạc bộ châu Phi vào những năm 1960. Kể từ đó, không một câu lạc bộ Ethiopia nào tiến xa đến vậy trong các giải đấu cấp châu lục.
Bất chấp sự phổ biến của bóng đá, thiếu hụt cơ sở hạ tầng, thiếu đầu tư cho bóng đá trẻ và những ảnh hưởng từ bên ngoài khiến đội tuyển quốc gia gặp nhiều khó khăn. Ethiopia đứng thứ 5 trong bảng đấu vòng loại World Cup 2026 gồm sáu đội với chín điểm sau 10 trận.
Philippines
Dân số: 116.786.962
Số lần tham dự World Cup: 0
Bóng rổ và quyền anh là hai môn thể thao phổ biến nhất ở Philippines. Do đó, bóng đá không nhận được nhiều tài trợ, dẫn tới khó khăn trong đào tạo cầu thủ.
Sau khi tụt hạng ngoài top 200 trên bảng xếp hạng FIFA đầu những năm 2000, Liên đoàn Bóng đá Philippines (PFF) khởi động chiến dịch thu hút thêm nhiều tài năng sinh ra ở nước ngoài. Thập niên 2010 chứng kiến khởi sắc. Philippines đạt thứ hạng cao kỷ lục 111 trên bảng xếp hạng FIFA, giành chiến thắng đầu tiên ở vòng loại World Cup và lần đầu tiên lọt vào vòng bảng Asian Cup năm 2019.
Philippines hiện xếp hạng 141 và bị loại ở vòng 2 vòng loại World Cup 2026, chỉ giành được một điểm sau 6 trận đấu.
Nước này đủ điều kiện tham dự World Cup bóng đá nữ lần đầu tiên vào năm 2023, đánh bại đội đồng chủ nhà New Zealand với tỷ số 1-0.
Trí Ân