Đây là bệnh có diễn biến nhanh và nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm phổi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi. Tại Việt Nam, bệnh này chiếm đến 1/3 số ca tử vong ở trẻ em hàng năm.
Viêm phổi ở trẻ em là bệnh lý nghiêm trọng, đòi hỏi phụ huynh phải nhận biết sớm các dấu hiệu để kịp thời xử lý.
Nguyên nhân gây viêm phổi ở trẻ
Bệnh lý viêm phổi ở trẻ nhỏ khởi phát chủ yếu do sự tấn công của một số loại virus, vi khuẩn, các chủng nấm hoặc ký sinh trùng. Phụ thuộc theo nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng của bệnh lý có thể thay đổi.
Do vi khuẩn: E.coli, S.aureus, Listeria Monocytogenes,... là các loại vi khuẩn thường gặp, có khả năng xâm nhập và tấn công đường hô hấp gây viêm phổi.
Do virus: Virus cúm, virus RSV,... là một số loại virus gây viêm phổi. Đối tượng có nguy cơ cao nhiễm những chủng virus này là trẻ dưới 5 tuổi. Trẻ bị nhiễm virus gây viêm phổi thường biểu hiện ban đầu như cảm cúm, có thể gây biến chứng nguy hiểm.
Trẻ sống trong khu vực bị ô nhiễm, phải tiếp xúc với khói bụi hay khói thuốc lá,... cũng có nguy cơ bị viêm phổi cao hơn những trẻ khác. Đặc biệt, bệnh lý này dễ khởi phát ở trẻ có hệ miễn dịch kém, trẻ đang mắc bệnh mạn tính, trẻ sinh thiếu tháng, trẻ có đường hô hấp kém.
Trẻ bị viêm phổi thường thở nhanh, sốt...
Một số dấu hiệu đặc trưng của viêm phổi ở trẻ
Ho từ nhẹ đến nặng, có thể nặng tiếng nhưng không nhất thiết lúc nào cũng vậy.
Thở nhanh liên tục, khác với thở nhanh nhất thời do sốt cao. Trẻ dưới 2 tháng tuổi thở trên 60 lần/phút, trẻ 2 tháng - 1 tuổi thở trên 50 lần/phút, và trẻ trên 1 tuổi trở trên 40 lần/phút đều được coi là thở nhanh. Hãy đếm nhịp thở khi trẻ ở trạng thái yên tĩnh, sử dụng đồng hồ đếm trong 1 phút để xác định chính xác.
Thở gắng sức: Cánh mũi phập phồng, thở rên, co kéo cơ liên sườn, hõm ức, và rút lõm lồng ngực khi hít vào là những biểu hiện rõ ràng. Nếu không điều trị kịp thời, trẻ có thể suy hô hấp, kiệt sức, thậm chí ngừng thở.
Sốt từ vừa đến cao, nhưng đôi khi trẻ không sốt, đặc biệt ở những trẻ có hệ miễn dịch yếu.
Đau ngực khi ho và cả giữa các cơn ho, nôn ói không chỉ sau ho mạnh mà còn ở giữa các cơn ho.
Tím tái quanh môi và mặt do thiếu oxy, hoặc thở rít, thường gặp ở nhiễm virus nhưng cũng có thể xuất hiện ở viêm phổi.
Dấu hiệu viêm phổi nặng cần đưa trẻ nhập viện ngay
Trẻ ho hoặc khó thở và có các triệu chứng chính như co rút lồng ngực, phập phồng cánh mũi; thở rên (ở trẻ dưới 2 tháng)… tím tái, co giật, lơ mơ hoặc hôn mê; bỏ bú hoặc nôn tất cả mọi thứ; suy hô hấp nặng (đầu gật gù theo nhịp thở, co kéo cơ hô hấp phụ).
Cần chủ động phòng viêm phổi ở trẻ
Viêm phổi dễ xuất hiện vào mùa đông xuân khi thời tiết lạnh và sức đề kháng suy giảm, tạo điều kiện cho virus cúm và vi khuẩn phát triển. Tuy nhiên, viêm phổi hoàn toàn có thể được phòng ngừa thông qua các biện pháp cụ thể như tiêm phòng, giữ vệ sinh môi trường và chăm sóc sức khỏe hợp lý.
Để phòng bệnh, cần tuân thủ các biện pháp sau:
Tăng cường dinh dưỡng và chăm sóc trẻ: Cung cấp chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đảm bảo trẻ bú mẹ nhiều lần mỗi ngày; Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng ngực, cổ và đầu trong mùa lạnh.
Đảm bảo vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; Vệ sinh răng miệng cho trẻ ít nhất 2 lần/ngày và sau các bữa ăn; Duy trì môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, tránh khói bụi và chất kích thích.
Khám và tiêm phòng đầy đủ: Điều trị sớm các bệnh tai mũi họng, răng hàm mặt để tránh vi khuẩn lây lan; Tiêm phòng các loại vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng.
Hạn chế tiếp xúc với nguồn lây bệnh: Tránh tiếp xúc với người mắc bệnh đường hô hấp cấp tính. Nếu cần, hãy đeo khẩu trang y tế và giữ khoảng cách; Không dùng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh.
Duy trì vệ sinh hô hấp và không gian sống: Che miệng và mũi bằng khăn vải hoặc tay áo khi ho, hắt hơi, sau đó giặt hoặc hủy khăn ngay; Thường xuyên súc họng bằng dung dịch sát khuẩn;Tăng cường thông khí tại nhà, trường học, nơi làm việc bằng cách mở cửa sổ và hạn chế dùng điều hòa; Lau sạch nền nhà, tay nắm cửa và các bề mặt tiếp xúc bằng dung dịch khử khuẩn.
BS. Nguyễn Văn Dũng