Viện sĩ của nhà nông

3 giờ trướcBài gốc

Giáo sư, Viện sĩ Trần Đình Long giới thiệu giống lúa mới cho đồng bào dân tộc.

Giáo sư, Viện sĩ Trần Đình Long, Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam là tấm gương điển hình tiêu biểu của phong trào thi đua yêu nước trong khoa học nông nghiệp. Ông luôn âm thầm, bền bỉ, tận tụy cống hiến vì người nông dân và sự phát triển bền vững của đất nước.

Hơn nửa thế kỷ gắn bó với nghiên cứu chọn tạo giống cây trồng, ông không chỉ để lại những công trình khoa học có giá trị, những giống cây trồng đi vào sản xuất mà còn gieo những “hạt giống tri thức” bền lâu cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Ở những nơi ông đến, người nông dân trìu mến gọi ông là “Viện sĩ của nhà nông”. Đây là một cách gọi giản dị nhưng chứa đựng sự trân trọng sâu sắc dành cho một nhà khoa học luôn lấy hiệu quả phục vụ nhân dân làm thước đo cao nhất.

Lấy đồng ruộng làm điểm tựa

Sinh ra và lớn lên ở vùng quê Phú Thọ gắn bó với sản xuất nông nghiệp, từ sớm, Giáo sư, Viện sĩ Trần Đình Long đã thấu hiểu những nhọc nhằn của người nông dân và giá trị của hạt giống đối với đời sống. Từ thực tiễn ấy, ông lựa chọn con đường khoa học nông nghiệp với một quan niệm xuyên suốt: Khoa học chỉ thực sự có ý nghĩa khi phục vụ trực tiếp sản xuất và cải thiện đời sống nhân dân.

Trong quá trình học tập và nghiên cứu ở nước ngoài, Giáo sư Trần Đình Long kiên trì theo đuổi các loại cây trồng gắn với điều kiện canh tác của Việt Nam; đặc biệt là nhóm cây lương thực, cây họ đậu và cây thực phẩm có khả năng cải tạo đất, nâng cao hiệu quả sản xuất. Khi trở về nước và trực tiếp tham gia nghiên cứu, ông luôn coi đồng ruộng là “phòng thí nghiệm lớn nhất”, nơi kiểm nghiệm trung thực nhất giá trị của mỗi công trình khoa học.

Từ các đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước đến những mô hình sản xuất, Giáo sư Trần Đình Long luôn dành nhiều thời gian xuống cơ sở, trực tiếp trao đổi với nông dân, theo dõi hiệu quả của giống cây trồng mới trong điều kiện thực tế. Với ông, kết quả khoa học không thể dừng ở báo cáo hay hội thảo, mà phải hiện diện trên từng thửa ruộng, trong thu nhập và sinh kế của người dân.

Trải qua nhiều giai đoạn phát triển của nông nghiệp Việt Nam, ông kiên trì điều chỉnh hướng nghiên cứu phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Khi đất nước còn thiếu lương thực, ông tập trung vào giống năng suất cao. Khi sản xuất ổn định hơn, ông chuyển sang nâng cao chất lượng nông sản. Khi thị trường đặt ra yêu cầu cao về an toàn và giá trị, ông tiếp tục hướng tới những giống cây trồng vừa cho năng suất, vừa bảo đảm chất lượng, thân thiện với môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu.

Trong suốt sự nghiệp của mình, Giáo sư Trần Đình Long là tác giả và đồng tác giả của hàng chục giống cây trồng mới được công nhận. Nhiều giống được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất, giúp nông dân tăng năng suất, giảm chi phí và cải thiện thu nhập. Từ phòng nghiên cứu đến đồng ruộng, dấu ấn khoa học của ông hiện diện trong nhiều mùa vụ trên khắp các vùng sản xuất nông nghiệp của cả nước.

Một dấu ấn đặc biệt trong sự nghiệp khoa học của ông là quá trình nghiên cứu, chọn tạo và phát triển cây cỏ ngọt tại Việt Nam. Năm 1988, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã mang giống cỏ ngọt từ Cuba về nước và giao cho giới khoa học nghiên cứu với kỳ vọng mở ra một hướng cây trồng mới phục vụ sức khỏe cộng đồng. Từ nguồn giống ban đầu, Giáo sư Trần Đình Long cùng cộng sự kiên trì nghiên cứu, đến năm 1995 đã cho ra đời giống cỏ ngọt ST88 - là giống đầu tiên được đưa vào sản xuất trong nước. Trên cơ sở đó, ông tiếp tục chọn tạo các giống thế hệ sau với chất lượng và năng suất cao hơn.

Cỏ ngọt do ông nghiên cứu có vị ngọt cao nhưng không tạo năng lượng, phù hợp cho người mắc bệnh tiểu đường, đồng thời mở ra sinh kế mới cho nhiều địa phương. Từ hiệu quả thực tiễn ấy, người nông dân trìu mến gọi ông là “ông Cỏ ngọt” - cách gọi giản dị dành cho nhà khoa học gắn bó trọn đời với ruộng đồng.

Đánh giá về đóng góp của ông, Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Đặng Vũ Minh, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cho biết, Giáo sư, Viện sĩ Trần Đình Long là tác giả của nhiều công trình khoa học có uy tín trong nước và quốc tế. Song điều quan trọng hơn là các đề tài do ông chủ trì đều gắn chặt với giống cây trồng và thực tiễn nông nghiệp Việt Nam. Không chỉ là nhà khoa học, ông còn là người nhân hậu, tận tâm với đồng nghiệp và học trò, được các thế hệ cán bộ khoa học kính trọng, yêu mến.

Lan tỏa tinh thần thi đua yêu nước

Giáo sư, Viện sĩ Trần Đình Long, Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam.

Không chỉ để lại dấu ấn trong nghiên cứu, Giáo sư, Viện sĩ Trần Đình Long còn có ảnh hưởng sâu rộng trong đào tạo, tổ chức khoa học và hoạt động xã hội. Ông là người thầy của nhiều thế hệ cán bộ khoa học nông nghiệp, trực tiếp hướng dẫn hàng chục nghiên cứu sinh, đào tạo nhiều thạc sĩ và kỹ sư trong lĩnh vực chọn tạo giống. Nhiều học trò của ông hiện giữ vị trí quan trọng trong các viện nghiên cứu, cơ quan quản lý và doanh nghiệp nông nghiệp trong và ngoài nước.

Song song với đào tạo, ông là tác giả của nhiều đầu sách khoa học có giá trị, trong đó có những cuốn được sử dụng làm tài liệu giảng dạy chính thức ở bậc đại học và sau đại học. Với ông, mỗi trang sách không chỉ là tri thức, mà còn là trách nhiệm của người đi trước trong việc bồi dưỡng thế hệ kế cận, xây dựng nền tảng lâu dài cho ngành nông nghiệp.

Ở lĩnh vực tổ chức khoa học, Giáo sư Trần Đình Long từng đảm nhiệm nhiều trọng trách quan trọng, đặc biệt là vai trò Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam trong nhiều năm. Dưới sự dẫn dắt của ông, Hội trở thành nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, đồng thời là cầu nối hiệu quả giữa nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân, góp phần đưa nhanh các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất.

Đánh giá về vai trò của ông trong lĩnh vực bảo tồn nguồn gen, Giáo sư, Tiến sĩ Lã Tuấn Nghĩa, nguyên Giám đốc Trung tâm Tài nguyên thực vật cho rằng, Giáo sư, viện sĩ Trần Đình Long là một trong những nhà khoa học chủ chốt đã góp phần khai sinh và đặt nền móng cho Ngân hàng gen cây trồng quốc gia cách đây hơn nửa thế kỷ. Đây là một công trình khoa học có ý nghĩa chiến lược, tạo cơ sở cho công tác bảo tồn, khai thác và phát huy nguồn gen thực vật phục vụ lâu dài cho chọn tạo giống và an ninh lương thực quốc gia.

Theo Giáo sư Lã Tuấn Nghĩa, trong giới khoa học di truyền và chọn giống cây trồng, Giáo sư Trần Đình Long luôn được xem là một tấm gương để học tập và phấn đấu, không chỉ bởi năng lực chuyên môn mà còn bởi tinh thần trách nhiệm, sự tận tâm với đồng nghiệp và các thế hệ kế cận.

Bên cạnh nghiên cứu và đào tạo, ông tích cực tham gia hoạt động xã hội; nhiều năm là thành viên của các tổ chức tư vấn về khoa học và phát triển, đóng góp ý kiến cho các chính sách liên quan đến nông nghiệp, nông thôn và người nông dân. Ở vai trò nào, ông cũng giữ phong cách làm việc giản dị, trách nhiệm, đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá nhân.

Giáo sư, Viện sĩ Trần Đình Long nhận danh hiệu Công dân Thủ đô ưu tú năm 2025 do UBND thành phố Hà Nội trao tặng.

Năm 2025, những đóng góp bền bỉ của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đình Long tiếp tục được ghi nhận. Ông được vinh danh là công dân Thủ đô ưu tú, đồng thời là một trong sáu nhà khoa học Việt Nam tiêu biểu được Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang Nga ghi nhận. Cũng trong năm này, ông được tôn vinh là điển hình tiêu biểu toàn quốc trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, khẳng định giá trị của một nhà khoa học suốt đời tận tụy, lấy hiệu quả phục vụ nhân dân làm thước đo cao nhất cho cống hiến.

Với Giáo sư, Viện sĩ Trần Đình Long, dấu ấn lớn nhất là tri thức ông gieo đã nảy mầm trên đồng ruộng, sống trong sinh kế của người nông dân và lan tỏa trong các thế hệ kế tiếp. Hình ảnh “Viện sĩ của nhà nông” vì thế không chỉ là một danh xưng, mà còn là biểu tượng sinh động của tinh thần thi đua yêu nước: làm việc tận tụy, sáng tạo không ngừng, cống hiến trọn đời vì khoa học, vì nhân dân và vì tương lai của đất nước.

Bài và ảnh: Lý Thanh Hương (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/nguoi-tot-viec-tot/vien-si-cua-nha-nong-20251227112712990.htm