Việt Nam công bố Báo cáo toàn diện đầu tiên về đạo đức trí tuệ nhân tạo theo khung của UNESCO

7 giờ trướcBài gốc

Ngày 27/10, trong khuôn khổ Tuần lễ số quốc tế do Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tổ chức tại Ninh Bình, UNESCO chính thức công bố Báo cáo đánh giá mức độ sẵn sàng của Việt Nam trong việc thực hiện các khuyến nghị của UNESCO về đạo đức AI (RAM).

Đại biểu tham dự sự kiện chụp ảnh lưu niệm. (Nguồn: Văn phòng UNESO tại Việt Nam)

Sự kiện có sự tham dự của lãnh đạo các bộ, ngành, các tập đoàn công nghệ trong nước và quốc tế, cùng giới nghiên cứu, doanh nghiệp và đại diện các tổ chức nghề nghiệp, xã hội.

Trong bối cảnh AI đang ngày càng định hình lại mọi khía cạnh của đời sống, việc bảo đảm AI phát triển một cách nhân văn, có đạo đức và không gây tổn hại trở thành ưu tiên cấp thiết.

Báo cáo dựa trên Khuyến nghị toàn cầu của UNESCO năm 2021 về đạo đức trí tuệ nhân tạo, đánh giá toàn diện hệ sinh thái AI của Việt Nam trên 5 khía cạnh: Khung pháp lý; hòa nhập xã hội-văn hóa; hệ sinh thái khoa học-giáo dục; kinh tế và nguồn nhân lực; hạ tầng kỹ thuật và đổi mới sáng tạo.

Báo cáo RAM ghi nhận Việt Nam là quốc gia năng động, quyết đoán trong việc phát triển AI. Việt Nam đã ban hành nhiều nghị quyết, Chiến lược quốc gia về AI, thúc đẩy chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước, và đạt những bước tiến ấn tượng trong nghiên cứu khoa học, từ vị trí 134 lên thứ 26 thế giới về công bố khoa học AI chỉ trong vòng hơn một thập kỷ.

Việt Nam cũng đang xây dựng nền tảng thuận lợi cho chuyển đổi số. Năm 2024, lần đầu tiên Việt Nam được xếp hạng "Rất cao" trong Chỉ số phát triển Chính phủ điện tử của Liên hợp quốc, với hạ tầng Internet và mạng di động phủ rộng, giúp thu hẹp khoảng cách số giữa nông thôn và thành thị.

Việt Nam cũng có thế mạnh về năng lực Toán và Khoa học trong khu vực và nằm trong nhóm các quốc gia có mức độ tin tưởng cao vào công nghệ số và dữ liệu của Chính phủ, tạo tiền đề cho phát triển AI có trách nhiệm.

Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam Jonathan Wallace Baker phát biểu. (Nguồn: Văn phòng UNESO tại Việt Nam)

Cùng với những thành quả đó, báo cáo đề xuất một số lĩnh vực cần tiếp tục hoàn thiện. Cơ hội tiếp cận giáo dục STEM và tham gia vào hệ sinh thái AI của phụ nữ, người khuyết tật và các cộng đồng dân tộc thiểu số còn chưa đồng đều.

Việc ứng dụng công nghệ số trong giáo dục đã có bước tiến, nhưng cần đẩy mạnh tích hợp đạo đức AI vào giáo trình và chương trình đào tạo. Nguồn nhân lực trong các ngành trọng điểm như tài chính, y tế, logistics và sản xuất đang đứng trước yêu cầu phát triển kỹ năng mới phù hợp với chuyển đổi số.

Về hạ tầng dữ liệu, mặc dù đã có tiến triển, việc chia sẻ và liên thông dữ liệu giữa các ngành vẫn cần được thúc đẩy hơn nữa. Báo cáo cũng khuyến nghị lồng ghép yếu tố môi trường và văn hóa, như quản lý năng lượng, rác thải điện tử và bảo tồn ngôn ngữ, vào các chiến lược AI trong tương lai.

Báo cáo khuyến nghị Việt Nam tích hợp sâu hơn các nguyên tắc đạo đức vào Chiến lược quốc gia và hệ thống pháp luật liên quan AI; xây dựng bộ tiêu chuẩn kỹ thuật – đạo đức và thử nghiệm các công cụ chính sách linh hoạt như mô hình sandbox để định hướng đổi mới sáng tạo một cách có trách nhiệm.

Về thể chế, cần thành lập Ủy ban Đạo đức AI quốc gia và thúc đẩy chia sẻ dữ liệu có trách nhiệm. Trong giáo dục, nên triển khai đào tạo đạo đức AI cho cán bộ, cải cách giáo dục STEM theo hướng bao trùm, và phát triển nhân lực AI gắn với giá trị đạo đức.

Báo cáo cũng đề xuất đầu tư vào trung tâm dữ liệu quy mô lớn, xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực AI chiến lược, thúc đẩy các ứng dụng AI do cộng đồng dẫn dắt trong bảo tồn văn hóa và di sản; và thúc đẩy đổi mới sáng tạo có trách nhiệm thông qua các startup về AI.

Phát biểu tại lễ công bố, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam Jonathan Wallace Baker chia sẻ: "Việt Nam đã cho thấy cam kết mạnh mẽ trong việc phát triển AI lấy con người làm trung tâm. Báo cáo RAM giúp Việt Nam xác định rõ những cơ hội, đồng thời đề xuất các bước đi thiết thực để bảo đảm AI phát triển theo hướng lấy con người làm trung tâm. Việt Nam có nền tảng vững chắc và tiềm năng thực sự để trở thành hình mẫu trong khu vực về việc lồng ghép đạo đức vào quá trình chuyển đổi số và phát triển AI".

Lễ bàn giao Báo cáo RAM cho Bộ Khoa học và Công nghệ. (Nguồn: Văn phòng UNESO tại Việt Nam)

Báo cáo RAM được nhóm chuyên gia liên ngành thực hiện từ tháng 8/2024 đến tháng 8/2025, với sự hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật của UNESCO, sự điều phối từ Bộ KH&CN và được tài trợ bởi Liên minh châu Âu.

Báo cáo được thực hiện thông qua một quá trình khảo sát nghiên cứu tài liệu, phỏng vấn và tham vấn sâu rộng với các đại diện đến từ cơ quan nhà nước, khu vực tư nhân, các tổ chức nghiên cứu, chuyên gia độc lập và cộng đồng.

Về khuyến nghị của UNESCO về đạo đức trí tuệ nhân tạo:

Với vai trò và sứ mệnh đặc thù, UNESCO đã dẫn dắt các nỗ lực toàn cầu nhằm bảo đảm khoa học và công nghệ phát triển trên nền tảng các giá trị đạo đức vững chắc trong nhiều thập kỷ qua. Khuyến nghị về đạo đức trí tuệ nhân tạo của UNESCO đã được 194 quốc gia thành viên thông qua vào tháng 11/2021.

Đây là văn kiện đầu tiên trên thế giới đặt ra chuẩn mực toàn cầu về đạo đức AI, với các Nhóm hành động chính sách cụ thể nhằm hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách chuyển hóa các giá trị và nguyên tắc cốt lõi thành hành động, trong các lĩnh vực như quản trị dữ liệu, môi trường và hệ sinh thái, bình đẳng giới, giáo dục và nghiên cứu, y tế và phúc lợi xã hội, cùng nhiều lĩnh vực khác.

Chu An

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/viet-nam-cong-bo-bao-cao-toan-dien-dau-tien-ve-dao-duc-tri-tue-nhan-tao-theo-khung-cua-unesco-332391.html