Việt Nam đã có bước tiến ấn tượng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo

7 giờ trướcBài gốc

Điện mặt trời áp mái trong khu công nghiệp DEEP C, Hải Phòng. (Ảnh: HNV)

Từ chỗ gần như vắng bóng trên bản đồ năng lượng sạch khu vực, Việt Nam đã vươn lên nhóm dẫn đầu Đông Nam Á với tổng công suất lũy kế điện mặt trời đạt khoảng 18,6GW vào năm 2023; tổng công suất gió và mặt trời đã vượt 21GW. Đáng chú ý, phần lớn các dự án này do khu vực tư nhân đầu tư và vận hành, cho thấy năng lực huy động vốn, quản lý dự án và ứng dụng công nghệ ngày càng mạnh mẽ của doanh nghiệp Việt Nam.

Theo World Bank, Việt Nam cần huy động khoảng 135 tỷ USD cho quá trình chuyển dịch năng lượng giai đoạn 2021-2030, tức trung bình 13,5 tỷ USD mỗi năm, trong đó 75% dự kiến đến từ khu vực tư nhân. Theo các chuyên gia, đây là không gian để doanh nghiệp tư nhân tham gia ở nhiều khâu: Từ phát triển dự án, cung ứng thiết bị, dịch vụ kỹ thuật đến các giải pháp quản lý năng lượng thông minh. Sự ra đời của cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) cũng tạo điều kiện để doanh nghiệp sản xuất ký hợp đồng dài hạn với nhà phát triển năng lượng tái tạo, vừa ổn định chi phí, vừa bảo đảm tuân thủ tiêu chuẩn ESG (môi trường-xã hội-quản trị).

Song song với chuyển dịch năng lượng, cơ chế định giá carbon đang trở thành công cụ quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng xanh. Việt Nam đã khởi động lộ trình thiết lập thị trường carbon trong nước từ năm 2025, tiến tới vận hành toàn diện vào 2028-2029, tập trung vào các ngành phát thải lớn như điện, thép, xi-măng.

Cũng theo các chuyên gia, trong giai đoạn đầu, phần lớn hạn ngạch phát thải được phân bổ miễn phí nhằm giảm áp lực cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, cơ chế này sẽ tạo khuôn khổ pháp lý ban đầu để doanh nghiệp làm quen với việc tính đúng, tính đủ chi phí carbon, từ đó thúc đẩy đầu tư đổi mới công nghệ và áp dụng giải pháp sản xuất sạch hơn.

Ở giai đoạn sau, phạm vi ngành nghề được mở rộng, tỷ lệ miễn phí giảm dần, cơ chế đấu giá và giao dịch tín chỉ carbon sẽ trở thành phổ biến, đồng bộ với thông lệ quốc tế. Đây chính là nền tảng để doanh nghiệp Việt Nam tuân thủ quy định trong nước và chứng minh năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Đánh giá về thị trường carbon, các chuyên gia cho rằng, nhìn ở khía cạnh khác, còn là cơ hội kinh doanh mới. Doanh nghiệp đầu tư sớm vào công nghệ tiết kiệm năng lượng, tái chế phụ phẩm hay trồng rừng hấp thụ carbon có thể tạo ra tín chỉ carbon dư để bán lại trên thị trường. Với sự năng động và linh hoạt, đây chính là lợi thế mà khu vực tư nhân có thể khai thác đầu tiên. Nếu Việt Nam xây dựng được hệ thống tín chỉ carbon minh bạch, đạt chuẩn quốc tế, doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có thể tham gia thị trường khu vực và toàn cầu, từ đó thu hút thêm ngoại tệ và vốn đầu tư xanh.

Các tua-bin gió tại dự án điện gió khu vực đồi chè Cầu Đất, Lâm Đồng. (Ảnh: BẢO VÂN)

Tất nhiên, cả chuyển dịch năng lượng và thị trường carbon đều đi kèm thách thức. Công nghệ sạch, thiết bị tiết kiệm năng lượng hay các dự án năng lượng tái tạo đều đòi hỏi vốn đầu tư lớn, trong khi đa số doanh nghiệp tư nhân Việt Nam là vừa và nhỏ. Việc tiếp cận tín dụng xanh còn hạn chế do thiếu tài sản bảo đảm, chưa đáp ứng tiêu chí ngân hàng. Các tổ chức tài chính trong nước cũng chưa có cơ chế đánh giá rủi ro môi trường đầy đủ.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp thiếu nhân lực am hiểu về tiêu chuẩn ESG (môi trường-xã hội-quản trị), hệ thống MRV (đo lường-báo cáo-thẩm định phát thải) hay các chứng chỉ xanh quốc tế, dẫn đến khó khăn khi tiếp cận những thị trường xuất khẩu áp dụng chuẩn mực khắt khe.

Khung pháp lý và hạ tầng hỗ trợ cũng chưa đồng bộ: Thị trường điện cạnh tranh, cơ chế DPPA, quy hoạch lưới truyền tải và hệ thống tiêu chuẩn xanh thống nhất vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Đồng thời, các điều kiện nền tảng cho kinh tế tuần hoàn như phân loại rác tại nguồn, logistics ngược, hệ thống thu hồi-tái chế hay tiêu chuẩn tái chế thống nhất còn thiếu hoặc vận hành chưa hiệu quả, khiến doanh nghiệp khó triển khai mô hình trên diện rộng.

Các chuyên gia khuyến nghị, để khu vực kinh tế tư nhân thực sự phát huy tiềm năng trong tiến trình chuyển đổi xanh, cần sớm tháo gỡ các rào cản về vốn, công nghệ, thể chế và hạ tầng. Đây là điều kiện nền tảng giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, từng bước đảm nhận vai trò tiên phong trong tăng trưởng xanh, đồng thời đóng góp thiết thực vào việc thực hiện cam kết Net Zero.

HÀ ANH

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/viet-nam-da-co-buoc-tien-an-tuong-trong-linh-vuc-nang-luong-tai-tao-post910068.html