Phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực kinh tế quan trọng.
Khát vọng thành quốc gia phát triển
Tầm nhìn cốt lõi của Nghị quyết 68 là xây dựng một khu vực kinh tế tư nhân không chỉ giữ vai trò là động lực tăng trưởng kinh tế, mà còn là lực lượng tiên phong trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Mục tiêu dài hạn là giúp Việt Nam tránh bẫy thu nhập trung bình, từng bước hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.
Một điểm đáng chú ý trong Nghị quyết là mục tiêu phát triển 20 doanh nghiệp (DN) lớn vào năm 2030, có khả năng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu và dẫn dắt quá trình công nghiệp hóa.
Mô hình này lấy cảm hứng từ Hàn Quốc, nơi các chaebol như Samsung hay Hyundai đã trở thành trụ cột phát triển quốc gia. Việt Nam kỳ vọng rằng, việc hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn hoạt động hiệu quả, sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo ra việc làm chất lượng cao và tăng cường sức chống chịu của nền kinh tế trước các biến động.
Liên quan đến định hướng này, chúng tôi tập trung làm rõ ba điểm cốt lõi của chính sách mới: (1) Các cơ chế ưu đãi cho khu vực tư nhân, đặc biệt là chiến lược phát triển những tập đoàn kinh tế tư nhân quy mô lớn theo mô hình chaebol Hàn Quốc; (2) Bảo đảm đối xử công bằng giữa DN tư nhân và DN nhà nước, thiết lập một sân chơi bình đẳng thực sự; (3) Lộ trình cổ phần hóa, tái cơ cấu DN nhà nước nhằm mở rộng tầm ảnh hưởng của khu vực kinh tế tư nhân.
Khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng 50% GDP, và sử dụng hơn 80% tổng số lao động tại Việt Nam, nhưng hiện tại vẫn còn nhiều hạn chế về nguồn lực và năng lực để hiện thực hóa mục tiêu của Chính phủ, đưa khu vực tư nhân Việt Nam vươn lên nhóm 3 nước dẫn đầu ASEAN, và nhóm 5 nước hàng đầu châu Á về đổi mới sáng tạo, công nghệ và chuyển đổi số.
Đây là một thách thức không nhỏ, dù Việt Nam đang sở hữu nguồn nhân lực trẻ, dồi dào và có trình độ cao trong các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM).
Hướng đi mới cho kinh tế tư nhân
Khu vực kinh tế tư nhân trong nước vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức dai dẳng, như khó tiếp cận vốn, thủ tục hành chính rườm rà và mức độ ứng dụng công nghệ còn hạn chế - những yếu tố đang kìm hãm tiềm năng phát triển toàn diện của khu vực này.
Nghị quyết 68 ra đời nhằm tháo gỡ các nút thắt đó, với mục tiêu cắt giảm ít nhất 30% thời gian, chi phí và thủ tục liên quan đến hoạt động kinh doanh thông qua việc đơn giản hóa cấp phép, giảm gánh nặng tuân thủ và chuyển từ mô hình “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” đối với nhiều loại hình kinh doanh.
Một điểm nổi bật khác của Nghị quyết là cải cách hệ thống thuế theo hướng công bằng và hỗ trợ DN phát triển. Cụ thể, đến năm 2026, Chính phủ sẽ xóa bỏ cơ chế thuế khoán đối với hộ kinh doanh, khuyến khích họ chuyển sang mô hình DN chính thức với chính sách thuế linh hoạt và phù hợp hơn.
Song song đó, các địa phương sẽ phải dành quỹ đất riêng - bao gồm một phần diện tích trong mỗi khu công nghiệp, cho DN vừa và nhỏ (SMEs) cũng như các startup đổi mới sáng tạo. Ngoài ra, DN tư nhân sẽ được hưởng mức giảm 30% tiền thuê đất trong 5 năm đầu tiên của hợp đồng thuê đất.
Nghị quyết 68 cũng đặt ra yêu cầu hình thành các kênh tín dụng chuyên biệt và cơ chế hỗ trợ tài chính dành cho SMEs, startup, DN mới thành lập và các lĩnh vực ưu tiên như chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Các biện pháp bao gồm hỗ trợ lãi suất cho vay và phát huy vai trò của các quỹ bảo lãnh tín dụng.
Đặc biệt, DN tư nhân được phép trích tới 20% lợi nhuận sau thuế mỗi năm vào quỹ nghiên cứu và phát triển (R&D), và được khấu trừ tới 200% chi phí R&D khỏi thu nhập chịu thuế, một chính sách mang tính đột phá nhằm thúc đẩy đầu tư vào đổi mới sáng tạo.
Thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp
Bên cạnh các nội dung được đề cập, Nghị quyết 68 còn nhấn mạnh vai trò của tinh thần khởi nghiệp như một yếu tố cấu thành bản sắc quốc gia Việt Nam trong thời đại mới. Doanh nhân được ví như những “chiến binh thời bình trên mặt trận kinh tế,” và Chính phủ cam kết cải thiện hình ảnh, vị thế của khu vực kinh tế tư nhân thông qua nhiều biện pháp cụ thể:
Thứ nhất, chiến dịch quốc gia về doanh nhân. Một chiến dịch truyền thông toàn diện nhằm tôn vinh thành tựu của các doanh nhân Việt Nam, nâng cao vị thế xã hội của họ, và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ theo đuổi con đường khởi nghiệp, sáng tạo.
Thứ hai, bảo vệ pháp lý cho doanh nhân. Để tạo môi trường hoạt động ổn định, Chính phủ đã triển khai các biện pháp mạnh nhằm bảo vệ doanh nhân khỏi các hành vi quấy rối, bôi nhọ thông tin, đồng thời cải thiện khuôn khổ pháp lý theo hướng minh bạch, công bằng.
Thủ tục phá sản sẽ được đơn giản hóa nhằm khuyến khích tinh thần dám nghĩ, dám làm và hỗ trợ DN vượt qua thất bại. Cơ chế giải quyết tranh chấp cũng sẽ được cải tiến để đảm bảo DN có thể tiếp cận giải pháp một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Thứ ba, chính sách hỗ trợ có mục tiêu. Các DN siêu nhỏ và nhỏ sẽ được hưởng các gói hỗ trợ riêng biệt, bao gồm tư vấn pháp lý miễn phí, cung cấp phần mềm quản trị, và các chương trình đào tạo chuyên môn. Mục tiêu là giúp nhóm DN này nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện hiệu quả hoạt động, từ đó mở rộng quy mô và tạo thêm việc làm.
Thủ tướng đã nhấn mạnh tinh thần “không giới hạn” đối với phát triển khu vực kinh tế tư nhân, thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc giảm dần sự chi phối của khu vực nhà nước và mở rộng không gian cho tư nhân phát triển.
Nhóm chuyên gia VinaCapital: ông Michael Kokalari, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường; bà Phạm Châu Giang, Trưởng phòng Cấp cao phụ trách đối ngoại