Thành tựu này minh chứng cho sức cạnh tranh, bản lĩnh hội nhập và chính sách kinh tế đối ngoại đúng đắn mà Việt Nam kiên trì theo đuổi.
Công nhân chế biến tôm đông lạnh trong một nhà máy tại Việt Nam.
Đối tác thương mại tin cậy và mắt xích quan trọng của chuỗi cung ứng
Hình ảnh công nhân chế biến tôm đông lạnh trong các nhà máy tại Việt Nam cho thấy năng lực sản xuất mạnh mẽ phục vụ xuất khẩu. Năm 2023, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt trên 683 tỷ USD, đưa Việt Nam vươn lên nhóm 20 nền kinh tế thương mại hàng đầu thế giới. Đặc biệt, xuất khẩu duy trì đà tăng trưởng ấn tượng khi kim ngạch hàng hóa năm 2024 dự kiến đạt khoảng 405,5 tỷ USD, tăng 14,3% so với 2023. Với đà xuất khẩu liên tục, Việt Nam đã có thặng dư thương mại 9 năm liên tiếp, khẳng định sức cạnh tranh và bản lĩnh của nền kinh tế hướng ngoại.
Điện thoại thông minh “Made in Vietnam” trở thành sản phẩm xuất khẩu chủ lực, góp phần giúp Việt Nam khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu. Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh Việt Nam “luôn sẵn sàng là đối tác tin cậy trong chuỗi cung ứng toàn cầu” và nỗ lực phối hợp xây dựng môi trường thương mại công bằng, thích ứng, bền vững.
Trên thực tế, các tập đoàn đa quốc gia lớn như Samsung, Apple, Intel đã đặt cơ sở sản xuất quy mô lớn tại Việt Nam, biến nước ta thành mắt xích không thể thiếu trong mạng lưới sản xuất thế giới.
Việt Nam cũng tích cực tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP, giúp mở rộng đáng kể thị trường xuất khẩu, hạ thấp thuế quan và nâng cao uy tín quốc gia trên thương trường quốc tế. Nhờ vị trí địa chiến lược thuận lợi – giáp Trung Quốc và nằm trên tuyến hàng hải quan trọng – cùng chính sách cải cách, mở cửa, Việt Nam đã thu hút mạnh dòng vốn đầu tư, trở thành cứ điểm “Trung Quốc+1” cho sản xuất công nghiệp. Các tên tuổi công nghệ lớn góp phần đưa Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi sản xuất điện tử, công nghệ cao.
Báo cáo cho thấy nhóm hàng máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện năm 2024 đạt kim ngạch 72,56 tỷ USD, tăng 26,6% so với 2023. Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu smartphone lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc, chiếm khoảng 12% thị phần toàn cầu. Ngoài điện tử, sự vươn lên đồng đều ở dệt may, da giày, nông sản đã củng cố vai trò Việt Nam như đầu mối quan trọng trong chuỗi cung ứng thế giới, cung cấp đa dạng sản phẩm cho nhiều thị trường.
Cân bằng quan hệ Hoa Kỳ – Trung Quốc – Việt Nam
Hoạt động chế biến cá tra xuất khẩu của Việt Nam – mặt hàng vừa hưởng lợi tại thị trường Hoa Kỳ, vừa phụ thuộc nguyên liệu từ Trung Quốc – cho thấy sự đan xen lợi ích trong chuỗi cung ứng. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung, Việt Nam khéo léo duy trì quan hệ hợp tác cân bằng với cả hai siêu cường để tận dụng tối đa cơ hội phát triển kinh tế.
Chế biến cá tra xuất khẩu – mặt hàng Việt Nam vừa hưởng lợi tại thị trường Hoa Kỳ.
Đối với Hoa Kỳ, quan hệ song phương đã nâng cấp lên Đối tác Chiến lược Toàn diện từ tháng 9/2023, mức cao nhất trong thang quan hệ ngoại giao của Việt Nam. Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong tổng kim ngạch.
Năm 2024, xuất khẩu sang Mỹ đạt khoảng 119,6 tỷ USD, giúp thặng dư thương mại với Mỹ lên mức kỷ lục 104,6 tỷ USD. Washington coi Việt Nam là đối tác quan trọng trong chiến lược “tăng cường chuỗi cung ứng đáng tin cậy”. Chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Hoa Kỳ năm 2023 đã nhấn mạnh hợp tác công nghệ cao, đặc biệt xây dựng chuỗi cung ứng bán dẫn an toàn giữa hai nước.
Song song, Việt Nam vẫn duy trì quan hệ hợp tác chặt chẽ với Trung Quốc – đối tác thương mại lớn nhất về tổng kim ngạch. Trung Quốc cung cấp khoảng 1/3 giá trị nhập khẩu của Việt Nam, chủ yếu là nguyên phụ liệu điện tử, dệt may. Việt Nam cũng chủ trương đa dạng hóa nguồn nhập khẩu để giảm phụ thuộc, đồng thời tận dụng hiệp định RCEP nhằm tối ưu quy tắc xuất xứ, tăng cường liên kết chuỗi cung ứng khu vực. Các quy tắc xuất xứ thông thoáng của RCEP đang tạo thuận lợi hình thành chuỗi cung ứng Châu Á-Thái Bình Dương, mang lại lợi ích rõ rệt cho Việt Nam.
Trên phương diện chính trị, lãnh đạo cấp cao hai nước duy trì đối thoại thường xuyên góp phần củng cố tinh thần “láng giềng hữu nghị, hợp tác cùng phát triển” và đảm bảo chuỗi cung ứng song phương thông suốt.
Theo chuyên gia Andrea Coppola (Ngân hàng Thế giới), căng thẳng Mỹ-Trung đã đem lại tác động tích cực cho thương mại Việt Nam, giúp nước ta mở rộng thị phần xuất khẩu điện tử, máy móc sang Mỹ. Tuy nhiên, Việt Nam cũng ý thức thách thức khi Mỹ ngày càng siết chặt quy tắc xuất xứ để ngăn hàng “đội lốt” tránh thuế. Do đó, Việt Nam đang nỗ lực đáp ứng các tiêu chuẩn cao về minh bạch nguồn gốc, lao động, môi trường nhằm giữ vững niềm tin của cả hai thị trường lớn trong dài hạn.
Việt Anh/Thương vụ Việt Nam tại CH Séc