Nhân viên Vina T&T đang kiểm tra và chọn lựa những trái dừa xiêm xanh Bến Tre đạt chuẩn. Ảnh: Anh Nguyễn.
Chia sẻ tại buổi tham quan nhà máy Kim Thanh 1, 2 thuộc Tập đoàn Vina T&T (xã Giao Long, tỉnh Vĩnh Long) do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao (HVNCLC) và Trung tâm BSA phối hợp tổ chức vừa qua, bà Nguyễn Thị Huế, đại diện Vina T&T cho biết dừa Việt Nam có vị ngọt thanh đặc trưng, khác biệt so với vị ngọt gắt của dừa Thái Lan cũng như sở hữu hàm lượng vi chất tốt cho sức khỏe thuộc hạng cao nhất thế giới.
Vì vậy, dừa Việt đã thành công chiếm tới 50% thị phần tại Mỹ, ngang ngửa với dừa Thái Lan, với giá bán khoảng 12 USD cho một thùng 9 trái đã bật nắp.
Giữ vững chất lượng
Cách đây 10 năm, sau chuyến công tác đến Mỹ, lãnh đạo Vina T&T từng có cơ hội uống thử dừa Thái Lan và trăn trở dừa Việt Nam ngon, ngọt, giá tốt nhưng thị trường Mỹ lại không biết đến.
Từ đó, doanh nghiệp bắt đầu xuất khẩu sang Mỹ những trái dừa xiêm xanh Bến Tre chất lượng cao, thay vì chọn con đường cạnh tranh giá rẻ. Hiện nay, nhờ áp dụng công nghệ chế biến mới, Vina T&T có thể sản xuất được một container 20.000 trái mỗi ngày.
Trong 7 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu dừa của Việt Nam đạt hơn 306 triệu USD, tăng 40% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, xuất khẩu sang thị trường Mỹ đạt khoảng 82 triệu USD và sản lượng cũng gấp đôi so với năm trước, theo Produce Report.
Cụ thể, dừa tươi chiếm 103 triệu USD (+15%), trong khi sản phẩm dừa chế biến đạt 203 triệu USD (+57%).
Nhờ đó, Mỹ lần đầu tiên vượt Trung Quốc để trở thành thị trường nhập khẩu dừa lớn nhất của Việt Nam, chiếm 26,8% tổng kim ngạch xuất khẩu dừa của cả nước.
Nhu cầu mạnh mẽ từ chuỗi bán lẻ và ngành đồ uống đã thúc đẩy quốc gia này nhập khẩu lượng dừa tăng đột biến, với kim ngạch hơn 14 triệu USD riêng trong tháng 7, tăng 2,3 lần so với cùng kỳ năm ngoái.
Bà Đinh Thị Hạnh Tâm, nhà sáng lập và CEO thương hiệu VFarm, cho biết dù Việt Nam đi sau Thái Lan về xuất khẩu dừa, các sản phẩm dừa từ Bến Tre nhanh chóng được khách hàng quốc tế yêu thích do có hàm lượng chất béo cùng hương vị thơm ngon hơn, so với mặt hàng được sản xuất cùng một dây chuyền ở các nước khác.
Dù vậy, sau sáp nhập với tỉnh Vĩnh Long, Vina T&T khẳng định các lô dừa xuất sang Mỹ vẫn giữ nguyên tem "Dừa xiêm xanh Bến Tre", chứ không chỉ ghi riêng nhãn doanh nghiệp trên sản phẩm. Đây không chỉ là thương hiệu mà còn trở thành mặt hàng xuất khẩu chiến lược của công ty.
Về vấn đề trên, bà Vũ Kim Hạnh, Giám đốc Trung tâm BSA, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp HVNCLC nhận định các doanh nghiệp, địa phương có thể đóng góp thêm cho thương hiệu cá nhân, thương hiệu địa phương chứ không nên xóa bỏ chúng, bởi đây là điều rất lãng phí.
Theo thống kê từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), sau sáp nhập với tỉnh Bến Tre và Trà Vinh, tỉnh Vĩnh Long mới có gần 120.000 ha trồng dừa, chiếm hơn một nửa tổng diện tích dừa cả nước.
Toàn tỉnh hiện được cấp 156 mã số vùng trồng dừa tươi (hơn 11.000 ha) và 17 mã cơ sở đóng gói, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu dừa tươi sang Trung Quốc.
Dự kiến trong năm nay, dừa và sản phẩm từ dừa sẽ mang về doanh thu khoảng 500 triệu USD cho tỉnh, tăng gần 3% so với năm trước. Riêng dừa tươi xuất khẩu ước đạt trên 35 triệu trái.
Tỉnh Vĩnh Long cũng lên kế hoạch mở rộng diện tích trồng dừa lên khoảng 132.000 ha vào năm 2030, sản lượng hơn 1,5 triệu tấn, tập trung các giống dừa có năng suất, chất lượng cao, sản xuất hướng hữu cơ và mở rộng thêm diện tích được cấp mã số vùng trồng.
Chịu tác động của biến đổi khí hậu
Cũng tại buổi tham quan, bà Tâm cho hay trong quá trình xử lý nguyên liệu đầu vào, chất lượng dừa sẽ bị ảnh hưởng khi cây trồng phải đối mặt với những thách thức từ biến đổi khí hậu, hạn mặn có thể làm ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng trái dừa.
Bà Huế nhấn mạnh dừa chịu tác động của biến đổi khí hậu gấp nhiều lần so với các loại trái cây khác, về độ ngọt cũng như kích cỡ trái.
Ông Nguyễn Đình Toàn, Giám đốc nhà máy Vina T&T, cho biết để giảm thiểu tác động, Nhà nước, nông dân và doanh nghiệp cần phải phối hợp cùng nhau. "Những người nông dân ký hợp đồng với doanh nghiệp thì chúng tôi phải ký thêm hợp đồng với Nhà nước, để làm chủ việc tưới tiêu, hạn mặn", ông nói thêm.
Công đoạn sơ chế dừa đạt chuẩn tại nhà máy Vina T&T. Ảnh: Anh Nguyễn.
Hiện, những vùng trồng của Vina T&T đều đồng hành cùng người nông dân từ khâu sản xuất đến khâu thu hoạch.
Do đó, nếu người nông dân chấp nhận làm theo quy trình thống nhất với doanh nghiệp, họ và doanh nghiệp có thể kiểm soát được lượng sản phẩm dưới tiêu chuẩn xuất khẩu.
Ngoài dừa, cây bưởi cũng phải đối mặt với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Cụ thể, đại diện một hộ trồng bưởi thuộc Hợp tác xã Nông nghiệp Tiên Thủy, cho biết tình trạng hạn mặn thường xảy ra 2-3 tháng trong một năm hay thậm chí có những đợt lên đến 6 tháng (tức 6 tháng ngọt, 6 tháng mặn). Đối với riêng cây bưởi, nước có độ mặn dưới 2/1.000 mới có thể tưới được cho cây.
"Thực tế, chúng tôi cần đến sự kết nối của doanh nghiệp và trung tâm khuyến nông của tỉnh nhằm hỗ trợ kỹ thuật và áp dụng khoa học. Nếu nước mặn lên, chúng tôi cũng có các biện pháp phòng chống. Chẳng hạn, trái bưởi 1,7-1,8 kg, hạn mặn thì sụt giảm chỉ còn 1,3-1,4 kg nhưng vẫn xuất khẩu được", đại diện hộ trồng bưởi nói.
Đại diện hộ trồng bưởi cũng cảnh báo các hộ nếu không làm theo quy trình hay canh tác theo tập quán cũ sẽ bị tụt hậu, thành phẩm sẽ không đạt chuẩn xuất khẩu.
Do đó, các hộ canh tác cây trồng mong muốn các doanh nghiệp, hợp tác xã, đồng hành cùng nông dân để phát triển các sản phẩm chủ lực của địa phương theo hướng tốt hơn.
Anh Nguyễn