Qua đó, huy động được sự tham gia của các tổ chức chính trị, xã hội, tạo sự đồng thuận, đồng lòng, chung sức của các tầng lớp Nhân dân. Xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh thực sự đã tạo ra những kỳ tích.
Những con số "biết nói"
Hiện nay, toàn tỉnh có 37/89 xã đạt chuẩn nông thôn mới, đạt tỷ lệ 41,6%; 1 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. 387 thôn được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới; 533 thôn được công nhận nông thôn mới kiểu mẫu.
Giai đoạn 2021 - 2025, tổng nguồn lực huy động thực hiện xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh (lũy kế đến tháng 7/2025) đạt hơn 26.374 tỷ đồng.
Theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới, Lào Cai hiện có 57 xã đạt tiêu chí về giao thông; 78 xã đạt tiêu chí về thủy lợi và phòng, chống thiên tai; 68 xã đạt tiêu chí về điện; 54 xã đạt tiêu chí về trường học và 73 xã đạt tiêu chí về giáo dục và đào tạo; 48 xã đạt tiêu chí về cơ sở vật chất văn hóa; 57 xã đạt tiêu chí về y tế; 38 xã đạt tiêu chí về thu nhập; 42 xã đạt tiêu chí về nghèo đa chiều; 59 xã đạt tiêu chí về nhà ở dân cư; 65 xã đạt tiêu chí về quốc phòng và an ninh...
Đây không chỉ là những con số mà còn thể hiện quyết tâm của cả hệ thống chính trị trong xây dựng từng tiêu chí, rõ lộ trình, tập trung vào mục tiêu cụ thể. Đường giao thông nông thôn đã nối liền thôn gần, bản xa. Hệ thống thủy lợi đồng bộ bảo đảm tưới tiêu cho ruộng đồng. Lưới điện nông thôn an toàn, ổn định, phục vụ sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt. Các trường học bảo đảm đạt chuẩn. Mạng lưới y tế cơ sở bảo đảm chăm sóc sức khỏe toàn dân...
Hơn thế nữa, nông thôn mới không chỉ là tạo ra không gian sống văn minh mà ở đó, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội đã phát huy vai trò trong việc giám sát, phản biện xã hội. Người dân thực sự làm chủ thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia này.
Sức sống nông thôn mới
Sau một thời gian thực hiện, chương trình đã có chuyển biến rõ nét về chất lượng, ngày càng đi vào chiều sâu, có tính lan tỏa. Các địa phương đã xác định rõ phát triển sản xuất là nhiệm vụ trọng tâm. Từ đó tích cực triển khai các chính sách hỗ trợ, các mô hình, phát triển kinh tế hộ; bố trí lồng ghép các nguồn lực đầu tư hạ tầng giao thông, thủy lợi, góp phần quan trọng cải thiện đời sống, nâng cao thu nhập bền vững cho người dân.
Trên hành trình xây dựng nông thôn mới, mỗi địa phương lại có cách làm hay và đem lại những kết quả tích cực. Đơn cử, trong thực hiện tiêu chí tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn, xã Bảo Thắng có 9 hợp tác xã hoạt động hiệu quả và có hợp đồng liên kết theo chuỗi giá trị ổn định; có 7 sản phẩm OCOP được xếp hạng đạt chuẩn hoặc tương đương còn thời hạn; có 3 mô hình kinh tế ứng dụng công nghệ cao, hoặc mô hình nông nghiệp áp dụng cơ giới hóa các khâu, liên kết theo chuỗi giá trị gắn với đảm bảo an toàn thực phẩm. Các sản phẩm OCOP của xã đã được dán tem truy xuất nguồn gốc. Sản phẩm chủ lực của xã đã được bán qua kênh thương mại điện tử... Năm 2025, thu nhập bình quân đầu người ước đạt 77,5 triệu đồng.
Chủ tịch UBND xã Bảo Thắng - Nguyễn Trung Thành cho biết: “Thời gian tới, xã sẽ huy động cả hệ thống chính trị tập trung xây dựng nông thôn mới. Trước mắt, địa phương xây dựng quy hoạch chung của xã, từ đó quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết; tập trung nâng cấp và mở rộng toàn bộ kết cấu hạ tầng giao thông nông thôn. Song, việc quan trọng nhất là nâng cao thu nhập, đời sống cho người dân thông qua việc tạo ra các liên kết chuỗi trong sản xuất và thu hút đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp”.
Quy Mông là xã duy nhất của tỉnh đạt nông thôn mới nâng cao. Xã đã thực hiện các giải pháp đồng bộ để duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí. Những con đường nội đồng thuận tiện cho vận chuyển nông sản, những ngôi nhà mới xây theo phong cách hiện đại mang đến diện mạo mới cho vùng đất ven sông Hồng. Song, thay đổi quan trọng nhất là chất lượng cuộc sống của Nhân dân - chủ thể của quá trình xây dựng nông thôn mới.
Chị Nguyễn Thị Mến, thôn Minh Tân cho biết: “Diện mạo nông thôn có nhiều thay đổi. Những con đường hoa rực rỡ, đường làng, ngõ xóm sạch - đẹp. Sau một ngày lao động, người dân tích cực tham gia các hoạt động văn nghệ, thể thao tại nhà văn hóa khang trang, hiện đại. Mỗi người dân đều cảm nhận được sức sống nông thôn mới”.
Chiến lược dài hơi
Lào Cai đặt mục tiêu đến năm 2030 có 55 xã đạt chuẩn nông thôn mới, đạt 62% tổng số xã. Toàn tỉnh phấn đấu có ít nhất 2 xã được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới hiện đại.
Để thực hiện mục tiêu đó, các địa phương cần đẩy mạnh đổi mới cách thức, phương thức công tác truyền thông, tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về Chương trình, nhằm nâng cao nhận thức của cả hệ thống chính trị và người dân để xây dựng nông thôn mới trở thành ý thức tự giác, chủ động, hăng hái của mỗi người dân. Kịp thời động viên, tuyên dương, khen thưởng các điển hình tiên tiến, chú trọng chỉ đạo điểm, rút kinh nghiệm để nhân rộng các mô hình hay, mới, cách làm sáng tạo nhằm tạo khí thế thi đua sôi nổi tại tất cả thôn, bản và các xã.
Xác định phát triển kết cấu hạ tầng là khâu đột phá nhằm phát triển kinh tế - xã hội vùng nông thôn, do vậy, cần tập trung huy động, lồng ghép sử dụng hiệu quả các nguồn vốn của các chương trình mục tiêu quốc gia, ưu tiên nguồn vốn thực hiện các tiêu chí tại các xã, thôn theo lộ trình phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới.
Đồng thời, cần đẩy mạnh triển khai thực hiện chuyển đổi số trong các lĩnh vực nông thôn mới nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả và tiến tới xây dựng nông thôn mới thông minh. Tăng cường củng cố hệ thống hạ tầng cơ sở thiết yếu tại nông thôn; quan tâm đến đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; cải tạo môi trường nông thôn, xây dựng cảnh quan môi trường sáng - xanh - sạch - đẹp - an toàn; nâng cao chất lượng hệ thống chính trị, bảo đảm trật tự an toàn xã hội nông thôn.
Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới đã tạo ra nhiều miền quê đáng sống ở Lào Cai. Các cấp, các ngành đều xác định nông thôn mới không phải là đích đến mà là một hành trình, nơi khát vọng đổi thay bắt nguồn từ mỗi thôn xóm, bản làng và từng người dân.
Bùi Hồng Khanh