Rủi ro “bốc hơi” 1.771 tỷ đồng
Ghi nhận từ báo cáo tài chính hợp nhất quý II/2025, Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín (Vietbank – MCK: VBB) ghi nhận thu nhập lãi thuần giảm 15% so với cùng kỳ đạt hơn 687 tỷ đồng.
Trong khi đó, lãi từ hoạt động dịch vụ tăng 15% lên hơn 34 tỷ đồng. Lãi từ kinh doanh ngoại hối gấp 2 lần cùng kỳ, đạt gần 31 tỷ đồng. Dù chiếm tỷ trọng nhỏ trong doanh thu, nhưng lãi từ chứng khoán đầu tư cũng đạt gần 10 tỷ đồng trong khi cùng kỳ chỉ có 958 triệu đồng; lãi từ hoạt động khác 802 triệu đồng, cùng kỳ chỉ 427 triệu đồng.
Chi phí hoạt động tăng 6% lên 403 tỷ đồng. Kết quả, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh giảm đến 25%, còn 360 tỷ đồng. Trong quý, Vietbank cũng giảm 34% chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, chỉ còn trích 94 tỷ đồng. Kết quả, Vietbank ghi nhận tổng lợi nhuận trước thuế cũng giảm từ 337 tỷ đồng xuống còn 266 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế đạt 211 tỷ đồng, giảm 21% so với mức 268 tỷ đồng cùng kỳ năm 2024.
Lũy kế 6 tháng đầu năm, lợi nhuận trước thuế Vietbank tăng 25% so với cùng kỳ, đạt hơn 514 tỷ đồng. So với mục tiêu 1.750 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế năm 2025, Vietbank mới thực hiện được 29% kế hoạch sau 2 quý đầu năm.
Tính đến ngày 30/6/2025, tổng tài sản của Vietbank đạt 178.671 tỷ đồng, tăng so với 162.856 tỷ đồng hồi đầu năm. Trong đó, cho vay khách hàng là mảng tăng trưởng mạnh nhất, đạt 102.447,45 tỷ đồng, tăng gần 9,4% so với 93.637,03 tỷ đồng đầu năm.
Về phía nguồn vốn, tiền gửi của khách hàng đạt 104.208 tỷ đồng, tăng so với 94.841 tỷ đồng đầu năm. Vốn chủ sở hữu tăng từ 8.701,05 tỷ đồng lên 9.073,48 tỷ đồng. Tiền gửi và vay Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước còn hơn 6 tỷ đồng, trong khi đầu năm gần 223 tỷ đồng, phát hành giấy tờ có giá ghi nhận 19.382 tỷ đồng.
Tổng nợ xấu tính đến 30/6/2025 của Vietbank ghi nhận ở mức 2.567 tỷ đồng. Trong đó, nợ dưới tiêu chuẩn ghi nhận 195 tỷ đồng; nợ nghi ngờ ghi nhận 600 tỷ đồng; đáng lưu ý là nhóm nợ có khả năng mất vốn vẫn ở mức cao khi ghi nhận 1.771 tỷ đồng, chiếm 69% tổng nợ xấu. Tỷ lệ nợ xấu/dư nợ cho vay khách hàng ghi nhận 2,5%.
Mặc dù tỷ lệ nợ xấu giảm, nhưng cần lưu ý thêm, trong khi nhóm nợ dưới tiêu chuẩn giảm mạnh, nhóm nợ nghi ngờ và nợ có khả năng mất vốn vẫn có xu hướng tăng, cho thấy những rủi ro tiềm ẩn trong danh mục tín dụng.
Ngày 3/6/2025, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có Văn bản số 4425/NHNN-QLGS về việc chấp thuận cho Vietbank tăng vốn điều lệ. Theo đó, Vietbank được tăng vốn điều lệ thêm tối đa 3.780.319.330.000 đồng theo Phương án tăng vốn điều lệ đã được Đại hội đồng cổ đông Vietbank phiên họp thường niên năm 2025 phê duyệt. Trong đó, tăng vốn thông qua phát hành cổ phiếu từ nguồn vốn chủ sở hữu 1.071 tỷ đồng và tăng vốn thông qua phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu hơn 2.709 tỷ đồng.
Chất lượng nợ cho vay tại Vietbank tại thời điểm ngày 30/6 (Ảnh: BCTC Vietbank)
Nhiều vi phạm được chỉ rõ tại Vietbank Long An
Ngày 24/7/2024, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khu vực 13 đã ban hành kết luận thanh tra đối với Chi nhánh Ngân hàng TMCP Việt Nam Thương Tín tại Long An, nêu rõ nhiều vi phạm trong hoạt động cấp tín dụng của đơn vị này. Dù hoạt động của Vietbank Long An nhìn chung vẫn ghi nhận kết quả ổn định, lợi nhuận có tăng trưởng, song loạt vi phạm bị phát hiện đã làm lộ rõ những điểm yếu trong quản lý, tiềm ẩn rủi ro tín dụng, kéo theo nguy cơ gia tăng nợ xấu.
Một trong những vi phạm đáng chú ý được nêu ra là việc khách hàng tại Vietbank Long An sử dụng vốn vay sai mục đích so với cam kết ban đầu. Theo quy định tại khoản 2 Điều 4 Thông tư 39/2016/TT-NHNN, việc sử dụng vốn không đúng mục đích là hành vi bị nghiêm cấm. Tuy nhiên, việc kiểm tra sau giải ngân của ngân hàng chỉ được thực hiện một cách hình thức, thiếu thực chất.
Cơ quan thanh tra chỉ rõ, trách nhiệm thuộc về cả cán bộ tín dụng – người trực tiếp kiểm tra khoản vay – và ban lãnh đạo chi nhánh. Thay vì giám sát chặt chẽ, Vietbank Long An đã để lọt nhiều trường hợp không phát hiện vi phạm trong sử dụng vốn, dẫn đến rủi ro tín dụng tăng cao và giảm hiệu quả quản lý khoản vay.
Thanh tra NHNN cũng thẳng thắn phê bình công tác thẩm định và xét duyệt hồ sơ vay vốn tại Vietbank Long An. Cụ thể, đơn vị đã không tuân thủ quy định tại khoản 1 Điều 17 Thông tư 39/2016/TT-NHNN khi tiến hành thẩm định sơ sài, không phân tích đầy đủ phương án kinh doanh, dòng tiền trả nợ, khả năng tài chính của người vay.
Nguyên nhân được xác định đến từ cả yếu tố chủ quan và khách quan: cán bộ thẩm định còn hạn chế năng lực chuyên môn, chưa tuân thủ nghiêm quy trình nội bộ; đồng thời, khách hàng tại chi nhánh chủ yếu là các hộ kinh doanh nhỏ lẻ nên gặp khó khăn trong việc cung cấp chứng từ, số liệu kế toán minh bạch. Tuy nhiên, điều đó không thể là lý do biện minh cho sự dễ dãi trong quy trình xét duyệt.
Kết luận cũng ghi nhận Vietbank Long An đã vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 28 Thông tư 39/2016/TT-NHNN khi xác định thời hạn cho vay không tương thích với chu kỳ kinh doanh, khả năng trả nợ của khách hàng. Trong một số trường hợp, thời hạn vay bị rút ngắn hoặc kéo dài bất hợp lý, gây khó khăn cho bên vay trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính.
Bên cạnh đó, mức cho vay cũng chưa tương xứng với phương án sử dụng vốn, dẫn đến tình trạng cấp vốn vượt quá nhu cầu thực tế. Những vi phạm này góp phần làm tăng tỷ lệ rủi ro trong hoạt động tín dụng của chi nhánh.
Công tác chuẩn bị hồ sơ tín dụng của Vietbank Long An bị đánh giá là sơ sài, thiếu đầy đủ thông tin quan trọng như: nguồn trả nợ, kế hoạch sử dụng vốn, tài liệu chứng minh tài chính... Điều này vi phạm đồng thời nhiều quy định pháp luật, gồm khoản 1 Điều 94 Luật Các tổ chức tín dụng 2010 (sửa đổi 2017), khoản 1 Điều 102 Luật Các tổ chức tín dụng 2024, và khoản 1 Điều 9 Thông tư 39/2016/TT-NHNN.
Cơ quan thanh tra nhận định, ngoài trách nhiệm từ phía khách hàng, đội ngũ cán bộ tín dụng đã không thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong việc yêu cầu, thu thập và thẩm định hồ sơ. Hậu kiểm – một khâu quan trọng để đảm bảo việc sử dụng vốn đúng mục đích – cũng chỉ được thực hiện sơ sài, mang tính đối phó, không tuân thủ quy trình nội bộ cũng như quy định pháp luật.
Thanh tra NHNN khu vực 13 còn cảnh báo về những bất cập trong xử lý tài sản bảo đảm (TSBĐ) tại Vietbank Long An. Cụ thể, ngân hàng này đã lập hợp đồng thế chấp với giá trị tài sản cao hơn nhiều so với giá trị chuyển nhượng thực tế được công chứng. Điều này có thể dẫn đến rủi ro khi xử lý tài sản nếu khách hàng mất khả năng trả nợ.
Ngoài ra, việc thu giữ TSBĐ cũng không thực hiện đúng quy trình nội bộ, vi phạm nguyên tắc pháp lý, tiềm ẩn khả năng tranh chấp với khách hàng hoặc bên thứ ba khi xảy ra nợ xấu.
Trước hàng loạt vi phạm đã nêu, Thanh tra NHNN đã yêu cầu Giám đốc Vietbank Long An tổ chức họp kiểm điểm tập thể, xác định rõ trách nhiệm cá nhân trong từng sai phạm. Đồng thời, đơn vị phải khẩn trương thực hiện 4 kiến nghị và 3 khuyến nghị từ cơ quan thanh tra để khắc phục triệt để các tồn tại, chấn chỉnh hoạt động, bảo đảm tuân thủ pháp luật và các quy định nội bộ.
Đức Huy