Ngưng thở dễ xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 6 tháng
Khi thời tiết chuyển mùa từ xuân sang hè, thu sang đông, không khí có sự thay đổi, sự kết hợp giữa lạnh và ẩm, mưa lũ tạo điều kiện cho virus sinh sôi nảy nở mạnh, đặc biệt là virus hợp bào hô hấp (RSV).
Trẻ viêm đường hô hấp cấp tính do RSV thường có thời gian ủ bệnh từ 4-6 ngày, sau đó sẽ biểu hiện triệu chứng (thường gặp nhất là viêm tiểu phế quản và viêm phổi).
Những ngày đầu biểu hiện triệu chứng của viêm đường hô hấp trên là: Sốt nhẹ, sốt cao hoặc không sốt; Ngạt mũi, chảy nước mũi trong, keo dính; Hắt hơi, đau họng; Ho khan tăng dần thành cơn sau ho đờm, đờm trắng chuyển sang vàng; Nôn khi ho, đau ngực, khò khè.
Tiến triển nhanh có thể gây khó thở, thở nhanh, thở rên, tím tái, trẻ bỏ bú, co giật. Có tổn thương phổi khi thăm khám, ngừng thở có thể xảy ra với trẻ sơ sinh hoặc trẻ dưới 6 tháng. Trẻ khỏe mạnh có thể biểu hiện triệu chứng thường nhẹ, không rõ ràng.
Virus RSV lây truyền qua giọt bắn đường hô hấp khi ho, hắt hơi; Tiếp xúc trực tiếp với dịch mũi họng của người bệnh; Bề mặt nhiễm virus (RSV có thể tồn tại vài giờ trên đồ chơi, bàn ghế, tay nắm cửa).
Khoa Nhi, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 điều trị bệnh nhi viêm đường hô hấp cấp tính - Ảnh BVCC
Trẻ nhỏ nào dễ bị virus RSV tấn công?
- Trẻ sơ sinh thiếu tháng.
- Trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi.
- Trẻ em bị suy giảm hệ miễn dịch hoặc mắc các bệnh mạn tính.
- Trẻ có cân nặng thấp khi đẻ (< 2000 grams).
- Trẻ có dị tật bẩm sinh kèm theo như tim bẩm sinh, bệnh phổi bẩm sinh...
- Trẻ không được bú sữa mẹ.
- Trẻ còi xương, suy dinh dưỡng, thiếu máu, thiếu vitamin A.
- Trẻ sống trong gia đình có đời sống kinh tế xã hội thấp, đông đúc, gia đình đông con, sinh đôi làm tăng nguy có nhiễm RSV. Trẻ sống cùng anh hay chị đi nhà trẻ cũng có nguy cơ nhiễm RSV, đặc biệt trong mùa dịch.
- Tiếp xúc với người hút thuốc lá hay ô nhiễm môi trường khác.
- Trẻ thường xuyên sống trong môi trường tập trung như nhà trẻ mẫu giáo
- Yếu tố gia đình: hen phế quản, lao
- Khí hậu lạnh…
Biến chứng nguy hiểm do RSV gây ra: Viêm tiểu phế quản: làm tắc nghẽn đường thở nhỏ, gây khó thở dữ dội; Viêm phổi, có thể dẫn đến suy hô hấp; Viêm tai giữa; Ngưng thở: đặc biệt ở trẻ sơ sinh; Tăng nguy cơ hen suyễn về lâu dài ở những trẻ từng bị nhiễm RSV nặng; Bội nhiễm vi khuẩn và tình trạng mất nước. Một vài biến chứng nghiêm trọng, nguy hiểm khác như xẹp phổi, tràn khí màng phổi, ứ khí phổi…
Điều trị, phòng ngừa bệnh viêm đường hô hấp cấp tính do RSV
Hiện chưa có thuốc đặc hiệu, điều trị chủ yếu là hỗ trợ như hạ sốt bằng paracetamol nếu sốt > 38.5°C; bổ sung dịch và duy trì bú mẹ; hút đờm mũi, giữ đường thở thông thoáng; thở oxy, thở máy (nếu suy hô hấp nặng). Lưu ý kháng sinh không có tác dụng vì RSV là virus, chỉ dùng khi có bội nhiễm vi khuẩn.
Ngày nay đã có vắc xin phòng RSV cho phụ nữ mang thai và kháng thể đơn dòng (Palivizumab, Nirsevimab) cho trẻ nguy cơ cao, được FDA và EMA phê duyệt. Ngoài ra, cha mẹ có thể bảo vệ trẻ bằng cách:
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Giữ vệ sinh đồ chơi, bề mặt trong nhà.
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc nơi đông người trong mùa dịch.
- Tránh để trẻ tiếp xúc với người đang ho, sổ mũi.
- Cho trẻ bú mẹ để tăng sức đề kháng.
RSV là “kẻ thù thầm lặng” của hệ hô hấp trẻ nhỏ. Dù không phải lúc nào cũng gây bệnh nặng, nhưng khi tấn công trẻ sơ sinh và trẻ nguy cơ cao, RSV có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng. Cha mẹ cần cảnh giác, nhận biết sớm dấu hiệu, đưa trẻ đi khám kịp thời và chủ động phòng ngừa.
BSCKI. Tăng Thị Minh Thu (Khoa Nhi, Bệnh viện TWQĐ 108)
BSCKI. Tăng Thị Minh Thu