Như PLO đã đưa tin, ngày 22-8, chợ Thanh Tùng (Cà Mau) xảy ra vụ cháy. Mất gần 2 giờ mới khống chế được lửa. Không có thương vong nhưng 56 ki-ốt của 25 hộ dân đã bị thiêu rụi, thiệt hại đang được thống kê.
Theo thông tin ban đầu, do mâu thuẫn gia đình, một người đàn ông tên Phúc đã chém vợ rồi tự đốt nhà. Lửa nhanh chóng lan rộng sang khu chợ.
Ông Mai Việt Triều, Chủ tịch xã Thanh Tùng, cho biết nguyên nhân cháy vẫn chưa được kết luận chính thức. Tuy nhiên, bước đầu xác định do ông Nguyễn Văn Phúc, hơn 60 tuổi đã phóng hỏa đốt nhà mình gây ra vụ cháy chợ Thanh Tùng.
56 kiot ở chợ Thanh Tùng bị thiêu rụi. Ảnh: Cắt từ clip
Có thể thấy, trong vụ việc này, người đàn ông đã thực hiện một chuỗi hành vi. Đầu tiên là dùng dao tấn công người vợ, sau đó là đốt nhà, gây hậu quả là cháy lan sang nhiều kiot. Vậy trách nhiệm pháp lý của ông này sẽ ra sao?
Trao đổi với PV, Luật sư Hoàng Anh Sơn, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết đối với hành vi dùng dao chém vợ vì mâu thuẫn, người đàn ông đó có thể bị xử lý về tội cố ý gây thương tích theo Điều 134 BLHS với khung hình phạt đến 14 năm tù, tùy tỷ lệ thương tích của người vợ sau giám định.
Tuy nhiên, nếu dùng dao chém vào các vùng trọng yếu, cố tình đoạt mạng người vợ thì có thể bị xử lý về tội Giết người quy định tại Điều 123 BLHS với khung hình phạt cao nhất lên đến tử hình.
Với hành vi đốt nhà sau đó, ThS Nguyễn Đức Hiếu, Đại học Quốc tế (ĐHQG TP.HCM) cho biết có thể phát sinh hai loại trách nhiệm: trách nhiệm dân sự và trách nhiệm hình sự.
Về dân sự, người đàn ông này phải có trách nhiệm trong việc bồi thường thiệt hại tài sản cho các hộ dân.
Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015 quy định "Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường". Như vậy, Nguyễn Văn Phúc có trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại do hành vi đốt nhà gây cháy lan của mình.
Cũng về trách nhiệm dân sự, theo Điều 585 BLDS 2015, thiệt hại thực tế phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời. Các bên có thể thỏa thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần.
"Do đó, anh này cũng phải bồi thường toàn bộ thiệt hại nếu hành vi đó do một mình anh ta gây ra. Về phạm vi thiệt hại cần bồi thường, Điều 589 BLDS 2015 quy định cụ thể về thiệt hại do tài sản bị xâm phạm bao gồm: Một là thiệt hại thực tế - giá trị tài sản bị thiêu rụi của 56 kiot thuộc 25 hộ dân; hai là lợi ích bị mất - thu nhập từ hoạt động kinh doanh mà các hộ dân không thể có được trong thời gian khôi phục; ba là chi phí hợp lý – tức là các khoản chi phí cần thiết cho việc dọn dẹp hiện trường, xây dựng lại cơ sở hạ tầng và tái thiết lập hoạt động kinh doanh. Mức bồi thường cụ thể sẽ được xác định dựa trên kết quả thống kê thiệt hại chính thức của các cơ quan có thẩm quyền", ThS Hiếu nhận định.
Về trách nhiệm hình sự, ThS Hiếu cho rằng cần thận trọng khi xác định trách nhiệm hình sự với ông này. Nếu xử lý thì với hành vi đã thực hiện, ông Phúc rất có thể sẽ phải chịu trách nhiệm về một hoặc một số tội danh.
Cụ thể, việc ông Nguyễn Văn Phúc đốt nhà khiến ngọn lửa lan sang 56 ki-ốt tại chợ Thanh Tùng (Cà Mau) là tình huống điển hình cho hành vi vô ý nhưng gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
"Mặc dù ban đầu ông Phúc có thể chỉ muốn đốt nhà mình, song với hành vi thiếu cẩn trọng, không dự liệu hoặc có dấu hiệu để mặc cho hậu quả xảy ra đã khiến thiệt hại tài sản của nhiều hộ kinh doanh bị hủy hoại hoàn toàn.
Về cấu thành tội phạm thì hành vi này có thể bị xử lý theo Điều 180 BLHS 2015 về tội vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản. Ngoài ra, cơ quan tiến hành tố tụng còn có thể cân nhắc Điều 313 BLHS về “Tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy”.
"Việc áp dụng tội danh này phụ thuộc vào việc chứng minh hành vi đốt cháy đã trực tiếp vi phạm quy định về an toàn PCCC, tạo ra nguy cơ đặc biệt lớn cho xã hội. Như vậy, trường hợp này cho thấy, ngay cả khi không có mục đích hủy hoại tài sản người khác, thì sự cẩu thả vẫn có thể dẫn đến trách nhiệm hình sự nghiêm trọng", ThS Hiếu nêu quan điểm.
Xác định thiệt hại thế nào?
Trong vụ án này, thiệt hại về tài sản có thể nói là rất nghiêm trọng. Do đó việc xác định thiệt hại là vô cùng quan trọng. Hiện nay, Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao hướng dẫn hướng dẫn về xác định thiệt hại do tài sản bị xâm phạm quy định tại Điều 589 của BLDS.
Theo đó, Điều 6 Nghị quyết quy định việc bồi thường thiệt hại do tài sản bị mất, bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng quy định tại khoản 1 Điều 589 của Bộ luật Dân sự căn cứ vào thỏa thuận của các bên.
Trường hợp không thỏa thuận được thì xác định thiệt hại như sau:
- Trường hợp tài sản là vật thì xác định thiệt hại đối với tài sản bị mất, bị hủy hoại căn cứ vào giá thị trường của tài sản cùng loại hoặc tài sản cùng tính năng, tiêu chuẩn kỹ thuật, tác dụng và mức độ hao mòn của tài sản bị mất, bị hủy hoại tại thời điểm giải quyết bồi thường.
Đối với tài sản là tiền thì thiệt hại được xác định là số tiền bị mất, bị hư hỏng.
Đối với giấy tờ có giá bị mất, bị hư hỏng mà không thể khôi phục được thì thiệt hại được xác định là giá trị của các giấy tờ bị mất, bị hư hỏng tại thời điểm giải quyết bồi thường. Trường hợp giấy tờ có giá bị mất, bị hư hỏng mà có thể khôi phục được thì thiệt hại được xác định là các chi phí cần thiết để khôi phục các giấy tờ đó.
- Đối với tài sản bị hư hỏng, thiệt hại là chi phí để sửa chữa, khôi phục lại tình trạng tài sản trước khi bị hư hỏng theo giá thị trường tại thời điểm giải quyết bồi thường để xác định thiệt hại; nếu tài sản bị hư hỏng không thể sửa chữa, khôi phục thì thiệt hại được xác định theo hướng dẫn trên.
Luật sư HOÀNG ANH SƠN, Đoàn Luật sư TP.HCM
HUỲNH THƠ
SONG MAI