Sau vụ việc nam shipper V.Đ. đăng bài tố khách hàng nữ T.T. đặt đơn giao 30 cốc chè, yêu cầu ghi tên từng người lên cốc dẫn tới hai bên lời qua tiếng lại, công ty Văn phòng phẩm Hồng Hà, nơi cô gái làm việc, quyết định đình chỉ công tác tạm thời với nhân viên. Shipper cũng bị nền tảng ngừng hợp tác khi tiết lộ thông tin khách hàng.
Đến nay, phía công ty của T.T. chưa đưa ra thêm thông báo nào. Nữ nhân viên cũng đã gửi lời xin lỗi V.Đ., trong khi nam shipper thừa nhận đã nhận tiền đền bù và mong khép lại vụ việc.
Cần có quy định rõ ràng
Trao đổi với Tri Thức - Znews về quyết định đình chỉ tạm thời với nhân viên của công ty Văn phòng phẩm Hồng Hà, Luật sư Trần Thị Thu Hằng (Công ty Luật Tran & Co. Attorneys) cho hay theo quy định tại Bộ luật Lao động 2019, đình chỉ tạm thời không phải là chế tài bắt buộc và chỉ có cơ sở nếu có hợp đồng thỏa thuận hoặc quy chế nội bộ nêu rõ quyền này. Bên cạnh đó, quyết định đưa ra phải tuân thủ các bước xử lý kỷ luật và rà soát nội bộ nghiêm ngặt.
"Nếu công ty không có quy định rõ ràng, hành động đình chỉ tạm thời có thể bị coi là xử lý sai quy trình, dẫn tới trách nhiệm phục hồi quyền lợi hoặc yêu cầu bồi thường", luật sư Hằng cho biết.
Luật sư Trần Thị Thu Hằng nhận định việc công ty tạm đình chỉ nhân viên chỉ có cơ sở nếu có hợp đồng thỏa thuận hoặc quy chế nội bộ nêu rõ quyền này. Ảnh: NVCC.
Luật sư Lê Văn Hoan (Đoàn Luật sư TP.HCM) bổ sung thêm khi người sử dụng lao động thấy người lao động có vi phạm (nội quy hoặc pháp luật) thì có quyền tạm đình chỉ công việc theo quy định.
Luật sư chỉ ra theo Điều 128 Bộ luật Lao động, người sử dụng lao động có quyền tạm đình chỉ công việc của người lao động khi vụ việc vi phạm có những tình tiết phức tạp nếu xét thấy để người lao động tiếp tục làm việc sẽ gây khó khăn cho việc xác minh.
Việc tạm đình chỉ công việc của người lao động chỉ được thực hiện sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở mà người lao động đang bị xem xét tạm đình chỉ công việc là thành viên.
"Thời hạn tạm đình chỉ công việc không được quá 15 ngày, trường hợp đặc biệt không được quá 90 ngày. Trong thời gian bị tạm đình chỉ công việc, người lao động được tạm ứng 50% tiền lương trước khi bị đình chỉ công việc. Hết thời hạn tạm đình chỉ công việc, người sử dụng lao động phải nhận người lao động trở lại làm việc", luật sư Hoan nói.
Luật sư cũng lưu ý việc đình chỉ lao động của người sử dụng lao động không có nghĩa là người lao động vi phạm.
Trong khi đó, về việc nền tảng khóa tài khoản của shipper, luật sư Diệp Năng Bình (Trưởng Văn phòng luật sư Tinh Thông Luật) nhận định shipper hoạt động trên nền tảng thường không phải quan hệ lao động theo Bộ luật Lao động, mà là quan hệ hợp đồng dịch vụ dân sự/thương mại theo Bộ luật Dân sự 2015 và chính sách nội bộ của sàn thương mại.
"Việc khóa ứng dụng/tài khoản đối với shipper V.Đ. không phải là xử lý kỷ luật lao động, mà là thực hiện quyền chấm dứt/hạn chế hợp tác theo hợp đồng dịch vụ là có căn cứ và hợp pháp, miễn là nằm trong thỏa thuận và quy chế mà shipper đã đồng ý khi tham gia nền tảng", luật sư Bình thông tin.
Theo luật sư Diệp Năng Bình, shipper hoạt động trên nền tảng thường không phải quan hệ lao động theo Bộ luật Lao động. Ảnh minh họa: Phương Lâm.
Ranh giới mong manh
Theo luật sư Trần Thị Thu Hằng, do nhân viên T.T. đăng video chia sẻ thừa nhận có "những lời lẽ thiếu kiểm soát, nhắn tin không đúng mực, gọi nam shipper bằng từ ngữ xúc phạm", hành vi của cô có thể rơi vào vi phạm pháp luật dân sự, gây ảnh hưởng đến danh dự hoặc công ăn việc làm của người khác.
"Người bị xúc phạm có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại về danh dự hoặc kinh tế nếu chứng minh rõ thiệt hại", luật sư nói.
Luật sư Lê Văn Hoan cũng đồng tình và cho biết trường hợp nhắn tin xúc phạm trực tiếp, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 2 triệu đồng đến 3 triệu đồng theo điểm a, khoản 3, Điều 7 Nghị định 144/2021.
Cũng theo các luật sư, việc shipper V.Đ. công khai dữ liệu cá nhân của khách hàng T.T. lên mạng xã hội khiến cô bị tấn công cũng là hành vi vi phạm luật.
"Đây là hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân, vi phạm Nghị định 13/2023/NĐ-CP về Bảo vệ dữ liệu cá nhân và các đạo luật liên quan trước đó (Bộ luật Dân sự, Luật An ninh mạng). Nạn nhân có quyền yêu cầu shipper gỡ thông tin; bồi thường thiệt hại về danh dự, uy tín; tố cáo shipper với cơ quan chức năng để xử lý hành chính hoặc hình sự", luật sư Hằng chia sẻ.
Luật sư Hoan cũng cho biết mức phạt với cá nhân thu thập, xử lý và sử dụng thông tin của tổ chức, cá nhân khác mà không được sự đồng ý hoặc sai mục đích theo quy định của pháp luật là từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng, theo quy định tại điểm e, khoản 3 Điều 103 Nghị định 15/2020 (sửa đổi bởi Nghị định 14/2022).
Theo luật sư, vụ 30 cốc chè nhỏ nhưng là bài học về việc bảo vệ bản thân trước rủi ro pháp lý và bảo lưu uy tín của mỗi người. Ảnh minh họa.
Khi được hỏi về trách nhiệm của đơn vị quản lý shipper, luật sư Diệp Năng Bình cũng cho hay theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân, doanh nghiệp cung cấp nền tảng giao hàng được xem là bên kiểm soát và xử lý dữ liệu cá nhân. Do đó, doanh nghiệp phải bảo đảm việc thu thập, sử dụng, công khai thông tin cá nhân có sự đồng ý của khách hàng; phải chịu trách nhiệm khi để lộ, mất, tiết lộ trái phép dữ liệu cá nhân do lỗi quản lý hoặc giám sát.
“Theo Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ có thể bị phạt tiền mức cao nhất lên đến 50-70 triệu đồng nếu để xảy ra tình trạng lộ, mất thông tin cá nhân của người dùng do lỗi quản lý; bị áp dụng biện pháp khắc phục như: buộc khắc phục lỗ hổng bảo mật, xin lỗi công khai khách hàng, bồi thường nếu có thiệt hại. Mặt khác, việc lộ thông tin gây thiệt hại tinh thần, khách hàng có thể yêu cầu doanh nghiệp bồi thường liên đới với shipper; yêu cầu doanh nghiệp xin lỗi, cải chính công khai, khắc phục hậu quả”, luật sư Bình nói.
Một sự việc đấu tố, tranh cãi tưởng đơn giản cũng có thể dẫn đến tình huống pháp lý.
Cả luật sư Trần Thị Thu Hằng và luật sư Lê Văn Hoan đều nhận định vụ việc 30 cốc chè cho thấy ranh giới giữa "chia sẻ bức xúc cá nhân" và "vi phạm dữ liệu cá nhân" khá mong manh. Việc chia sẻ, công kích cá nhân, công khai thông tin cá nhân người khác trên mạng xã hội là chuyện nghiêm trọng.
Luật sư Hằng đúc kết vụ việc cho thấy rõ rủi ro khi pháp luật, đạo đức và trách nhiệm xã hội không đồng hành. Mỗi người cần cân nhắc kỹ trước mỗi hành động, dù là một “click” nhỏ để không vô tình làm tổn thương người khác và để pháp luật vẫn là công cụ bảo vệ chứ không là rào cản.
"Hãy chia sẻ cảm xúc hoặc sự việc mà không đưa thông tin cá nhân định danh để bảo vệ bản thân trước rủi ro pháp lý và bảo lưu uy tín", nữ luật sư nói.
Để tránh mắc "bẫy pháp lý" mà người không hiểu tường tận pháp luật dễ mắc phải, luật sư Hoan cũng đưa ra một số nguyên tắc để người dùng mạng tham khảo:
Không công bố công khai thông tin cá nhân của mình
Không sử dụng thông tin cá nhân của người khác vào bất cứ công việc gì khi người đó không đồng ý
Khi gặp vướng mắc việc gì nên tập trung vào sự việc, không tập trung vào con người kể cả khi chia sẻ thông tin lên mạng xã hội nhằm giải tỏa bức xúc
Cố gắng kiềm chế cảm xúc khi gặp vướng mắc
Tránh dùng những lời nói tùy tiện nhằm xúc phạm, lăng mạ, bôi nhọ, đe dọa người khác.
Hà Lan