Vụ 'hô biến' dầu chăn nuôi thành thực phẩm: Truy rõ trách nhiệm để tránh lặp lại

6 giờ trướcBài gốc

Lực lượng Công an làm việc với Công ty Trách nhiệm hữu hạn sản xuất và xuất nhập khẩu Nhật Minh Food. (Ảnh: TTXVN phát)

Trong bài viết "Tinh-Gọn-Mạnh-Hiệu năng-Hiệu lực-Hiệu quả" (ngày 6/11/2024) Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra hạn chế lớn nhất của hệ thống quản lý nhà nước ở Việt Nam là vừa “chồng chéo, phân định không rõ chức năng, nhiệm vụ dẫn đến không rõ trách nhiệm,” vừa “chia cắt về địa bàn.”

Điều này cũng đúng với việc quy trách nhiệm vụ dầu ăn chăn nuôi Ofood được “hô biến” thành dầu ăn cho người.

Thông tin được công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng tối 24/6 cho biết Cơ quan Cảnh sát Điều tra thuộc Công an tỉnh Hưng Yên xác định: Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food (Khu công nghiệp Phố Nối A ở huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên) từ đầu năm 2022 đến tháng 5/2025 đã nhập khẩu và sản xuất các loại dầu thực vật tinh luyện gắn nhãn hiệu Ofood Cooking Oil - dầu đậu nành Ofood - để phân phối trên cả nước.

Ofood là hàng giả bởi sản phẩm được công bố “dầu thực phẩm bổ sung vitamin A” nhưng hoàn toàn không chứa vitamin A và điều quan trọng hơn cả, đây vốn là dầu thực vật để làm thức ăn chăn nuôi.

Cơ quan chức năng đã khởi tố ba bị can và thu giữ hơn 1.000 tấn dầu nhập lậu. Cuộc điều tra bước đầu xác định, trong ba năm gần đây Công ty Nhật Minh có doanh thu lên tới hơn 8.200 tỷ đồng.

Theo các quy định về an toàn thực phẩm, về nhập khẩu và sản xuất, tiêu thụ lương thực-thực phẩm, những đơn vị có liên quan là Bộ Y Tế, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chính quyền địa phương.

Nhưng “quả bóng trách nhiệm” đang được đẩy qua đẩy lại và chưa thể làm rõ ai chịu trách nhiệm chính.

Ông Trần Việt Hòa, Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), cho biết: Dầu thực vật dùng làm thức ăn chăn nuôi là nguyên liệu thuộc Danh mục quản lý theo Thông tư 21/2019/TT-BNNPTNT, chịu sự quản lý của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường).

Việc sản xuất, kinh doanh và sử dụng dầu thực vật với mục đích này phải tuân thủ nghiêm ngặt về an toàn, chất lượng, công bố sản phẩm và ghi nhãn.

Dầu thực vật dùng cho chăn nuôi không đạt chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, không có công dụng, giá trị sử dụng dành cho người.

Khi bị cố tình đưa vào chuỗi sản xuất thực phẩm cho người và gắn nhãn “dầu thực vật” hoặc “dầu ăn cho người” là đã sai lệch về bản chất và công dụng. Như vậy, theo Bộ Công thương thì Bộ Nông nghiệp và Môi trường phải có trách nhiệm trong vụ Ofood.

Tang vật vụ án. (Ảnh: TTXVN phát)

Cũng theo ý kiến của ông Trần Việt Hòa, Điều 65 của Luật An toàn thực phẩm, Điều 40 của Nghị định số 15/2018/NĐ-CP quy định: Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm thực hiện quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên phạm vi địa phương, chịu trách nhiệm trước Chính phủ về an toàn thực phẩm tại địa phương; tổ chức tiếp nhận bản tự công bố sản phẩm; chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo phân công, phân cấp; thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quản lý.

Qua thông tin sơ bộ thu thập được đến thời điểm hiện tại thì Công ty Nhật Minh Food đã có bản tự công bố sản phẩm đối với sản phẩm dầu thực vật. Tuy nhiên, Bộ Công Thương chưa cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm đối với doanh nghiệp này.

Đồng thời, Bộ Công Thương chưa nhận được báo cáo của chính quyền địa phương và các cơ quan liên quan về hành vi sản xuất và tiêu thụ dầu ăn giả nêu trên.

Còn Bộ Y tế thì chỉ rõ trách nhiệm của Bộ Công thương. Tối 24/6, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) nhấn mạnh: Theo quy định tại Điều 39 thuộc Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ, mặt hàng dầu thực vật thuộc nhóm sản phẩm do Bộ Công thương chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, bao gồm toàn bộ chuỗi sản xuất, chế biến, kinh doanh và lưu thông trên thị trường.

Vậy, Bộ Y tế có trách nhiệm gì trong vụ Ofood?

Dầu thực vật Ofood được công bố là có “bổ sung vitamin A.” Nghị định số 09/2016/NĐ-CP “Quy định về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm” nêu rõ: Tăng cường vitamin A vào dầu thực vật được quy định tại Điểm c, Khoản 1, Điều 6 của Nghị định này để phòng, chống khô mắt, mù lòa và khắc phục các hậu quả như còi cọc, suy dinh dưỡng do thiếu vitamin A gây ra và góp phần tăng cường sức đề kháng cơ thể.

Điều 7, Chương III của Nghị định số 09/2026 quy định: Trách nhiệm của Bộ Y tế là quản lý an toàn thực phẩm trong quá trình sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu vi chất dinh dưỡng.

Bộ Y tế có nhiệm vụ tổ chức việc cấp giấy tiếp nhận bản công bố hợp quy hoặc giấy xác nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm đối với vi chất dinh dưỡng sản xuất trong nước và nhập khẩu, thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng nhập khẩu; xác nhận nội dung quảng cáo đối với vi chất dinh dưỡng và thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng nhập khẩu; cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh vi chất dinh dưỡng; chủ trì tổ chức việc thực hiện các quy định của pháp luật đối với tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm.

Tang vật vụ án. (Ảnh: TTXVN phát)

Bộ Y tế cũng có nhiệm vụ tổ chức thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy định của pháp luật đối với sản xuất, kinh doanh vi chất dinh dưỡng; thanh tra, kiểm tra đột xuất đối với quá trình sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng thuộc phạm vi quản lý của các bộ khác trong các trường hợp quy định tại Khoản 3, Điều 26 thuộc Nghị định số 38/2012/NĐ-CP ngày 25/4/2012 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật An toàn thực phẩm.

Để người tiêu dùng yên tâm rằng sẽ không có các vụ “Ofood thứ hai, thứ ba…,” cần có một cơ quan uy tín sớm đưa ra kết luận cuối cùng về trách nhiệm chính trong sai phạm của Công ty Nhật Minh.

Quy định trong các nghị định cũng cần rạch ròi hơn về chức năng, nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương trong vấn đề an toàn thực phẩm, sản xuất và tiêu thụ hàng giả, hàng kém chất lượng, tránh tình trạng mỗi đơn vị cố thủ trong “lãnh địa riêng” khi có sự sai phạm được phát hiện để dễ bề đổ lỗi cho “ngành bạn.”

Vụ Ofood cũng cho thấy tinh thần nhân văn, tạo điều kiện tự chủ cho các doanh nghiệp trong Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ đang bị lạm dụng.

Cụ thể, ngày 2/2/2028 Chính phủ ra Nghị định số 15/2018/NĐ-CP “Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm.” Theo đó, tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm thực hiện tự công bố thực phẩm đã qua chế biến bao gói sẵn, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, dụng cụ chứa đựng thực phẩm, vật liệu bao gói tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm.

Tang vật vụ án. (Ảnh: TTXVN phát)

Tổ chức, cá nhân tự công bố sản phẩm trên phương tiện thông tin đại chúng hoặc trang thông tin điện tử của mình hoặc niêm yết công khai tại trụ sở của tổ chức, cá nhân và nộp một bản qua đường bưu điện hoặc trực tiếp đến cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền do ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ định.

Ngay sau khi tự công bố sản phẩm, tổ chức, cá nhân được quyền sản xuất, kinh doanh sản phẩm và chịu trách nhiệm hoàn toàn về an toàn của sản phẩm đó; cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền tiếp nhận bản tự công bố của tổ chức, cá nhân để lưu trữ hồ sơ và đăng tải tên tổ chức, cá nhân và tên các sản phẩm tự công bố trên trang thông tin điện tử của cơ quan tiếp nhận.

Trong thời gian qua, các cơ quan chức năng đã buông lỏng cả khâu “tiền kiểm” lẫn khâu “hậu kiểm,” bỏ mặc cho các doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm sau khi tự công bố sản phẩm, lấy lý do Nghị định số 15/2018/NĐ-CP cho phép như vậy.

Nếu thực tế chứng minh Nghị định 15/2018/NĐ-CP bị lạm dụng và vụ Ofood không phải là trường hợp cá biệt thì việc siết chặt hơn quy định “tiền kiểm” và thanh tra, kiểm tra sau khi các doanh nghiệp tự công bố và phân phối sản phẩm là điều hết sức cần thiết.

Việc làm này là nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe của người dân - chức năng cao cả và cốt lõi của mọi quy định pháp luật - và hoàn toàn không đi ngược lại với chủ trương của Đảng và Nhà nước ta là “cởi trói” cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân./.

(TTXVN/Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/vu-ho-bien-dau-chan-nuoi-thanh-thuc-pham-truy-ro-trach-nhiem-de-tranh-lap-lai-post1046770.vnp