Vụ Hoàng Hường, Ngân 98: Lập nhiều công ty liên quan đến vi phạm, vì sao chỉ khởi tố cá nhân?

10 giờ trướcBài gốc

Gửi câu hỏi tới chuyên mục "Chat với chuyên gia" do Trường Đại học Luật TP.HCM phối hợp cùng báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức, bạn đọc Ngọc Hân hỏi:

Thời gian gần đây cơ quan CSĐT đã khởi tố, bắt tạm giam hai nhân vật khá nổi tiếng trên mạng xã hội là Hoàng Hường và Ngân 98. Điểm chung đến nay của hai vụ này là cơ quan điều tra đều khởi tố cá nhân, dù cả hai đều thành lập nhiều doanh nghiệp để thực hiện các hoạt động có liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật hình sự. Xin hỏi vì sao, làm sao để phân biệt được trách nhiệm hình sự của cá nhân và pháp nhân?

Hai bị can Võ Thị Ngọc Ngân (hay còn gọi là Ngân 98) và Hoàng Thị Hường (phải, hay còn gọi là Hoàng Hường) vừa bị khởi tố.

TS Mai Thị Thủy, Khoa Luật Hình sự, Trường Đại học Luật TP.HCM, cho biết:

Theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017, 2024, 2025) (sau đây gọi là BLHS 2015), chủ thể của tội phạm chỉ bao gồm cá nhân và pháp nhân thương mại.

Đối với pháp nhân thương mại, Khoản 1 Điều 75 BLHS năm 2015 quy định pháp nhân thương mại chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự khi có đủ các điều kiện sau: (1) Hành vi phạm tội được thực hiện nhân danh pháp nhân thương mại; (2) Hành vi phạm tội được thực hiện vì lợi ích của pháp nhân thương mại; (3) Hành vi phạm tội được thực hiện có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân thương mại; (4) Chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 27 BLHS.

Trong khi đó, khoản 2 Điều 75 BLHS năm 2015 quy định: “Việc pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình sự không loại trừ trách nhiệm hình sự của cá nhân”.

Điều này có nghĩa là trách nhiệm hình sự của pháp nhân không thay thế, không làm loại bỏ hoặc ảnh hưởng đến việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cá nhân. Không được coi việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân thương mại về hành vi phạm tội là để thay thế cho việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cá nhân. Cá nhân vẫn có thể phải đồng chịu trách nhiệm với pháp nhân thương mại về hành vi phạm tội nếu có đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định của BLHS 2015.

Đáng chú ý, pháp nhân thương mại không phải chịu trách nhiệm hình sự về tất cả các tội phạm được quy định trong BLHS mà chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm quy định tại một trong các điều quy định tại Điều 76 Bộ luật hình sự, trong đó các tội như: Điều 193 (Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm), Điều 194 (Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh), Điều 195 (Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi), Điều 196 (Tội đầu cơ), Điều 200 (Tội trốn thuế)...

Từ trường hợp của hai bị can Ngân 98 và Hoàng Hường cho thấy, cả hai đều thành lập các hộ kinh doanh và các công ty để thực hiện các hoạt động kinh doanh. Theo quy định của pháp luật, hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân nên không đặt ra vấn đề trách nhiệm hình sự đối với các hộ kinh doanh này. Còn đối với các công ty do hai bị can này thành lập là có tư cách pháp nhân, đây là pháp nhân thương mại nên vấn đề trách nhiệm hình sự có thể được đặt ra nếu có đủ điều kiện theo quy định của BLHS năm 2015.

Hiện nay, các chứng cứ thu thập được cho thấy hành vi đã thực hiện của bị can Ngân 98 có dấu hiệu cấu thành Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm (Điều 193 BLHS) và Tội đưa hối lộ (Điều 364 BLHS); hành vi đã thực hiện của cô Hoàng Hường có dấu hiệu cấu thành Tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 221 BLHS) và đã bị khởi tố về các tội phạm này.

Như vậy, điểm chung đến nay của hai vụ án trên là cơ quan chức năng chỉ mới khởi tố đối với cá nhân mà chưa khởi tố đối với pháp nhân thương mại. Điều này là vì cơ quan chức năng đã xác định hành vi vi phạm do các cá nhân này thực hiện có dấu hiệu cấu thành các tội phạm theo quy định của BLHS năm 2015 đã bị khởi tố tương ứng.

Còn đối với các pháp nhân thương mại do hai bị can này thành lập để thực hiện hoạt động kinh doanh có liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật hình sự thì:

(1) Nếu cơ quan tiến hành tố tụng có đủ căn cứ để xác định các pháp nhân thương mại này có đủ điều kiện chịu trách nhiệm hình sự theo Điều 75 BLHS và hành vi đã thực hiện có đủ yếu tố cấu thành một trong các tội phạm quy định tại Điều 76 BLHS thì các pháp nhân thương mại này sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự. Việc các pháp nhân thương mại này phải chịu trách nhiệm hình sự không loại trừ trách nhiệm hình sự của cá nhân.

(2) Ngược lại, nếu cơ quan tiến hành tố tụng xác định các pháp nhân thương mại này không có đủ điều kiện chịu trách nhiệm hình sự theo Điều 75 BLHS và hành vi đã được thực hiện không có đủ yếu tố cấu thành một trong các tội phạm quy định tại Điều 76 BLHS thì các pháp nhân thương mại này sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Lúc này, trách nhiệm hình sự chỉ được đặt ra đối với các cá nhân đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội mà có đủ yếu tố cấu thành tội phạm được quy định trong BLHS năm 2015.

QUỲNH LINH

Nguồn PLO : https://plo.vn/vu-hoang-huong-ngan-98-lap-nhieu-cong-ty-lien-quan-den-vi-pham-vi-sao-chi-khoi-to-ca-nhan-post877752.html