Vụ người nuôi gà lôi trắng được tại ngoại: Luật pháp không nên là 'cỗ máy' cứng nhắc

6 giờ trướcBài gốc

Thái Khắc Thành đã được thay đổi biện pháp ngăn chặn, trở về với gia đình

Ngày 8/8/2025, tại Tòa án khu vực 5 (Hưng Yên), một người đàn ông bị tuyên 6 năm tù vì nuôi và bán 13 con gà lôi trắng - loài từng thuộc nhóm động vật nguy cấp, quý hiếm (nhóm IB). Nhưng chỉ ít ngày sau, bản án bị kháng nghị toàn bộ vì… quy địinh đã thay đổi. Vụ việc Thái Khắc Thành không chỉ là câu chuyện về một bản án bất hợp lý, mà còn phơi bày những khoảng trống trong quản lý, tuyên truyền và áp dụng pháp luật bảo vệ động vật quý hiếm.

Thái Khắc Thành, trú tại Nghệ An, bị truy tố vì hành vi buôn bán gà lôi trắng. Cấp sơ thẩm tuyên Thành 6 năm tù theo Nghị định 84/2020/NĐ-CP - thời điểm đó, gà lôi trắng nằm trong nhóm IB, nghiêm cấm nuôi và buôn bán. Nhưng từ 1/7/2025, Thông tư 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chuyển loài này xuống nhóm IIB - nghĩa là cho phép nuôi, bán có kiểm soát. Cấp sơ thẩm không áp dụng quy định mới, khiến bản án trở nên bất cập.

Gà lôi trắng

Câu hỏi đặt ra: Tại sao một thay đổi pháp luật quan trọng như vậy lại không được cập nhật kịp thời trong xét xử? Nguyên tắc chung của pháp luật hiện đại là áp dụng hồi tố nếu điều đó có lợi cho người bị xét xử. Ở đây, quy định mới tồn tại, song tòa sơ thẩm vẫn phán quyết theo luật cũ.

Ở góc độ xã hội, vụ việc cho thấy khoảng trống lớn về tuyên truyền pháp luật. Thành - và nhiều người dân khác - coi gà lôi như một loại vật nuôi thông thường. Anh ta nuôi không nhằm mục đích giết thịt, mà để nhân giống. Ở một mức độ nào đó, hành vi này thậm chí còn góp phần bảo tồn nguồn gen. Nhưng khi thiếu hiểu biết về danh mục loài quý hiếm, Thành rơi vào vòng tố tụng hình sự mà không ý thức được mình đã vi phạm.

Trường hợp này cần được phân biệt với hành vi nuôi hoặc săn bắt để giết thịt động vật quý hiếm - vốn trực tiếp làm gia tăng nguy cơ tuyệt chủng. Luật pháp bảo vệ động vật quý hiếm là cần thiết nhưng nếu thiếu phân loại rạch ròi, nó có thể dẫn đến những bản án "bắt nhầm" -vừa bất công, vừa phản tác dụng bảo tồn.

Khoảng cách giữa phát hiện và cập nhật

Một nghịch lý khác: cơ quan chức năng phát hiện hành vi rất nhanh nhưng lại chậm trong việc cập nhật chính sách có lợi cho người dân. Đây không phải lần đầu. Năm 2024, một người ở Bình Dương bị phạt vì nuôi chim chào mào quý hiếm mà không biết. Chỉ khi báo chí và mạng xã hội vào cuộc, mới lộ ra rằng danh mục loài đã thay đổi.

Chúng ta có thể thấy vai trò không nhỏ của dư luận. Nếu câu chuyện của Thành không được lan tỏa, được chuyên gia bảo tồn và luật sư phân tích, chưa chắc vụ án đã được kháng nghị. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn: Luật pháp cần được truyền thông, phổ cập ra sao để người dân hiểu, chứ không chỉ "nằm trên giấy"?

Bản chất của tội phạm là hành vi gây nguy hiểm cho xã hội, xâm hại một quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. Trong trường hợp của Thành, yếu tố "nguy hiểm" là không rõ ràng. Ngược lại, anh góp phần nhân giống loài. Khi luật pháp cứng nhắc, không tính đến bản chất vụ việc, thì công lý dễ trở thành hình thức.

Pháp luật phải có 2 yếu tố: nghiêm minh để bảo vệ giá trị cốt lõi và linh hoạt để công bằng. Nghiêm với những kẻ cố ý săn bắt, buôn bán vì lợi nhuận. Nhưng với người nuôi vì sở thích, vô ý vi phạm, cần một cơ chế cảnh báo, hướng dẫn hoặc xử phạt hành chính, thay vì hình sự hóa ngay lập tức.

Vụ 6 năm tù cho người nuôi gà lôi trắng, xét cho cùng, là lời nhắc nhở rằng luật pháp phải phục vụ cuộc sống, chứ không chỉ để trừng phạt. Một hệ thống pháp luật hiện đại không chỉ biết trừng phạt cái sai, mà còn phải biết bảo vệ cái đúng, dù nó xuất phát từ sự vô tình.

Tiểu Di

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/vu-nguoi-nuoi-ga-loi-trang-duoc-tai-ngoai-luat-phap-khong-nen-la-co-may-cung-nhac-20250814114330834.htm