1.“Vừa chạy vừa xếp hàng” đã và đang trở thành cụm từ gắn liền với cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy và sắp xếp đơn vị hành chính đang được triển khai khẩn trương, mạnh mẽ dưới sự lãnh đạo của Đảng. Tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” chính là phương châm hành động, là cách thức thực hiện.
“Vừa chạy vừa xếp hàng” được nhắc đến trong bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm về xây dựng hệ thống chính trị với tiêu đề “Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả” đăng trên các báo ngày 5-11-2024.
Trong bài viết, Tổng Bí thư lưu ý: “Thời điểm 100 năm đất nước ta dưới sự lãnh đạo Đảng và 100 năm thành lập nước không còn xa, để đạt được các mục tiêu chiến lược, không chỉ đòi hỏi những nỗ lực phi thường, những cố gắng vượt bậc, mà còn không cho phép chúng ta chậm trễ, lơi lỏng, thiếu chính xác, thiếu đồng bộ, thiếu nhịp nhàng trên từng bước đi; muốn vậy cần khẩn trương thực hiện cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, với một số công tác trọng tâm”.
Đồng chí Tổng Bí thư nêu 3 nhóm công tác trọng tâm, trong đó cụm từ “vừa chạy vừa xếp hàng” được nhắc tới ngay mở đầu nhóm công tác trọng tâm thứ hai: “Tập trung hoàn thiện thể chế theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” để nhanh chóng đưa chủ trương của Đảng đi vào thực tiễn cuộc sống. Rà soát các quy định pháp luật có liên quan để chủ động chuẩn bị sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới theo đúng quy định, bảo đảm chủ trương của Đảng được triển khai nhanh nhất sau khi được Trung ương thống nhất thông qua...”.
Từ đó, tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” đã trở thành phương châm hành động chung được các cấp, các ngành truyền tỏa không chỉ trong việc hoàn thiện thể chế, mà cả trong triển khai thực hiện tinh gọn bộ máy nói chung và các công việc liên quan.
Ngày 15-2-2025, tại phiên thảo luận tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Tổng Bí thư Tô Lâm một lần nữa nhắc tới tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”, đồng thời làm rõ thêm nội hàm của phương châm hành động này một cách dễ hiểu: “Quốc hội phải họp bất thường để giải quyết vấn đề không bình thường, để khẩn trương giải quyết các vấn đề còn khó khăn, vướng mắc trong cuộc sống. Chính phủ trên cơ sở tập hợp ý kiến các cơ quan, người dân và doanh nghiệp để hệ thống được các vấn đề cần được tháo gỡ. Tinh thần là “vừa chạy vừa xếp hàng”, hàng lối phải ngăn nắp nhưng vẫn phải chạy, giờ bảo tôi phải xếp hàng ngăn nắp đã, đội ngũ chỉnh tề đã rồi hô để chạy thì đã muộn, người ta đã đi rất xa rồi”.
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại phiên thảo luận tổ ngày 15-12-2024. Ảnh: quochoi.vn
2. Có thể thấy, nội hàm của tinh thần/phương châm “vừa chạy vừa xếp hàng” đơn giản, nhưng có ý nghĩa quyết định đối với hiệu quả công việc có tính đặc thù vừa đòi hỏi phải thật nhanh, nhưng đồng thời phải có nguyên tắc và thật chuẩn xác, không được tùy tiện, lơ là, chủ quan, qua loa, đại khái...
Theo nguyên Vụ trưởng Vụ Cơ sở Đảng, Ban Tổ chức Trung ương Nguyễn Đức Hà, “vừa chạy vừa xếp hàng” tức là vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, vừa phải xem xét và kịp thời điều chỉnh để phù hợp thực tiễn. “Tức là khẩn trương, nghiêm túc nhưng cũng phải thận trọng, làm đến nơi đến chốn, làm đến đâu phải chắc đến đó để cuối cùng đem lại hiệu quả”- ông Nguyễn Đức Hà nói.
Trong khi đó, Tiến sĩ Hoàng Mạnh Đoàn, giảng viên cao cấp của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chỉ ra rằng: “Chạy” ở đây có nghĩa là phải nhanh, phải tăng tốc với quyết tâm cao. “Chạy” ở đây là có mục tiêu, có định hướng, có sự chỉ đạo thống nhất để không gây ảnh hưởng tiêu cực. Còn việc “xếp hàng” ở đây có nghĩa là có trình tự, đúng quy trình, không gây xáo trộn trước, trong và sau khi tinh gọn.
Nhờ áp dụng phương châm “vừa chạy vừa xếp hàng”, công tác tinh gọn bộ máy đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Trong thời gian ngắn, sự khẩn trương đã thể hiện rõ khi “Trung ương không chờ cấp tỉnh, cấp tỉnh không chờ cấp huyện, cấp huyện không chờ cơ sở”; “Trung ương làm gương, địa phương hưởng ứng”.
Trong quý I-2025, Quốc hội đã thông qua nhiều luật, nghị quyết quan trọng như: Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi); Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội; 1 nghị quyết về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước; 4 nghị quyết để thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy của Quốc hội, Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; đặc biệt là Nghị quyết về cơ cấu tổ chức của Chính phủ, cơ cấu số lượng thành viên Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV (2021 - 2026) và kiện toàn 6 chức danh thành viên Chính phủ (2 Phó Thủ tướng và 4 Bộ trưởng).
Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026 đã được đổi mới về cơ cấu tổ chức với 17 bộ, ngành (14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ), giảm 5 bộ, ngành so với trước đây. Cơ cấu bên trong các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ cũng đã được tinh gọn khi giảm 13/13 tổng cục và tổ chức tương đương, giảm 519 cục và tổ chức tương đương, giảm 219 vụ và tổ chức tương đương, giảm 3.303 chi cục và tương đương. 63 tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương cũng đã giảm 343 cơ quan chuyên môn và tương đương thuộc UBND cấp tỉnh; 1.454 cơ quan chuyên môn và tương đương thuộc UBND cấp huyện...
Tại Hà Nội, sau sắp xếp tổ chức bộ máy, thành phố đã giảm 1 ban đảng Thành ủy, giảm 11 ban cán sự đảng, đảng đoàn thuộc Thành ủy; kết thúc hoạt động, giải thể 3 đảng bộ trực thuộc Thành ủy, thành lập mới 2 đảng bộ trực thuộc Thành ủy (tổng số giảm 1 đảng bộ/50 đảng bộ); giảm 6 sở; 1 cơ quan tương đương sở; 1 đơn vị sự nghiệp thuộc thành phố; giảm 4 chi cục thuộc sở; giảm 49 phòng thuộc sở; giảm 14 đơn vị sự nghiệp trực thuộc sở, ngành, UBND cấp huyện...
Sau sắp xếp, các cơ quan, đơn vị đã đi vào hoạt động ngay, bảo đảm tốt mọi công việc. Đây là những kết quả bước đầu rất to lớn nhờ áp dụng phương châm “vừa chạy vừa xếp hàng”, khẳng định tính hiệu quả, sự cần thiết của phương châm này.
Cán bộ biệt phái của Trung tâm Phục vụ hành chính công thành phố Hà Nội bảo đảm thông suốt việc tiếp nhận hồ sơ của người dân tại quận Tây Hồ, Hà Nội. Ảnh: Mai Hữu
3. Thời gian tới, phương châm “vừa chạy vừa xếp hàng” càng cần được áp dụng thật tốt trong các bước tiếp theo của cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy và sắp xếp đơn vị hành chính để đảm bảo sự linh hoạt, hiệu quả và tránh rủi ro trong quá trình triển khai.
Để áp dụng tốt phương châm “vừa chạy vừa xếp hàng”, trước hết, các cấp, ngành cần tăng cường tuyên truyền, quán triệt sâu sắc các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về tinh gọn bộ máy và sắp xếp đơn vị hành chính; bảo đảm sự đồng thuận cao trong toàn hệ thống chính trị và nhân dân về mục tiêu, ý nghĩa và tầm quan trọng của cuộc "cách mạng" này.
Đồng thời, cần xây dựng kế hoạch và lộ trình cụ thể sắp xếp, tinh gọn bộ máy một cách khoa học, khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương, đơn vị. Xác định rõ các bước đi, thời gian thực hiện, trách nhiệm của từng cấp, từng ngành.
Quá trình thực hiện cần triển khai đồng bộ các giải pháp, kết hợp chặt chẽ giữa sắp xếp tổ chức bộ máy với tinh giản biên chế, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, giao quyền tự chủ cho các đơn vị, địa phương; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động của các cơ quan hành chính.
Thực hiện sắp xếp, tinh gọn bộ máy một cách thận trọng, từng bước, không gây xáo trộn lớn. Quan tâm giải quyết chế độ, chính sách cho cán bộ, công chức, viên chức bị ảnh hưởng. Bảo đảm hoạt động của các cơ quan, đơn vị sau sắp xếp được thông suốt, hiệu quả.
Thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chủ trương, kế hoạch về tinh gọn bộ máy và sắp xếp đơn vị hành chính. Kịp thời phát hiện và xử lý những sai phạm, tiêu cực. Đánh giá, rút kinh nghiệm để nâng cao hiệu quả công tác. Kết hợp việc sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính với việc xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp thực sự “tinh - gọn - mạnh” không để công việc của dân và doanh nghiệp bị gián đoạn.
Bằng việc thực hiện đồng bộ và hiệu quả các giải pháp trên, phương châm “vừa chạy vừa xếp hàng” chắc chắn sẽ trở thành một trong những chìa khóa bảo đảm sự thành công của cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy - một tiền đề quan trọng để đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới.
Minh Nguyệt