Bưởi Diễn hương thơm thanh mát và vị ngọt dịu đặc trưng.
Bưởi Diễn “phải ăn quả nhỏ mới ngon”
Bưởi Diễn là một loại quả đặc sản của Hà Nội từ xưa, với hương thơm thanh mát và vị ngọt dịu đặc trưng. Bưởi Diễn mỗi năm chỉ có một mùa thu hoạch, là vào khoảng cuối tháng 11, đầu tháng 12 âm lịch, đây là một loại quả gần như chỉ phục vụ vào mùa Tết.
Ông Tâm, người đã có 30 năm trồng bưởi diễn tại đất “thủ phủ”, và là một trung những nhà đầu tiên được nhận đất từ hợp tác xã để trồng bưởi đất này chia sẻ, nhờ thổ nhưỡng đặc biệt nên bưởi ở đây có hương thơm và vị ngọt thơm nhẹ, khác hẳn với giống bưởi Diễn này được trồng ở khu vực khác. Chính điều này làm nên sự khác biệt của đặc sản bưởi Diễn trồng trên đất Diễn (nay là phường Phúc Diễn, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội).
“Những người vào tận vườn mua bưởi Diễn thường phải là người “biết ăn” hoặc là thương lái đã quen vị bưởi. Họ thường thích tới tận nơi, ăn thử bưởi tại vườn rồi mới quyết định mua buôn. Theo lời họ nói, bưởi Diễn ăn tại vườn này mới ngon, ngửi hương thơm nức mũi của hàng ngàn quả bưởi tề tựu, rồi ăn vào múi bưởi ngọt thanh, vừa hái, có một cảm giác rất riêng.”
Theo ông Tâm, những gốc bưởi càng già, càng cỗi thì cho quả lại càng thơm, nhưng quả từ gốc này sẽ không to, chỉ nhỉnh hơn bát ăn cơm một chút. “Nhưng chính những quả bưởi đó mới là quả bưởi ngon nhất. Nếu người ta mua về thắp hương thì thường thích quả to hơn, để bày cho đẹp. Nhưng nếu mua về để ăn, để tiếp khách thì nên chọn những quả nhỏ như vậy. Bưởi Diễn phải ăn quả nhỏ mới ngon, ngọt dịu, hậu vị ngọt mát, quả to đẹp nhưng không ngon bằng quả nhỏ”, ông Tâm nói.
Bình quân những năm trước, một gốc bưởi có thể cho ra vài trăm trái, một mẫu đất (khoảng 600m2) với hơn 30 gốc bưởi có thể cho thu hoạch khoảng 5.000 - 7.000 quả bưởi, với giá bán đổ buôn tại vườn từ 40.000 - 70.000 đồng/quả (tùy vào mã ngoài và độ ngon của bưởi). Như vậy tùy giá bán, một mẫu đất mỗi năm có thể thu về khoảng 100 – 200 triệu đồng.
Theo chia sẻ của bà Lan, chủ một vườn bưởi tại đây, mọi năm, từ đầu tháng 11 âm lịch, các nhà buôn lớn đã tới vườn để đặt trước bưởi: “Thông thường chúng tôi đổ buôn sẽ tính theo số quả hoặc tính theo cả cây. Sẽ có quả tốt, quả xấu, cây nào nhiều quả tốt, mã đẹp thì giá trung bình cao hơn, có khi lên đến 60.000 - 70.000 đồng/quả. Cây nào nhiều quả mã xấu, lại nhỏ quá, thì giá sẽ thấp hơn, quanh mức 30.000 - 40.000 đồng/quả. Thương lái đến vườn sẽ được tham quan vườn, xem quả, ăn thử bưởi nếu ưng thì mới chốt. Có người khó tính, mỗi cây, họ phải thử một quả, cây nào ưng họ mới lấy. Nhưng cũng có những khách dễ tính hơn. Vườn nhà tôi hơn 30 gốc, thu hoạch phải từ 5.000 - 6.000 quả mỗi mùa, đổ buôn cả vườn cũng được khoảng 200 - 300 triệu đồng một mùa.”
Đến giữa tháng 11, các mối lớn đều đã đặt trước hết với nhà vườn quen thuộc. Lúc này, là thời điểm những thương lái nhỏ hơn bắt đầu đến đổ buôn tại các nhà vườn. Khoảng thời gian đổ buôn tại nhà vườn kéo dài từ đầu tháng 11 đến trước rằm tháng 12 âm lịch. Từ khoảng đầu tháng Chạp tới rằm là thời điểm thu hoạch bưởi Diễn để các thương lái bắt đầu bán lẻ.
Nhiều vườn phải “bỏ quả để cứu cây”
Tuy nhiên năm nay, do mưa bão gây ngập úng, hoa rụng nhiều, nhiều nhà vườn phải “bỏ quả cứu cây”, bà Chính, chủ một vườn bưởi tại làng bưởi Diễn chia sẻ: “Năm nay bão đổ bộ thẳng vào Hà Nội, gây mưa, ngập úng rất nhiều, để cứu lấy cây giống trong tình trạng bị úng nặng, chúng tôi đã phải chặt bỏ toàn bộ quả bưởi non. Thôi thì đành chịu năm nay mất mùa để năm sau cây hồi lại còn hơn là để cây chết hoặc tổn thương sâu thì có khi phải mất 3 - 4 mùa mới hồi lại được. Đó là còn chưa kể, thời tiết mưa liên tục những tháng đầu năm khiến hoa bưởi rụng nhiều, lượng bưởi kết quả được cũng rất ít.”
Cũng theo bà Chính, vườn của bà mọi năm thu hoạch khoảng 3.000 - 4.000 quả, tương ứng mỗi cây được khoảng 100 - 200 quả bưởi, thì năm nay mỗi cây chỉ được vài chục quả, ước tính cả vườn chỉ thu được khoảng trên dưới 1.000 quả bưởi. Do đó, doanh thu của vườn cũng giảm chỉ còn bằng 25 - 30% của năm trước, chỉ được khoảng 30 triệu đồng cho cả vườn.
Về chi phí, theo chia sẻ của bà Chính, mỗi năm vườn của bà bỏ ra khoảng 20 - 30 triệu đồng tiền thuê nhân công, phân bón và thuốc trừ sâu cho vườn bưởi để chăm được ra những quả bưởi vàng ươm, thơm nức mũi. “Vườn của tôi bình quân mỗi năm thu được khoảng 100 - 150 triệu đồng mỗi mùa, năm ngoái, bị sâu bệnh ăn thì doanh thu giảm sút, được khoảng 70 triệu đồng, sau khi trừ đi chi phí thuê nhân công và tiền phân bón, thuốc trừ sâu, vi sinh, thì lời được khoảng 50 - 100 triệu đồng tùy từng mùa. Năm nay mất mùa, thu hoạch không được nhiều, tôi chỉ mong vừa đủ để bù lại chi phí đã bỏ ra để chăm cây.”
Không chỉ vậy, vườn bưởi Diễn năm nay cũng đìu hiu hơn năm trước, một trong những nguyên nhân là một số nhà vườn bị nằm trong quy hoạch mở đường vành đai 3,5. Vì vậy, nhiều chủ vườn không đầu tư nhiều vào vườn bưởi nữa, quả cũng không đẹp mã được như mọi năm, sản lượng thấp, thu nhập không được bao nhiêu.
Anh Thư