WSJ: Kênh bí mật của Trung Quốc giúp Iran tránh lệnh trừng phạt dầu mỏ từ Mỹ

3 giờ trướcBài gốc

Thỏa thuận trao đổi dầu lấy công trình giúp Tehran duy trì nguồn thu và Bắc Kinh mở rộng ảnh hưởng ở Trung Đông - bất chấp sự giám sát chặt chẽ của Washington (trong ảnh: Cơ sở khai thác dầu trên đảo Khark, ngoài khơi bờ biển Iran). Ảnh: Getty Images/ TTXVN

Theo Wall Street Journal (WSJ) ngày 6/10, dù các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt của Mỹ khiến việc thanh toán tiền dầu cho Iran gần như bất khả thi, Trung Quốc, khách hàng lớn nhất của Tehran, đã tìm ra một kênh tài trợ ẩn để tiếp tục mua dầu và củng cố quan hệ kinh tế. Các quan chức phương Tây tiết lộ với WSJ rằng, thỏa thuận bí mật này đã cung cấp một phao cứu sinh tài chính cho nền kinh tế Iran, đồng thời giúp Trung Quốc lách các biện pháp trừng phạt của Washington.

Cơ chế "dầu đổi lấy cơ sở hạ tầng"

WSJ lưu ý, hệ thống trao đổi hàng hóa này hoạt động bằng cách tránh né hoàn toàn hệ thống ngân hàng quốc tế, làm sâu sắc thêm mối quan hệ kinh tế giữa hai đối thủ của Mỹ.

Cơ chế vận hành bí mật được các quan chức phương Tây, bao gồm cả Mỹ, mô tả như sau: Dầu của Iran được vận chuyển đến Trung Quốc. Đổi lại, các công ty Trung Quốc được nhà nước hậu thuẫn sẽ xây dựng cơ sở hạ tầng tại Iran.

Vòng lặp này được hoàn tất nhờ sự tham gia của hai bên chủ chốt của Trung Quốc: một công ty bảo hiểm nhà nước và một tổ chức tài chính bí mật. Cụ thể, có tới 8,4 tỷ USD tiền dầu đã được thanh toán qua kênh tài trợ này vào năm ngoái để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng lớn của Trung Quốc tại Iran. Các quan chức phương Tây ước tính khoảng 90% trong số 43 tỷ USD xuất khẩu của Iran năm ngoái (chủ yếu là dầu thô) là sang Trung Quốc.

Trung Quốc đã trở thành nước mua dầu chính của Iran kể từ năm 2018, khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân và tái áp đặt các lệnh trừng phạt nhằm đẩy xuất khẩu dầu của Iran về mức không.

Hệ thống trao đổi dầu lấy cơ sở hạ tầng liên quan đến hai bên tham gia chính được các quan chức phương Tây tổng hợp thông tin qua các tài liệu tài chính, đánh giá tình báo và các kênh ngoại giao:

Sinosure (China Export & Credit Insurance): Đây là công ty bảo hiểm nhà nước lớn của Trung Quốc, tự xưng là cơ quan tín dụng xuất khẩu lớn nhất thế giới. Sinosure đóng vai trò là chất kết dính tài chính, bảo hiểm cho các dự án kỹ thuật do các nhà thầu Trung Quốc thực hiện ở Iran. Theo công ty, tính đến cuối năm ngoái, Sinosure đã hỗ trợ hơn 9 nghìn tỷ USD cho các hoạt động thương mại và đầu tư trên toàn thế giới.

Chuxin: Đây là một cơ chế tài chính đặt tại Trung Quốc, bí ẩn đến mức tên của công ty này không thể tìm thấy trong bất kỳ danh sách công khai nào của các ngân hàng hoặc công ty tài chính Trung Quốc. Chuxin không có tên trong số gần 4.300 công ty ngân hàng được cơ quan quản lý ngành hàng đầu của Trung Quốc đăng ký.

Trong thỏa thuận, một công ty do Iran kiểm soát sẽ đăng ký bán dầu cho một người mua Trung Quốc do công ty dầu khí nhà nước Zhuhai Zhenrong kiểm soát. Người mua Trung Quốc gửi hàng trăm triệu USD mỗi tháng cho Chuxin. Sau đó, Chuxin chuyển tiền cho các nhà thầu Trung Quốc để thực hiện công việc kỹ thuật tại Iran, trong các dự án được Sinosure bảo hiểm tài chính.

Phản ứng của Mỹ

Hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng của Trung Quốc tại Iran, bao gồm các sân bay, nhà máy lọc dầu và các dự án giao thông, đã tăng lên kể từ thỏa thuận hợp tác 25 năm được ký kết năm 2021. Trung Quốc đã cam kết tài chính hơn 25 tỷ USD để xây dựng cơ sở hạ tầng ở Iran từ năm 2000 đến năm 2023. Sinosure có vai trò trực tiếp trong 16 trong số 54 thỏa thuận được ghi nhận.

Bắc Kinh cũng cung cấp hỗ trợ chính trị cho Iran, coi các lệnh trừng phạt Iran của Washington là bất hợp pháp, mặc dù vẫn cảnh giác về nguy cơ các công ty lớn của mình phải chịu các biện pháp trừng phạt thứ cấp. Điều này dẫn đến việc Cơ quan hải quan Trung Quốc đã không báo cáo bất kỳ giao dịch mua dầu thô nào của Iran kể từ năm 2023.

Các quan chức Mỹ cho biết Iran cũng xoay sở để chuyển một phần doanh thu trở lại khu vực của mình để sử dụng. John K. Hurley, Thứ trưởng Bộ Tài chính Mỹ phụ trách khủng bố và tình báo tài chính, cho biết các thực thể Iran dựa vào "mạng lưới ngân hàng ngầm" để tránh lệnh trừng phạt và chuyển hàng triệu đô la Mỹ.

Mặc dù Mỹ đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với các cá nhân và tổ chức nhỏ của Trung Quốc, Washington vẫn chưa đưa các công ty lớn như Sinosure và Chuxin vào danh sách đen vì làm việc dân sự ở Iran, cũng như chưa nhắm mục tiêu vào một ngân hàng lớn nào của Trung Quốc.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết họ không biết về thỏa thuận trên, phản đối "các biện pháp trừng phạt đơn phương bất hợp pháp" và cho rằng luật pháp quốc tế cho phép hợp tác bình thường giữa các quốc gia. Zhuhai Zhenrong và Sinosure đã không trả lời yêu cầu bình luận của WSJ.

Vũ Thanh/ Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/wsj-kenh-bi-mat-cua-trung-quoc-giup-iran-tranh-lenh-trung-phat-dau-mo-tu-my-20251007173348493.htm