Tổng thống Donald Trump duyệt đội danh dự tại Cung điện Buckingham trong chuyến thăm chính thức cấp nhà nước cuối cùng của ông tới Vương quốc Anh vào năm 2019. Ảnh: Getty.
Với người Anh, sự khác biệt giữa “chuyến thăm cấp nhà nước” và “chuyến thăm chính thức” không đơn thuần là vấn đề ngôn từ.
Theo thông lệ, tất cả sự xa hoa, lộng lẫy của một nghi lễ hoàng gia – từ đội danh dự, ban nhạc kỵ binh, đến bộ sưu tập bạc tinh xảo nhất của cung điện – chỉ dành cho các chuyến thăm cấp nhà nước, vốn được coi là một trong những công cụ ngoại giao quyền lực nhất của Vương quốc Anh. Và cho đến nay, một quy tắc bất thành văn vẫn tồn tại: các Tổng thống Mỹ trong nhiệm kỳ hai sẽ không được đón tiếp theo hình thức này.
Năm 2016, khi Tổng thống Mỹ Barack Obama đến thăm lâu đài Windsor, ông và phu nhân Michelle chỉ được đưa bằng một chiếc Range Rover đen giản dị, đón tiếp bởi vài cận vệ hoàng gia trước bữa trưa riêng với Nữ hoàng Elizabeth II và Hoàng thân Philip. 8 năm trước đó, người tiền nhiệm George W. Bush cũng chỉ có bữa trà chiều và chuyến tham quan nhanh quanh cung điện. Nhưng điểm khác biệt ở Donald Trump là ông đặc biệt coi trọng hào nhoáng, nghi lễ và sự gắn kết với hoàng gia.
Một biểu ngữ được treo trên đường phố bên ngoài Lâu đài Windsor trước chuyến thăm chính thức cấp nhà nước của Tổng thống Trump. Ảnh: Getty.
Tuần này, Tổng thống Mỹ và Đệ nhất phu nhân Melania Trump trở thành ngoại lệ duy nhất khi Vua Charles III mời họ đến thăm nước Anh trong một chuyến thăm cấp nhà nước thứ hai chưa từng có tiền lệ. Đây mới chỉ là lần thứ tư trong lịch sử Anh quốc dành nghi lễ này cho một Tổng thống Mỹ, và riêng ông Trump đã chiếm tới một nửa số đó.
Rõ ràng, London hiểu cách chinh phục trái tim ông. Cuối tuần qua, gia đình hoàng gia thậm chí còn công bố trên kênh YouTube chính thức một video dài 9 phút, giới thiệu “khối lượng khổng lồ công việc chuẩn bị, kỹ năng và nỗ lực” mà các đầu bếp, người làm vườn và nhạc công quân đội đã bỏ ra cho sự kiện.
Nữ hoàng Elizabeth II cùng Tổng thống Donald Trump tại tiệc chiêu đãi cấp nhà nước ở Cung điện Buckingham trong chuyến thăm London của Tổng thống năm 2019. Ảnh: AFP.
Lịch trình 2 ngày của ông Trump mở màn bằng cuộc diễu hành xe ngựa qua khuôn viên lâu đài Windsor, hộ tống bởi kỵ binh cưỡi ngựa, như một phần của nghi lễ chào đón trọng thể. Từ bãi cỏ phía đông của lâu đài, ông cùng phu nhân sẽ chứng kiến màn bay lượn của phi đội biểu diễn Red Arrows thuộc Không quân Hoàng gia và một nghi lễ quân sự đặc biệt mang tên “beating retreat” – cả hai đều chưa từng xuất hiện trong các chuyến thăm cấp nhà nước trước đây.
Cao trào của buổi lễ là yến tiệc nhiều món tại hội trường St George, với những lời chúc rượu và diễn văn, trần nhà được trang trí bằng huy hiệu của toàn bộ Hiệp sĩ Garter từ thế kỷ XIV.
Sự kết hợp giữa xa hoa cổ điển và phô trương sức mạnh quân sự này chắc chắn làm hài lòng ông Trump, đặc biệt nếu nhìn vào những dấu ấn gần đây của ông tại Washington: cuộc diễu binh rầm rộ hay việc “mạ vàng” Phòng Bầu dục với hàng loạt chi tiết dát vàng. Những biểu tượng địa vị hữu hình rõ ràng có sức nặng trong kỷ nguyên Trump. Với ông, cuộc duyệt binh hoàng gia tại Windsor dường như chính là hình ảnh ông hằng mơ được đón nhận tại quê nhà.
Nữ hoàng Elizabeth II trò chuyện với Tổng thống Trump trong buổi lễ chào đón tại Cung điện Buckingham đánh dấu sự khởi đầu chuyến thăm cấp nhà nước của ông vào năm 2019. Ảnh: AFP.
Ông Trump cũng mang theo quà để trao đổi theo nghi thức. Trong chuyến thăm năm 2019, ông tặng Nữ hoàng một chiếc trâm bạc của hãng Tiffany & Co, còn Hoàng thân Philip nhận áo khoác Không lực Một phiên bản cá nhân hóa cùng cuốn hồi ký đầu tiên có chữ ký của James Doolittle, tướng không quân Mỹ lừng danh thời Thế chiến II. Đáp lại, hoàng gia tặng gia đình Trump bản hiếm của một cuốn sách do Winston Churchill viết, bộ bút và hộp bạc chạm khắc hoa hồng, cỏ ba lá và cây kế.
Tổng thống Mỹ cũng được kỳ vọng xuất hiện tại yến tiệc trong bộ lễ phục “white tie”. Nhiều nhà phê bình thời trang từng chê bai lần trước ông mặc sai chuẩn: áo gi-lê quá dài và chật, áo đuôi tôm không vừa, còn quần thì quá rộng.
Niềm đam mê lâu dài của ông Trump với hoàng gia đã được ghi chép rõ ràng. Trong một chương trình radio năm 1993, ông từng nói với Howard Stern rằng mình muốn hẹn hò với Công nương Diana, lúc đó vừa ly thân với Charles. “Có thể sẽ là một mối tình”, ông Trump nói. “Tôi sẽ thành vua nước Anh. Tôi phải bỏ giọng New York ngay, vì họ chẳng thích giọng đó đâu”.
Thái tử Charles của Anh trò chuyện với ông Donald Trump và vợ, Melania, trong buổi tiếp tân tại Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại ở New York năm 2005. Ảnh: AFP.
Trong thập niên 1980–1990, Cung điện Buckingham cũng nhiều lần phải bác bỏ tin đồn cho rằng các thành viên hoàng gia, bao gồm Charles và Diana, quan tâm đến bất động sản của ông Trump. Những câu chuyện này, theo nhiều tiểu sử, đều xuất phát từ chính Trump. Trong cuốn The Art of the Deal (1987), ông thừa nhận rằng tin tức về việc Charles và Diana “cân nhắc” mua căn hộ 5 triệu USD ở Trump Tower đã quảng bá cho dự án mạnh mẽ hơn bất cứ chiến dịch báo chí nào, dù ông không nhận là người khởi nguồn tin đồn.
Dù vậy, những chuyện cũ khó có khả năng xuất hiện trong bữa tối sắp tới. Và những bình luận gây tranh cãi trong quá khứ của ông Trump cũng không phải là vấn đề duy nhất bị né tránh. Thực tế, toàn bộ màn trình diễn hoành tráng lần này còn nhằm che mờ một thực tại khó xử: nhiều người dân Anh vẫn phản đối chuyến thăm của ông.
Ông Donald Trump gặp Thủ tướng Anh Keir Starmer tại câu lạc bộ golf Trump Turnberry trong chuyến thăm ngắn của Tổng thống Mỹ tới Scotland trong năm nay. Ảnh: Getty.
Giữ Trump trong “bong bóng Windsor” đồng nghĩa hạn chế tối đa nguy cơ biểu tình. Ông cũng sẽ không tham gia sự kiện công khai nào, thay vào đó gặp Thủ tướng Keir Starmer tại dinh thự ngoại ô. Trùng hợp – hoặc có thể được tính toán – là Nghị viện Anh đang nghỉ, giúp tránh câu hỏi gây tranh cãi liệu ông Trump có nên phát biểu trước Quốc hội hay không.
Xét ở nhiều khía cạnh, đây là thắng lợi cho ông Trump. Nếu như chuyến đi nhiệm kỳ hai của các ông Obama hay Bush chỉ mang tính tạm biệt sau 8 năm cầm quyền, thì Trump mới đang ở năm thứ năm. Ông vừa được đón tiếp trọng thể, vừa ít có nguy cơ gặp sự cố chính trị.
Sự sắp đặt này cũng phù hợp với phía Anh. Lời mời của ông Starmer được đưa ra ngay giữa lúc Anh–Mỹ đàm phán thương mại, có thể coi là “gia vị” nhằm thúc đẩy thỏa thuận mà nền kinh tế hậu Brexit của Anh đang rất cần. Trong lịch sử, các chuyến thăm cấp nhà nước từng nhiều lần được tận dụng để mở đường cho lợi ích kinh tế.
Sự xa hoa và nghi thức giúp che đậy những câu hỏi nhạy cảm mà cả hai bên đều không muốn đối diện. Và đó chính là lý do thảm đỏ hoàng gia trở thành đòn bẩy ngoại giao hàng đầu.
Theo CNN
Huyền Chi