Xã nông thôn mới hiện đại: Chuẩn sống mới cho nông thôn Việt

5 giờ trướcBài gốc

Từ năm 2026, một chuẩn mực mới trong xây dựng nông thôn mới (NTM) sẽ được áp dụng trên cả nước: Xã nông thôn mới hiện đại. Đây không chỉ là bước nâng cấp về hạ tầng và đời sống, mà còn là cuộc chuyển mình toàn diện của nông thôn Việt Nam hướng tới một nền nông nghiệp thông minh, bền vững, gắn kết chặt chẽ với công nghệ số và hạnh phúc người dân.

Dự thảo Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM hiện đại giai đoạn 2026–2030 (được xây dựng bởi Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đặt ra 8 nhóm tiêu chí với hơn 70 chỉ tiêu cụ thể. Đây là những yêu cầu cao hơn hẳn so với dự thảo tiêu chí xã NTM nâng cao, được thiết kế không chỉ để “xây dựng” nông thôn, mà còn “nâng cấp” đời sống người dân cả về vật chất và tinh thần.

Để được công nhận là xã NTM hiện đại, một địa phương cần không chỉ hoàn thành các tiêu chí về quy hoạch, hạ tầng, kinh tế, văn hóa – xã hội, mà còn phải đạt yêu cầu trong các lĩnh vực mới như môi trường sinh thái, hệ thống chính trị – hành chính công hiện đại, chuyển đổi số toàn diện và đặc biệt là tiêu chí về hạnh phúc người dân.

Theo dự thảo, về hạ tầng kinh tế – xã hội, xã NTM hiện đại phải có tối thiểu 80% tuyến đường đạt chuẩn đô thị, 70% đường làng xã có đèn thông minh và cây xanh, có ít nhất một công trình thủy lợi ứng dụng công nghệ tưới tiêu thông minh. Tỷ lệ phổ cập Internet cáp quang và 5G là bắt buộc. Bến xe, điểm dừng xe buýt phải đạt chuẩn theo quy hoạch. Tỷ lệ hộ dân được sử dụng nước sạch từ hệ thống tập trung tối thiểu là 45%, và lên tới 75% với xã nhóm 3.

Dự thảo Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM hiện đại giai đoạn 2026–2030 yêu cầu xã phải có sản phẩm OCOP được xuất khẩu, có mô hình kinh tế tuần hoàn, ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao và chứng nhận GlobalGAP.

Về kinh tế, thu nhập bình quân đầu người vào năm 2030 phải tăng ít nhất gấp ba lần so với mức năm 2020. Ví dụ, với xã nhóm 3 (năm 2020 đạt 59 triệu đồng/người), thì mục tiêu 2030 là trên 177 triệu đồng/người/năm. Các xã cũng phải có sản phẩm OCOP được xuất khẩu, có mô hình kinh tế tuần hoàn, ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao và chứng nhận GlobalGAP. Hệ thống kho bãi, điểm tập kết hàng hóa, mô hình nông nghiệp thông minh, kết nối thương mại điện tử… đều là những yêu cầu bắt buộc.

Một điểm đáng chú ý là yêu cầu có mô hình kết nối cung – cầu lao động, hỗ trợ phát triển doanh nghiệp tư nhân gắn với tạo việc làm, và ít nhất một sản phẩm chủ lực được kết nối sàn thương mại điện tử.

Khác với các giai đoạn trước, Bộ tiêu chí mới đặt con người và chất lượng sống làm trọng tâm. Nhóm tiêu chí văn hóa – xã hội không chỉ yêu cầu xóa nghèo đa chiều mà còn thúc đẩy đào tạo nghề (tỷ lệ lao động có bằng cấp tối thiểu 40%), phổ cập hồ sơ sức khỏe điện tử, phát triển mô hình khám chữa bệnh trực tuyến, giáo dục STEAM/STREAM và số hóa di sản văn hóa.

Đặc biệt, chỉ tiêu cuối cùng trong bộ tiêu chí – tỷ lệ người dân hài lòng về điều kiện kinh tế, đời sống vật chất, tinh thần của bản thân và cộng đồng – được đánh giá là điểm nhấn nhân văn và sâu sắc nhất. Đây là lần đầu tiên chỉ số hạnh phúc được đưa vào làm tiêu chí đánh giá một xã đạt chuẩn.

Trong nhóm tiêu chí về chuyển đổi số, xã NTM hiện đại cần đảm bảo 70% đến 95% hồ sơ công việc được xử lý trên môi trường mạng. Hệ thống camera an ninh toàn xã, thư viện số, chợ số, mô hình du lịch thông minh, mô hình ứng dụng công nghệ trong chế biến nông sản… là các yếu tố bắt buộc hoặc khuyến khích áp dụng.

Ngoài ra, Bộ tiêu chí còn yêu cầu xã có mô hình lưới điện thông minh hoặc năng lượng tái tạo, mô hình thôn thông minh, và tỷ lệ cao cán bộ tra cứu, sử dụng thông tin pháp luật trên nền tảng số.

Việc đưa ra các tiêu chí này cho thấy mục tiêu rõ ràng: không chỉ số hóa hành chính mà còn số hóa toàn diện đời sống – từ sản xuất, thương mại đến giáo dục, y tế, văn hóa.

Về môi trường và cảnh quan, xã phải có mô hình khu dân cư sinh thái, mô hình quan trắc chất lượng nước/không khí, 90% chất thải nông nghiệp được tái chế, ít nhất 80% nước thải sinh hoạt được xử lý và có mô hình cộng đồng bảo vệ môi trường hoạt động định kỳ hàng tháng với sự tham gia của ít nhất 80% hộ dân.

Những yêu cầu này cho thấy xu hướng nông thôn hiện đại không tách rời với phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo tồn thiên nhiên – một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh thiên tai ngày càng bất thường.

Với cách tiếp cận toàn diện, tích hợp giữa phát triển hạ tầng, kinh tế xanh, công nghệ số và hạnh phúc người dân, Bộ tiêu chí xã nông thôn mới hiện đại giai đoạn 2026–2030 được kỳ vọng sẽ trở thành kim chỉ nam cho quá trình hiện đại hóa nông thôn Việt Nam trong thập kỷ tới.

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/xa-nong-thon-moi-hien-dai-chuan-song-moi-cho-nong-thon-viet-2428592.html