Sáng 20/10 tại Hội An, UBND thành phố Đà Nẵng tổ chức hội nghị tổng kết Quy hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2012 – 2025.
Quang cảnh hội nghị
Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An là "báu vật" không chỉ của riêng một địa phương, mà còn là niềm tự hào của Việt Nam. Hội An đã được UNESCO ghi danh là Di sản Thế giới vào năm 1999. Năm 2012, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt về Quy hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển thành phố Hội An và du lịch giai đoạn 2012 – 2025.
Trong giai đoạn này, đô thị cổ Hội An được đầu tư hơn 1.324 nghìn tỷ đồng để quy hoạch tổng thể, bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị di sản văn hóa thế giới gắn với phát triển du lịch. Kết quả, hệ thống di tích được tu bổ, phục hồi, nhiều công trình thoát khỏi nguy cơ xuống cấp nghiêm trọng, góp phần giữ gìn hồn cốt văn hóa Hội An. Tại đây, hạ tầng kỹ thuật, cảnh quan, môi trường từng bước được nâng cấp, cải thiện, cộng đồng địa phương được nâng cao nhận thức và vai trò trong chung tay bảo tồn di sản.
Giai đoạn 2012 đến 2025, đô thị cổ Hội An được đầu tư hơn 1.324 nghìn tỷ đồng để quy hoạch tổng thể, bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị di sản
Các nhiệm vụ bảo tồn không chỉ tập trung trong khu vực di sản mà còn mở rộng ra vùng ven, bảo đảm tính tổng thể và liên kết không gian của một đô thị cổ theo tiêu chí của UNESCO đã công nhận. Một trong những chính sách mang lại kết quả tốt để bảo tồn di tích trong khu di sản là cơ chế hỗ trợ tu bổ, tôn tạo di tích nhà ở tư nhân - tập thể. Nguồn ngân sách nhà nước hỗ trợ từ 40% đến 75%, còn lại các chủ thể di tích chi thêm vào để trùng tu di tích. Đây là bài học thành công được nhiều địa phương khác đến học hỏi kinh nghiệm.
Hiện nay, Hội An luôn là một trong những điểm đến hàng đầu của du lịch Việt Nam và thế giới. Nhóm ngành du lịch, dịch vụ thương mại giữ vai trò chủ đạo trong phát triển kinh tế ở Hội An.
PGS.TS Đặng Văn Bài - Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia cho rằng Hội An đã chuyển từ bảo tồn tĩnh sang bảo tồn động, có sự phát triển tiếp nối, thích ứng có sự thay đổi trong một chừng mực cho phép nhưng không làm biến dạng giá trị cốt lõi của Hội An, đó là giá trị cốt lõi toàn cầu: “Hội An đã có những bước tiến rất cơ bản đi theo đúng xu thế thế giới là vẫn giữ được cảnh quan đô thị di sản, vẫn cân bằng được lợi ích giữa các bên có liên quan và đặt rất cao cách tiếp cận cộng đồng, dựa vào cộng đồng của UNESCO. Với hơn 1.000 di tích phần lớn là tư nhân, mong rằng thành phố Đà Nẵng quản lý di sản này tiếp tục phát huy được cơ chế về bảo tàng đối với cộng đồng, nhất là cộng đồng sở hữu tư nhân là đúng”.
Khách du lịch đến Hội An
Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai thực hiện quy hoạch đô thị cổ Hội An vẫn còn một số khó khăn. Nguồn vốn đầu tư thực hiện quy hoạch chủ yếu dựa vào ngân sách, việc thu hút các nguồn vốn xã hội hóa, viện trợ, hợp tác quốc tế còn gặp nhiều khó khăn, dẫn đến một số dự án đã được lập nhưng không thể triển khai do thiếu kinh phí. Quy mô của quy hoạch tương đối lớn nhưng cơ chế phối hợp, điều hành và vận hành trong tổ chức thực hiện quy hoạch còn thiếu đồng bộ, chưa mang lại hiệu quả như kỳ vọng.
Yêu cầu đặt ra trong định hướng quy hoạch, bảo tồn phát huy giá trị Di sản đô thị cổ Hội An trong giai đoạn tiếp theo cần xác định rõ hướng đi và mục tiêu. Trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp cần xác định rõ chủ thể quản lý, cơ quan điều phối và các bên phối hợp tham gia, đảm bảo tính thống nhất, liên thông, chặt chẽ trong công tác bảo tồn và phát triển di sản. Đặc biệt, cần có nhận thức thống nhất về tính tổng thể của Di sản đô thị cổ Hội An để đảm bảo các yếu tố cấu thành di sản không bị chia cắt giữa các đơn vị hành chính mới sau sắp xếp; từ đó, duy trì được tính toàn vẹn, chân xác và giá trị nổi bật toàn cầu của di sản.
Hội An được UNESCO đánh giá là điển hình tiêu biểu về một cảng thị châu Á truyền thống được bảo tồn một cách hoàn hảo
Sau khi thành phố Đà Nẵng mới được hình thành trên cơ sở sáp nhập với tỉnh Quảng Nam cũ, việc xây dựng một Quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di sản cho giai đoạn tiếp theo là yêu cầu mang tính chiến lược và cấp bách.
Bà Nguyễn Thị Anh Thi - Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng khẳng định quy hoạch mới này phải xác định tầm nhìn dài hạn, gắn bảo tồn với phát triển bền vững và hội nhập quốc tế, tạo động lực lan tỏa trong phát triển du lịch, văn hóa, kinh tế cho Hội An và thành phố Đà Nẵng.
“Hội An là một di sản đô thị sống, đòi hỏi chúng ta phải hết sức thận trọng, cân nhắc, khoa học để bảo đảm không phá vỡ tính tổng thể của một đô thị thương cảng cổ - một đô thị sinh thái - văn hóa - du lịch trong mối liên hệ về lịch sử, văn hóa, cảnh quan kiến trúc và tự nhiên giữa các địa phương hiện nay; bảo đảm sự gắn kết không gian bảo tồn và phát triển giữa Đô thị cổ Hội An với Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm; khắc phục những bất cập, giải quyết các nguy cơ, thách thức đã và đang đặt ra cho di sản, bắt nhịp với thời đại công nghệ số, kỷ nguyên số”, bà Nguyễn Thị Anh Thi cho biết.
Đình Thiệu/VOV-Miền Trung