Quang cảnh Tọa đàm chính sách “Giải pháp thúc đẩy công trình xanh, giao thông xanh hướng tới mục tiêu phát triển bền vững”, do Bộ Xây dựng tổ chức chiều 16/10. Ảnh: D.T
Chia sẻ tại Tọa đàm chính sách “Giải pháp thúc đẩy công trình xanh, giao thông xanh hướng tới mục tiêu phát triển bền vững”, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, công trình xanh là một bộ phận quan trọng của kinh tế xanh trong lĩnh vực xây dựng - đô thị. Phát triển công trình xanh sẽ góp phần giảm tiêu thụ năng lượng, nước, vật liệu và giảm phát thải CO₂; thúc đẩy sản xuất và sử dụng vật liệu xanh, vật liệu tái chế; nâng cao hiệu quả sử dụng đất đô thị và chất lượng môi trường sống.
Trong những năm gần đây, vấn đề này luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm chỉ đạo, thông qua việc ban hành các nghị quyết, nổi bật là Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Trong đó nêu rõ, xây dựng và triển khai thực hiện các chương trình đầu tư phát triển hạ tầng đô thị đến năm 2030 có khuyến khích sử dụng vật liệu xanh, xây dựng và phát triển hạ tầng xanh, công trình xanh, tiêu thụ năng lượng xanh tại đô thị.
Triển khai các nghị quyết của Trung ương, tại các luật như Luật Bảo vệ môi trường, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Luật Xây dựng…, các nội dung về phát triển công trình xanh đã được đề cập trong một số quy định.
Trên cơ sở các quy định pháp luật, Lãnh đạo Bộ Xây dựng cho biết, thời gian qua Bộ đã triển khai nhiều hoạt động nhằm thúc đẩy phát triển công trình xanh và đã đạt được nhiều kết quả tích cực.
Cụ thể, số lượng công trình xanh liên tục phát triển, nếu như năm 2020, Việt Nam mới có khoảng 150 công trình xanh, thì đến hết quý III/2025, cả nước đã có trên 600 công trình với tổng diện tích sàn xây dựng gần 17 triệu m2. Ngoài việc tăng nhanh về số lượng, loại hình công trình đạt chứng nhận công trình xanh cũng được mở rộng hơn, bao gồm công trình có vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, công trình dân dụng, công trình công nghiệp...
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh phát biểu. Ảnh: D.T
Dù đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ, song quá trình phát triển công trình xanh được đánh giá vẫn còn nhiều thử thách.
Ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cho biết, áp lực chi phí đầu tư ban đầu cho chuyển đổi xanh cao hơn khá nhiều so với đầu tư thông thường là rào cản lớn khiến nhiều doanh nghiệp còn ngần ngại thực hiện phát triển đầu tư dự án theo hướng xanh. Cùng với đó, các vật liệu xây dựng xanh, vật liệu tiết kiệm năng lượng với chi phí hợp lý vẫn còn hạn chế, chưa đa dạng về chủng loại, khiến doanh nghiệp cũng gặp những khó khăn nhất định trong quá trình thực hiện phát triển đầu tư dự án xanh.
Đặc biệt, các chính sách ưu đãi vẫn còn ít, chủ yếu mới chỉ tập trung ở các chính sách về tín dụng, quy hoạch, thiếu những ưu đãi đủ lớn như miễn giảm thuế, tiền thuê đất…, trong khi chi phí đầu tư dự án xanh khá lớn, làm cho doanh nghiệp cũng chưa “mặn mà” tham gia.
Từ góc độ địa phương, ông Luyện Văn Phương - Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP. Hà Nội chia sẻ thêm, các cơ chế, chính sách liên quan đến công trình xanh mới chỉ dừng ở mức độ khuyến khích, chưa có những quy định mang tính bắt buộc áp dụng, khiến kết quả phát triển công trình xanh tại địa phương còn khá khiêm tốn.
“Thời gian qua, việc phát triển các công trình xanh phần lớn là do các chủ đầu tư tự nguyện thực hiện và phần lớn là ở khu vực tư. Do đó, cần hướng đến ban hành những quy định bắt buộc, với lộ trình thực hiện phù hợp để thúc đẩy phát triển mạnh mẽ công trình xanh trong thời gian tới. Đặc biệt, để tương xứng với xu thế phát triển mới, thì các công trình sử dụng vốn đầu tư công cần xem xét quy định theo hướng công trình xanh nhằm dẫn dắt thị trường phát triển” - ông Phương nêu quan điểm.
Đại diện cơ quan quản lý nhà nước, ông Nguyễn Hồng Hải - Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ xây dựng, Bộ Xây dựng chỉ ra thêm rào cản đó là nhận thức của chủ đầu tư về lợi ích của phát triển công trình xanh còn có những hạn chế nhất định, khiến nhiều doanh nghiệp chưa quan tâm, chú trọng đầu tư, nhất là khi doanh nghiệp so sánh với bài toán chi phí lớn phải bỏ ra ban đầu.
Ngoài ra, lực lượng chuyên gia, cán bộ kỹ thuật, tư vấn, nhà thầu thi công thực sự am hiểu chuyên sâu về lĩnh vực công trình xanh trên thị trường còn khá thiếu, từ đó cũng làm hạn chế thúc đẩy phát triển công trình, dự án xanh.
Từ thực tiễn trên, để thúc đẩy phát triển mạnh mẽ các công trình xanh trong thời gian tới, các đại biểu đề xuất cần hoàn thiện cơ chế, chính sách để khơi thông thị trường và thu hút được các nguồn lực của xã hội vào đầu tư công trình xanh; thúc đẩy sử dụng vật liệu thân thiện môi trường; đẩy mạnh áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng và nhân rộng mô hình công trình đạt chuẩn xanh.
Đặc biệt, cơ quan quản lý nhà nước cần hướng đến việc nghiên cứu, ban hành bộ tiêu chí, tiêu chuẩn về công trình xanh, để các doanh nghiệp dễ dàng thực hiện và áp dụng thống nhất trên cả nước.
Bên cạnh đó, cần gia tăng các chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn xanh, tín dụng xanh; cũng như các cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, đổi mới công nghệ.
Ngoài ra, cần tăng cường hoạt động nghiên cứu, ứng dụng của các viện, trường, doanh nghiệp để nâng cao tính ứng dụng vào thực tiễn, đồng thời nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các hoạt động triển khai về công trình xanh.
Về định hướng dài hạn, cần xem xét đưa “công trình xanh” thành các chuẩn mực, yêu cầu bắt buộc trong các công trình xây dựng theo thông lệ quốc tế tiên tiến và phù hợp với thực tiễn đất nước. Từng bước có lộ trình áp dụng bắt buộc cho các công trình đầu tư công, từ đó tạo sự lan tỏa để thu hút các công trình tư nhân tham gia vào thị trường công trình xanh./.
TUẤN MINH