Xây dựng Hà Nội trở thành 'Thành phố di sản và sáng tạo'

20 giờ trướcBài gốc

Đây là góp ý của PGS.TS Nguyễn Văn Huy – nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam về các giải pháp trọng tâm phát triển mạnh sự nghiệp văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh trong nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Kết hợp bảo tồn văn hóa truyền thống và ứng dụng công nghệ mới

Thành ủy Hà Nội đang lấy ý kiến góp ý vào dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội nhiệm kỳ 2025 - 2030, với chủ đề: "Phát huy truyền thống ngàn năm văn hiến và anh hùng, đoàn kết, bản lĩnh, sáng tạo; tiên phong vươn mình cùng dân tộc, xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại, Nhân dân hạnh phúc”, trong đó có đề cập nhiều đến nội dung về văn hóa, di sản văn hóa.

PGS.TS Nguyễn Văn Huy hướng dẫn các em học sinh tham quan Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên. Ảnh: Trần Oanh

Để tiếp tục sự nghiệp phát triển văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, Thành ủy Hà Nội đề ra các giải pháp. Trong đó có phát triển văn hóa bền vững, đặt văn hóa làm nền tảng, hoàn thiện cơ chế, chính sách tháo gỡ rào cản, huy động nguồn lực văn hóa, con người, phát huy tinh thần cống hiến của trí thức, văn nghệ sĩ, nghệ nhân, cộng đồng sáng tạo.

Đồng thời phát triển công nghiệp văn hóa đa dạng trên các lĩnh vực có thế mạnh của Thủ đô; tập trung phát triển công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế chủ lực, định vị sản phẩm đặc sắc như: thiết kế, du lịch văn hóa, nghệ thuật biểu diễn, thủ công mỹ nghệ, điện ảnh, xuất bản, quảng cáo, phần mềm và trò chơi giải trí.

Cùng với đó, bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hóa, phát huy bản sắc văn hóa của Thủ đô trên nền tảng công nghệ số; triển khai các dự án bảo tồn Di tích Hoàng thành Thăng Long và khu vực lõi Thành Cổ Loa.

Đề xuất các giải pháp đột phá về bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, PGS.TS Nguyễn Văn Huy cho rằng cần xây dựng Hà Nội thành “Thành phố di sản và sáng tạo”, kết hợp giữa bảo tồn văn hóa truyền thống và ứng dụng công nghệ mới.

Đối với các bảo tàng, trên địa bàn Hà Nội có những mô hình rất tốt như Bảo tàng Hà Nội, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam. Nhưng chúng ta vẫn phải đổi mới và nâng cao chất lượng trưng bày của các bảo tàng. Đồng thời đa dạng hóa các hoạt động bảo tàng mang tính chất chuyên nghiệp cao và hòa nhập với thế giới. Đặc biệt là hoạt động giáo dục bảo tàng theo hướng chuyên nghiệp, tức là các bảo tàng xây dựng được những chương trình giáo dục cho học sinh và kết hợp được với các trường học một cách tốt nhất. Nhà trường đưa từng nhóm nhỏ học sinh theo từng lớp đến tham quan bảo tàng, để các em thực sự được khám phá, được học với những chương trình thiết kế chuẩn.

Du khách tìm hiểu các hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Ảnh: Trần Oanh

Với di tích, chúng ta cũng phải tạo ra những đột phá. Hiện nay, Hà Nội phát huy rất tốt giá trị di sản Hoàng thành Thăng Long. Nhưng với Thành Cổ Loa và các di tích khác, cần có sự thay đổi đột phá trong quản lý, tư duy về quản lý. Di chỉ khảo cổ Vườn Chuối gần như là duy nhất của Hà Nội và cả nước còn giữ lại được di sản của thời Hùng Vương đã được khoanh vùng và công nhận là di tích khảo cổ học của Hà Nội. Di chỉ Vườn Chuối phải được quản lý chặt chẽ và sớm được nâng lên trở thành di tích quốc gia, thậm chí di tích quốc gia đặc biệt.

PGS.TS Nguyễn Văn Huy – Giám đốc Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên cũng đề xuất, toàn bộ vùng Hoài Đức cũ, Đan Phượng cũ còn rất nhiều các di chỉ khảo cổ học như Di chỉ Vườn Chuối. Trong quá trình Hà Nội đang đô thị hóa, cần tính toán đến những yếu tố lộ diện và xuất hiện của những di chỉ này để tiến hành bảo vệ một cách chủ động.

Đột phá số hóa di sản văn hóa

Một giải pháp đột phá về bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa được PGS.TS Nguyễn Văn Huy đề xuất là số hóa di sản. “Trong thời đại chuyển đổi số, chúng ta phải số hóa di sản văn hóa. Đột phá của số hóa di sản văn hóa phải từ ngành văn hóa, ngành di sản, làm một cách tốt nhất. Hà Nội phải đi trước một bước về số hóa di sản văn hóa. Hà Nội là đầu não của thành phố sáng tạo cho nên bây giờ Hà Nội xây dựng một thương hiệu mạnh về thành phố di sản và sáng tạo” - PGS.TS Nguyễn Văn Huy nói.

PGS.TS Nguyễn Văn Huy khẳng định, di sản văn hóa, di tích ở Hà Nội chỗ nào cũng có. Muốn đột phá trong hoạt động bảo vệ và phát huy di sản văn hóa thì phải giúp những người làm văn hóa và người dân bình thường nâng cao năng lực và nhận thức về di sản. Muốn làm được điều này thì chúng ta phải có các phương thức truyền thông, đào tạo khác nhau... tới những người làm ở lĩnh vực bảo tàng, di tích, người nắm giữ di sản văn hóa phi vật thể... để họ hiểu được giá trị của di sản và từ đó có sáng tạo.

PGS.TS Nguyễn Văn Huy đề xuất hoạt động giáo dục bảo tàng theo hướng chuyên nghiệp. Ảnh minh họa: Trần Oanh

“Chúng ta bảo tồn di sản văn hóa thì tốt. Nhưng bảo tồn không phải chỉ để bảo tồn. Muốn đột phá trong bảo tồn thì phải dựa trên nền tảng, cốt lõi là các giá trị di sản truyền thống và sáng tạo mới. Thí dụ, xã hội hiện đại thì phải tạo ra những sản phẩm mới từ trống đồng cũ, từ các hoa văn của trống đồng. Hoặc từ những điệu múa dân gian thì chúng ta sáng tạo ra nghệ thuật biểu diễn mới” – PGS.TS Nguyễn Văn Huy chia sẻ.

Thực tế đã cho thấy, vấn đề con người và nhận thức con người là vô cùng quan trọng. Hà Nội đã có nhiều bài học hay. Ví dụ như, dựa trên chính sách đổi mới thì chúng ta có mô hình Bát Tràng, người dân nơi đây đã thay đổi, sáng tạo từ một làng nghề thủ công truyền thống trở thành làng nghề thủ công hiện đại, thu hút được nhiều khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan, mua sắm. Chúng ta còn nhiều nơi làm rất hay và mang đến hiệu quả như di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám, di tích Nhà tù Hỏa Lò, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam...

Tóm lại Hà Nội là thành phố có bề dày lịch sử, bề dày văn hóa. Thủ đô Hà Nội có những con người năng động và sáng tạo. Hai yếu tố đó kết hợp với nhau sẽ tạo thành sức mạnh mới. Hai yếu tố này cũng rất là cơ bản, cùng với thể chế mới và 4 nghị quyết mới của Bộ Chính trị (Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 59-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW), Luật Di sản văn hóa, Luật Thủ đô 2024 cởi trói về tư duy, quản lý thì sẽ tạo ra cho Hà Nội sức mạnh mới trong việc phát huy di sản văn hóa. Trên cơ sở đó, Hà Nội từng bước đưa văn hóa trở thành nguồn lực phát triển bền vững của Thủ đô.

Trần Oanh

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/xay-dung-ha-noi-tro-thanh-thanh-pho-di-san-va-sang-tao.788899.html