Một hiện tượng được gọi là "xe cũ không số km" đang bùng nổ trong ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc. Đây là thực trạng các công ty xuất khẩu xe gần như mới nguyên dưới dạng xe đã qua sử dụng để né tránh các quy định phức tạp và chi phí cao liên quan đến việc xuất khẩu xe mới chính ngạch. Hoạt động này không chỉ làm sai lệch dữ liệu bán hàng mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến danh tiếng của các thương hiệu Trung Quốc ở nước ngoài.
Quy mô và bản chất của vấn đề
Việc xuất khẩu xe mới chính thức từ Trung Quốc đòi hỏi phải xây dựng đại lý, chuỗi hậu cần và dịch vụ hậu mãi, đi kèm với các giấy phép nghiêm ngặt. Tuy nhiên, từ năm 2021, nhiều công ty đã phát hiện ra một kẽ hở: xuất khẩu xe mới dưới dạng xe cũ. Thủ tục cho xe đã qua sử dụng đơn giản hơn nhiều, giúp cắt giảm chi phí đáng kể.
Điều này cho phép các nhà xuất khẩu bán những chiếc xe gần như mới với mức chiết khấu hấp dẫn tại thị trường nước ngoài mà vẫn thu được lợi nhuận. Hiện tượng này phổ biến đến mức những người trong ngành ước tính khoảng 80% lượng xe cũ xuất khẩu của Trung Quốc thuộc loại này. Kim ngạch xuất khẩu xe cũ của Trung Quốc đã tăng vọt từ khoảng 15.000 xe vào năm 2021 lên gần 440.000 xe vào năm 2024, và dự kiến sẽ vượt 500.000 xe vào năm 2025.
1762744163140.png
Nguồn gốc từ cuộc chiến giá cả trong nước
Hoạt động này ban đầu bùng nổ ở Nga sau khi các nhà sản xuất ô tô phương Tây rút lui vào năm 2022, tạo ra một khoảng trống thị trường lớn. Sau đó, xu hướng này lan sang Đông Nam Á, Trung Đông và Châu Phi, nơi xe điện giá rẻ của Trung Quốc có thể được bán với giá cao gấp hai đến ba lần giá nội địa.
Cuộc chiến giá cả khốc liệt tại thị trường Trung Quốc đã đẩy giá xe sản xuất trong nước xuống mức rất thấp, tạo điều kiện cho hoạt động xuất khẩu "xám" này. Cùng với đó, các chính sách hỗ trợ của chính phủ cho xe năng lượng mới (NEV), như miễn thuế mua xe và trợ cấp, đã vô tình làm giảm thêm chi phí giao dịch cho loại hình kinh doanh này.
Hệ lụy đối với danh tiếng thương hiệu
Hoạt động này đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt từ chính các nhà sản xuất ô tô lớn. Vào tháng 5, Chủ tịch Great Wall Motor, Wei Jianjun, đã gọi đây là một "tình hình hỗn loạn". Các giám đốc điều hành của Chery Automobile cũng kêu gọi cấm hoạt động này vì nó "có hại cho tất cả mọi người".
Cạnh tranh không lành mạnh
Đối với các nhà sản xuất đã đầu tư bài bản vào các kênh bán hàng, phòng trưng bày và dịch vụ hậu mãi chính thức ở nước ngoài, sự xuất hiện của xe "chợ đen" làm suy giảm hiệu quả kinh doanh. Họ không thể cạnh tranh về giá với những chiếc xe được bán dưới dạng xe cũ không chính ngạch.
Tuy nhiên, đối với các nhà sản xuất nhỏ hơn hoặc đang gặp khó khăn tài chính, việc bán xe cho các nhà xuất khẩu này lại là một lối thoát trong bối cảnh thị trường nội địa cạnh tranh khốc liệt. Một số công ty thậm chí còn có các bộ phận nội bộ khuyến khích hình thức xuất khẩu này.
Thiệt hại về uy tín ở nước ngoài
Vấn đề lớn nhất là những chiếc xe này không đi kèm bất kỳ dịch vụ hậu mãi nào. Khi xe gặp sự cố, người mua phải tự bỏ tiền sửa chữa. Điều này dẫn đến sự không hài lòng của khách hàng, và họ có thể đổ lỗi cho thương hiệu. Thiệt hại về danh tiếng có thể lan sang toàn bộ ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc, vì người tiêu dùng nước ngoài khó phân biệt được các thương hiệu khác nhau.
1762744179180.png
Phản ứng từ cơ quan quản lý và giải pháp
Các cơ quan quản lý Trung Quốc đang xem xét các chính sách để lấp đầy lỗ hổng. Một số đề xuất bao gồm việc cấm chuyển nhượng quyền sở hữu xe trong vòng sáu tháng kể từ ngày đăng ký, hoặc từ chối thông quan đối với những xe đăng ký quá mới. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng giải pháp căn cơ nằm ở việc giải quyết nguyên nhân gốc rễ: tình trạng dư thừa công suất và các chính sách trợ cấp bị bóp méo trong nước.
Các chuyên gia đề xuất nên dần loại bỏ các khoản trợ cấp để giảm chênh lệch giá nhân tạo, đồng thời hỗ trợ các nền tảng xe cũ hợp pháp, quy mô lớn để tăng tính minh bạch. Mô hình đấu giá xe cũ thành công của Nhật Bản được xem là một hình mẫu để Trung Quốc học hỏi.
Mục tiêu cuối cùng là bảo vệ danh tiếng ngày càng tăng của ngành ô tô Trung Quốc trên toàn cầu. Các chuyên gia tin rằng khi thị trường trưởng thành và xuất khẩu xe cũ chính ngạch phát triển, thương mại ngầm sẽ tự nhiên giảm xuống.
CTVX