Xem xét kỹ lưỡng việc duy trì mô hình đại học vùng

2 giờ trướcBài gốc

Sáng nay, 20/11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về: dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Nhấn mạnh hơn yếu tố giáo dục đạo đức, nhân văn, nhân đạo

ĐBQH Thích Thanh Quyết (Quảng Ninh) nhấn mạnh, mỗi lần Quốc hội xem xét, sửa đổi Luật Giáo dục là thêm một lần chúng ta quan tâm, chăm lo cho gốc rễ của quốc gia, cho hồn cốt của dân tộc.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

“Năm ngoái đúng ngày 20/11, Quốc hội bàn về Luật Nhà Giáo, năm nay đúng ngày 20/11, Quốc hội thảo luận các Luật liên quan đến giáo dục. Điều đó chứng tỏ sự quan tâm rất lớn của Nhà nước đến giáo dục, đồng thời cũng chứng tỏ hệ thống giáo dục của nước nhà, nhất là những năm gần đây rất phát triển, khẳng định những thành quả cao trong nước và quốc tế”, đại biểu Thích Thanh Quyết nhận định.

ĐBQH Thượng Thích Thanh Quyết (Quảng Ninh) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Dẫn lời dạy của Đức Phật: “Không có ánh sáng nào sáng hơn ánh sáng của trí tuệ”, đạibiểu Thích Thanh Quyết nêu rõ, giáo dục chính là con đường khai mở ánh sáng ấy, giúp con người vượt qua vô minh, hướng đến hiểu biết, thiện lương và hạnh phúc. Vì thế, khi sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, điều cốt lõi không chỉ là điều chỉnh kỹ thuật hay cơ chế quản lý, mà cái lớn hơn là phải bồi đắp thêm cho gốc rễ của con người Việt Nam - gốc của đạo đức, nhân tâm và trí tuệ. Một nền giáo dục chân chính không chỉ dạy cho con người biết “làm gì”, mà phải giúp họ hiểu “vì sao mình làm” và “làm để phụng sự ai? để phụng sự điều gì tốt đẹp hơn?”

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Do vậy, đại biểu đề nghị nhấn mạnh hơn yếu tố giáo dục đạo đức, nhân văn, nhân đạo và trách nhiệm xã hội trong toàn bộ chương trình giáo dục. Người có trí thức mà thiếu tâm, có tài mà thiếu đức, thì tri thức ấy có thể trở thành gươm sắc tự gây tổn hại. Còn người có trí tuệ và đạo đức thì đi đến đâu cũng mang lại lợi ích cho cuộc đời.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Đại biểu cũng lưu ý, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục giao cho địa phương tổ chức biên soạn, thẩm định tài liệu giáo dục địa phương là một chủ trương đúng, thể hiện tinh thần phân cấp. Song, mọi sự phân cấp chỉ có ý nghĩa khi được đặt trong sự chính tâm”. Nếu thiếu khung định hướng chung, dễ dẫn tới sự sai lệch, cục bộ, thậm chí bóp méo những giá trị lịch sử, văn hóa dân tộc.

Do đó, đại biểu Thích Thanh Quyết đề nghị, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành khung tiêu chuẩn thống nhất, đồng thời thiết lập cơ chế thẩm định, tư vấn chuyên môn liên vùng, để vừa bảo đảm tính đặc thù địa phương, vừa giữ được tính thống nhất của văn hóa dân tộc.

Xóa bỏ cấp trung gian, tăng quyền tự chủ thực chất cho cơ sở giáo dục đại học

Quan tâm đến dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), ĐBQH Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ) nêu rõ, mô hình đại học vùng vẫn còn có ý kiến khác nhau. Theo đó, có ý kiến đề nghị nên bỏ, có ý kiến đề nghị tổ chức lại mô hình này để bảo đảm tính hiệu quả và giảm tính trung gian.

Theo đại biểu, tại Điều 13 dự thảo Luật mô tả về đại học quốc gia khá chi tiết, trong khi, tại khoản 2 Điều 12 mô tả đại học vùng khá chung như các cơ sở giáo dục đại học và chỉ thêm nội dung “đồng thời có nhiệm vụ liên kết vùng, phát triển vùng, góp phần thực hiện chiến lược quốc gia”. Theo đại biểu, nhiệm vụ này thì đại học nào cũng thực hiện được, hay nói khác là vai trò của cơ sở đại học và đại học vùng không khác nhau.

ĐBQH Lê Thị Thanh Lam (TP. Cần Thơ) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Theo Thông tư số 10 năm 2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đại học vùng có Hội đồng và Ban giám đốc chịu trách nhiệm quản lý nhiều trường đại học thành viên cùng các đơn vị trực thuộc như khoa, trung tâm, viện nghiên cứu. Đại học vùng vừa thực hiện chức năng quản lý nhà nước được Bộ phân cấp, vừa trực tiếp tổ chức đào tạo nghiên cứu các khoa như cơ sở giáo dục đại học.

Đại biểu chỉ rõ, mô hình trên khiến đại học vùng trở thành một cấp trung gian giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo và các trường thành viên, vừa làm chủ quản, vừa làm đơn vị sự nghiệp khiến cơ chế trách nhiệm bị phân tán, quyền tự chủ của trường thành viên cũng bị hạn chế. “Như vậy không phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 71 - NQ/TW yêu cầu giảm đầu mối, đẩy mạnh phân cấp và xóa bỏ cấp trung gian, để bảo đảm quản trị thống nhất, hiệu quả”.

Từ thực tế trên, đại biểu Lê Thị Thanh Lam kiến nghị cần nghiên cứu bỏ quy định đại học vùng hay tái cấu trúc mô hình đại học vùng trong hệ thống cơ sở giáo dục đại học. Các trường thành viên của đại học vùng hầu hết mang tính chuyên ngành mà đây không phải là xu hướng của các đại học trên thế giới. Đại học đa ngành, đa lĩnh vực và liên ngành mới là xu hướng hiện nay.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Đại biểu kiến nghị nên cấu trúc các trường đại học thành viên trong đại học vùng thành các đại học đa ngành, lĩnh vực với nhiều trường chuyên ngành. Điều này có thể mỗi đại học vùng sẽ có nhiều đại học độc lập đủ mạnh, đủ tiếp tục đầu tư, đẩy mạnh và đạt các tiêu chí tiêu chuẩn theo quốc tế và đóng vai trò tạo nhân lực, nghiên cứu…

Trong bối cảnh Đảng và Nhà nước ta đang thực hiện chủ trương tinh gọn tổ chức hành chính và đơn vị sự nghiệp, đại biểu nhấn mạnh, việc rà soát và sắp xếp lại mô hình đại học vùng là cần thiết. Bởi bãi bỏ mô hình này không phải từ bỏ các đại học đóng vai trò quan trọng trong phát triển vùng mà là thực hiện đúng tinh thần nghị quyết 71/NQ - TW của trung ương, xóa bỏ cấp trung gian, tinh gọn bộ máy và tăng quyền tự chủ thực chất cho các cơ sở giáo dục đại học, để phát triển ngày càng mạnh hơn đúng hơn với xu hướng phát triển chung của đại học.

ĐBQH Nguyễn Văn Thi (Bắc Ninh) cũng cho rằng, các đại học vùng hiện nay đang trở thành cấp trung gian hành chính. Đại học vùng không được giao ngân sách vùng, không có thẩm quyền điều phối đầu tư, nhân sự hay khoa học công nghệ.

ĐBQH Nguyễn Văn Thi (Bắc Ninh) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Đại biểu thẳng thắn, thay vì tinh gọn bộ máy thì đại học vùng lại làm tăng tầng lớp quản lý giữa bộ và các trường, xuất hiện đầu mối phụ, kéo dài thủ tục, phân tán trách nhiệm. Điều này đi ngược với tinh thần của Nghị quyết 71/NQ - TW là xóa bỏ cấp trung gian bảo đảm quản trị tinh gọn thống nhất hiệu quả. Đại học vùng chưa tổ chức được việc sử dụng chung nguồn lực. Việc tăng đầu mối đã làm tăng thêm biên chế. Việc sử dụng chung giảng viên thì mới dừng ở mức là điều chuyển giữa các trường...

Đại biểu đề nghị cần tiếp tục có đánh giá kỹ lưỡng về vị trí, vai trò và hiệu quả hoạt động của mô hình đại học vùng trong thời gian qua, để nghiên cứu đề xuất sửa đổi hoàn thiện dự thảo Luật, nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục đại học.

Đồng thời, đề nghị xem xét xây dựng cấu trúc hệ thống cơ sở giáo dục đại học bao gồm: Trường đại học, đại học quốc gia, đại học đa ngành và trường đại học có tên gọi là học viện. Riêng đối với mô hình đại học vùng, đề nghị cần xem xét thật kỹ lưỡng xem có tiếp tục duy trì mô hình lại không.

“Từ đó, cần có quy định để chuyển đổi các đại học vùng hiện hữu phù hợp, cần tổ chức lại để tạo động lực cho các trường đại học thành viên phát triển mạnh hơn. Trong đó đối với các trường đại học thành viên đã có bề dày truyền thống, đã có thương hiệu thì có thể cho tổ chức lại trở thành trường thuộc bộ để đảm bảo quyền tự chủ đầy đủ toàn diện các cơ sở giáo dục đại học theo đúng tinh thần Nghị quyết 71 - NQ/TW", đại biểu Nguyễn Văn Thi nhấn mạnh.

Hoàng Ngọc

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/xem-xet-ky-luong-viec-duy-tri-mo-hinh-dai-hoc-vung-10396369.html