Xóa bỏ thuế khoán để hộ kinh doanh 'mau lớn'

2 ngày trướcBài gốc

Một cửa hàng kinh doanh hàng tạp hóa nhỏ trên đường Xuân Đỉnh, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Ảnh: Nguyễn Đăng

Cú hích chuyển đổi

Chỉ trong ba ngày (20–22/5/2025), Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội – Chi nhánh số 6 đã tiếp nhận từ 150 - 200 hồ sơ đăng ký kinh doanh mỗi ngày, cao gấp 3 - 4 lần so với bình thường. Đó là một phần trong làn sóng “chạy nước rút” của các hộ và cá nhân kinh doanh khi thời hạn áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền đang cận kề.

Theo quy định tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/2020/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ, từ ngày 1/6/2025, tất cả các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trong các lĩnh vực như: ăn uống, bán lẻ, nhà hàng, khách sạn... sẽ buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử có kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Mô hình thuế khoán truyền thống sẽ không còn áp dụng với nhóm này. Điều này đồng nghĩa với việc các hộ kinh doanh phải hoàn tất đăng ký với cơ quan thuế trước ngày 30/5/2025, chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi không thể trì hoãn.

Dù chiến dịch truyền thông và hướng dẫn đã được triển khai rầm rộ, một bộ phận hộ kinh doanh vẫn đang chần chừ. Theo Trưởng phòng Thuế cá nhân, hộ kinh doanh và thu khác (Chi cục Thuế khu vực I) Lê Ngọc Huy, trường hợp dù đã được hỗ trợ và thông báo nhưng vẫn không thực hiện chuyển đổi sẽ bị coi là vi phạm và bị xử lý nghiêm. Cụ thể, hộ kinh doanh không đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử sẽ bị phạt từ 2 - 4 triệu đồng. Nếu bán hàng không lập hóa đơn, mức phạt có thể lên đến 10 triệu đồng. Ngay cả khi đã đăng ký nhưng không sử dụng đúng cách, chẳng hạn không kết nối hệ thống hoặc không lập hóa đơn đầy đủ cũng sẽ bị xử phạt.

Xóa bỏ thuế khoán là một phần trong chiến lược lớn của Nhà nước nhằm thúc đẩy khu vực kinh tế phi chính thức chuyển dần sang mô hình DN bài bản. Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội đều xác định rõ: chậm nhất từ 1/1/2026, phải chấm dứt hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh. Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Chính phủ đã xây dựng một loạt chính sách ưu đãi để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi. Từ miễn thuế thu nhập DN trong thời gian đầu, hỗ trợ tiền thuê đất, đến giảm bớt thủ tục hành chính và cải cách hệ thống kế toán, tất cả đều nhằm giảm áp lực cho người kinh doanh nhỏ lẻ. “Chúng tôi không chỉ yêu cầu mà còn đồng hành, hỗ trợ từ phần mềm kế toán, nền tảng số, đến kinh phí đào tạo… để đảm bảo việc chuyển đổi không gây quá nhiều khó khăn” - Bộ trưởng nói.

Tuy nhiên, trong thực tế, không ít hộ kinh doanh tỏ ra hoang mang trước sự thay đổi. Chị Lê Thị Ánh - chủ một cửa hàng tạp hóa tại quận Cầu Giấy (Hà Nội) thừa nhận rất lo lắng khi nghe tin bỏ thuế khoán. “Cửa hàng nhỏ, vợ chồng tôi tự quản lý, không thuê nhân viên, không có máy tính tiền. Nộp thuế khoán 800.000 đồng/tháng là hợp lý. Giờ phải đầu tư máy móc, dùng phần mềm, lập hóa đơn khá tốn kém…” - chị Ánh chia sẻ. Tương tự, chị Nguyễn Yến – chủ một salon tóc nhỏ băn khoăn về cách tính thuế mới: “Cửa hàng tôi làm dịch vụ, khách hàng chưa bao giờ hỏi hóa đơn. Giờ phải kê khai, lập hóa đơn, thuê người làm kế toán thì chi phí đội lên, lời lãi chẳng còn bao nhiêu”.

Cửa hàng kinh doanh hàng tạp hóa nhỏ tại chợ Mơ, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Đòn bẩy cho minh bạch và công bằng

Dù còn nhiều lo ngại, các chuyên gia kinh tế cho rằng việc chấm dứt thuế khoán là tất yếu nếu Việt Nam muốn xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch và công bằng. Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam Nguyễn Thị Cúc chỉ rõ, hiện nay có nhiều hộ kinh doanh như nhà thuốc, phòng khám tư, spa... có doanh thu hàng trăm triệu đồng mỗi ngày nhưng chỉ đóng vài triệu đồng thuế mỗi tháng. “Đây là bất công lớn với những người nộp thuế nghiêm túc. Hệ thống thuế cần phản ánh đúng năng lực tài chính và quy mô kinh doanh thực tế” - bà Nguyễn Thị Cúc nhấn mạnh.

Cũng theo bà Nguyễn Thị Cúc, Nhà nước cần triển khai phần mềm khai thuế đơn giản, thân thiện với người dùng không chuyên. Làm sao để người kinh doanh chỉ cần vài thao tác cơ bản là có thể khai thuế, không cần quá hiểu về kế toán hay công nghệ. Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty Luật SBLAW cũng đề xuất cơ quan thuế tổ chức các lớp tập huấn, đồng hành trong giai đoạn đầu để các hộ kinh doanh dần thích nghi. “Việc chuyển đổi là khó tránh khỏi, nhưng cần có giai đoạn chuyển tiếp, không nên xử phạt ngay khi người dân còn đang học cách làm” - luật sư Nguyễn Thanh Hà cho hay.

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, nhiều đại biểu tán thành việc xóa bỏ thuế khoán, nhưng cũng nêu ý kiến về thời điểm thực hiện. Đại biểu Quốc hội Mai Văn Hải (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) cho rằng, cần chuẩn bị kỹ hơn về hạ tầng, đào tạo và hỗ trợ để tránh tạo gánh nặng tuân thủ. ĐBQH Mai Văn Hải đề xuất lùi thời điểm áp dụng chế độ thuế kê khai bắt buộc sau ngày 1/7/2026.

Bỏ thuế khoán là xu hướng không thể đảo ngược trong quá trình cải cách quản lý thuế ở Việt Nam. Dù còn nhiều băn khoăn từ phía hộ kinh doanh nhỏ lẻ, nhưng với sự đồng hành từ Nhà nước cùng các chính sách hỗ trợ hợp lý, đây sẽ là bước ngoặt để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển lành mạnh, minh bạch và công bằng hơn. Quan trọng hơn cả, đó là tín hiệu của một nền tài chính công hiện đại – nơi không còn chỗ cho sự mập mờ và cảm tính trong nghĩa vụ thuế.

Các con số từ cơ quan thuế cho thấy mức thuế khoán trung bình của các hộ kinh doanh chỉ khoảng 670.000 đồng/tháng, trong khi các hộ tự kê khai thuế thì con số này lên đến 4,6 triệu đồng/tháng – gấp gần 7 lần. Khoảng cách quá lớn này là minh chứng rõ ràng cho thấy thuế khoán đã không còn phản ánh đúng thực trạng hoạt động kinh doanh, gây thất thu ngân sách và làm méo mó thị trường.

Văn Quý

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/xoa-bo-thue-khoan-de-ho-kinh-doanh-mau-lon-419943.html