Xu hướng phát triển đô thị không phụ thuộc địa giới hành chính

5 giờ trướcBài gốc

Đô thị không phụ thuộc địa giới hành chính

Đây là mô hình đô thị mà PGS-TS. KTS. Trần Trọng Hanh, nguyên Vụ trưởng Vụ Kiến trúc Quy hoạch (Bộ Xây dựng) đã nhắc đến tại Hội thảo Quy hoạch Đô thị và Nông thôn trong điều kiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp do Viện Khoa học Công nghệ và Xây dựng ACUD (Viện AIST) vừa tổ chức.

PGS-TS. KTS. Trần Trọng Hanh phát biểu tại Hội thảo

“Từ 63 tỉnh, thành phố, chúng ta còn 34 tỉnh, thành phố. Từ 926 đô thị xuống còn 6 thành phố trực thuộc trung ương; không còn 920 thành phố, thị xã, thị trấn. Thay vào đó là 3.321 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó 687 phường, 2.621 xã và 13 đặc khu”, ông Hanh nhắc đến bối cảnh mới trong hoạt động quy hoạch và quản lý đô thị.

Những thay đổi này đã khiến các đô thị gắn với ranh giới hành chính, như thành phố thuộc tỉnh, thị xã, thị trấn… lâu nay không còn.

Thực ra, theo ông Hanh, Việt Nam đã tồn tại mô hình đô thị không phụ thuộc vào địa giới hành chính. Có thể kể tới đô thị Lào Cai – Cam Đường (thực hiện năm 1979), đô thị Nam Sài Gòn (năm 1994), đô thị Phú Mỹ (năm 2002), đô thị Mê Linh và đô thị Vĩnh Phúc năm 2011…

Trong quá trình phát triển, nhiều mô hình đô thị mới xuất hiện, có xu hướng vượt khỏi giới hạn hành chính truyền thống.

Ví dụ, tại Quảng Ninh, không gian phát triển đô thị theo chuỗi đã hình thành, như chuỗi đô thị Đồng Triều - Uông Bí - Quảng Yên - Hạ Long. Cùng với đó, Quảng Ninh cũng đang tồn tại những mô hình cụm đô thị theo chức năng chuyên biệt, như Vân Đồn - đô thị gắn với hàng không, du lịch; Cẩm Phả - công nghiệp, logistics; Móng Cái gắn với hoạt động biên mậu, cửa khẩu…

Vấn đề là, theo ông Nguyễn Văn Lâm, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Sgroup Việt Nam – đơn vị đang thực hiện nghiên cứu phương án tổ chức không gian, hệ thống đô thị của Quảng Ninh khi thực hiện chính quyền 2 cấp, hệ thống hành chính cấp huyện không còn phù hơp với tổ chức không gian phát triển thực tế, việc quản lý vừa chồng chéo, vừa phân mảnh, khiến việc điều phối thiếu thống nhất…

Đơn cử khu du lịch đền An Sinh, đề Nhà Trần (Đông Triều) và khu du lịch Yên Từ (Uống Bí) tuy nằm gần nhau về không gian địa lý, cùng thuộc hệ thống di tích lịch sử, nhưng lại chịu ảnh hưởng phân cách bởi ranh giới hành chính cấp huyện, thành phố, dẫn đến nhiều bất cập trong quản lý, khai thác và phát triển đồng bộ. Với chính quyền 2 cấp, Quảng Ninh có thể lập cụm du lịch văn hóa – tâm linh Yên Tử - Nhà Trần, tổ chức lại như một cụm di sản liên phường theo không gian chức năng thay vì bị chia cắt bởi địa giới hành chính cấp huyện như trước

“Việc triển khai chính quyền địa phương 2 cấp vào thời điểm này đang tạo nên những tác động tích cực trong phát triển các mô hình đô thị mang tính liên kết mà Quảng Ninh đang hướng tới. Khi đó, cơ chế quản lý đô thị sẽ được phân cùng quản lý theo chức năng không gian, thay vì ranh giới hành chính ”, ông Lâm phân tích.

Hoàn thiện cơ chế quản lý phù hợp

Rõ ràng, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đang tạo nên những thay đổi mang tính cấu trúc trong công tác quy hoạch. Đây là lý do Viện AIST tổ chức diễn đàn khoa học uy tín, nơi các chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học và doanh nghiệp cùng thảo luận, phân tích tác động của việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp đến hệ thống quy hoạch, từ đó nhận diện các vấn đề cốt lõi và đề xuất những giải pháp đột phá, nâng cao hiệu quả công tác quy hoạch trong bối cảnh mới. TS. Hán Minh Cường, Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng ACUD (Viện AIST) phân tích khi phát biểu dẫn đề tại Hội thảo.

Ông Nguyễn Văn Lâm, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Sgroup Việt Nam trình bày phương án tổ chức không gian, hệ thống đô thị của Quảng Ninh khi thực hiện chính quyền 2 cấp

Việc không còn cấp huyện sẽ tác động trực tiếp đến hệ thống quy hoạch, đòi hỏi tư duy, phương pháp và công cụ tiếp cận mới để đảm bảo tính liên tục, đồng bộ và hiệu quả trong quản lý Nhà nước. Ngay với các quy hoạch đô thị đã được phê duyệt, như vùng đô thị Hạ Long, Vân Đồn, Móng Cái của Quảng Ninh, phân vùng cũ dựa trên ranh giới cấp huyện sẽ không còn phù hợp, phải thay đổi.

Song điều quan trọng, những thay đổi cần dựa trên tư duy về không gian kinh tế - đô thị, gắn với các cực tăng trưởng của vùng, thay vì chỉ căn cứ trên các vấn đề thuộc tỉnh. Đặc biệt, các dự án hạ tầng sắp triển khai như dự án đường sắt cao tốc Hà Nội – Quảng Ninh, đường sắt Côn Minh – Lào Cai – Hải Phòng sẽ là cơ sở để hình thành các vùng đô thị theo mô hình TOD…

Đây cũng là định hướng phát triển của Hải Phòng mà Viện Quy hoạch Hải Phòng đang lên ý tưởng. Có 3 phương án đang được nghiên cứu, đều dựa trên 5 trụ cột kinh tế chính là kinh tế biền, du lịch sinh thái, dịch vụ - thương mại, nông nghiệp công nghệ cao và công nghiệp sinh thái. 5 trụ cột này được tích hợp trên 3 trụ cột của Hải Phòng cũ và 5 trụ cột của Hải Dương trước sáp nhập.

Điều này đòi hỏi những thay đổi trong quản lý và phát triển đô thị, khi yêu cầu phát triển đô thị có thể phi địa giới, nhưng đòi hỏi thống nhất trong quản lý và phát triển. Quan trọng là cơ chế quản lý phải thúc đẩy cơ hội đầu tư, kinh doanh sẽ gắn kết rất chặt chẽ với xu hướng phát triển của mô hình độ thị mới.

Các chuyên gia về quy hoạch cho rằng, nhận thức về đô thị và quản lý đô thị sẽ phải theo tư duy mới, ở cả góc độ quản lý nhà nước và phát triển kinh tế, thu hút đầu tư, kinh doanh.

Nhiều ý kiến đề xuất, một mặt, giao quyền thực chất cho các cụm xã, phường trong thực hiện nhiệm vụ liên quan đến quản lý quy hoạch, đầu tư, quản lý dịch vụ công; mặt khác, cấp tỉnh hoàn thiện quy hoạch không gian phát triển dựa trên các vùng chức năng, không gian phát triển mới.

Như vậy, hàng loạt văn bản luật sẽ phải sửa đổi, kể cả Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn 2024 và các văn bản hướng dẫn vừa có hiệu lực vào ngày 1/7/2025 vừa qua, cũng như Luật Quy hoạch, để đáp ứng yêu cầu phát triển mới.

Đặc biệt, ông Hanh đề xuất thành lập Ủy ban Quốc gia về quản lý và phát triển đô thị. Ở cấp tỉnh, sẽ có Ban quản lý và phát triển đô thị tỉnh. Ban quản lý đầu tư và phát triển đô thị khu vực thuộc cấp tỉnh, thành phố. Dưới là các ban quản lý và phát triển đô thị cấp xã.

Khánh Linh

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/xu-huong-phat-trien-do-thi-khong-phu-thuoc-dia-gioi-hanh-chinh-d351564.html