Xuất khẩu Việt Nam trước yêu cầu tăng trưởng cao và bền vững

9 giờ trướcBài gốc

Theo ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, cùng với những kết quả tích cực, xuất khẩu Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức mang tính cấu trúc và dài hạn.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm “Giải pháp tăng trưởng xuất khẩu cao và bền vững” sáng 16/12 do Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) tổ chức, ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu khẳng định, giai đoạn 2020 - 2025 đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ của hoạt động xuất nhập khẩu Việt Nam, qua đó khẳng định vai trò trụ cột của khu vực thương mại đối với nền kinh tế.

Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân đạt khoảng 10%/năm, đưa Việt Nam gia nhập nhóm 20 nền kinh tế có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất thế giới từ năm 2023. Đặc biệt, Việt Nam đã duy trì xuất siêu liên tục trong 10 năm, góp phần quan trọng vào ổn định kinh tế vĩ mô, tạo nguồn ngoại tệ và củng cố dự trữ ngoại hối quốc gia.

Riêng 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu đạt 430,2 tỉ USD, tăng 16,1% so với cùng kỳ năm trước; cả năm 2025 dự kiến đạt trên 470 tỉ USD, tăng khoảng 16% so với năm 2024, tiếp tục khẳng định vị thế của Việt Nam là một nền kinh tế có độ mở cao và là điểm sáng trong thương mại khu vực và toàn cầu.

Tại buổi tọa đàm, các đại biểu, chuyên gia đã dự báo những tác động đến xuất khẩu, triển vọng xuất khẩu, cũng như những cơ hội và thách thức trong thời gian tới.

Tuy nhiên, cùng với những kết quả tích cực, xuất khẩu Việt Nam cũng đang phải đối mặt với những thách thức mang tính cấu trúc và dài hạn.

Cụ thể, theo ông Sơn, trên bình diện quốc tế, kinh tế thế giới phục hồi chậm, xung đột địa chính trị, xu hướng phân mảnh thương mại và chủ nghĩa bảo hộ gia tăng đang làm thu hẹp dư địa tăng trưởng truyền thống. Đáng chú ý, các tiêu chuẩn mới về phát triển bền vững, giảm phát thải, truy xuất nguồn gốc, trách nhiệm xã hội và “xanh hóa” chuỗi cung ứng ngày càng trở thành điều kiện bắt buộc để tiếp cận các thị trường lớn, tạo áp lực không nhỏ đối với doanh nghiệp xuất khẩu, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Ở góc độ nội tại, tăng trưởng xuất khẩu vẫn phụ thuộc nhiều vào khu vực doanh nghiệp FDI; doanh nghiệp trong nước chưa tham gia sâu vào các khâu có giá trị gia tăng cao của chuỗi giá trị toàn cầu; năng lực thiết kế, marketing quốc tế và xây dựng thương hiệu còn hạn chế; mức độ phụ thuộc vào nguyên liệu, linh kiện nhập khẩu của nhiều ngành hàng vẫn ở mức cao.

Phân tích sâu về thành tựu, triển vọng và những vấn đề đặt ra đối với xuất nhập khẩu Việt Nam trong thời gian tới, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết, từ một nước nhập siêu, Việt Nam đã chuyển mình thành một nước xuất siêu liên tiếp, năm 2025 ghi nhận là năm thứ 10 liên tiếp xuất siêu. Cơ cấu chuyển dịch tích cực, trong đó xuất khẩu công nghiệp chế biến chiếm khoảng 85%. Song, cán cân thương mại vẫn chưa bền vững, giá trị gia tăng thấp…

Đặc biệt, các nước sử dụng nhiều rào cản mới để ngăn hàng hóa nhập khẩu từ nước khác.Các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam có nguy cơ cao trở thành đối tượng bị một số quốc gia tiến hành điều tra, áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại bao gồm kim loại và các sản phẩm kim loại (như các sản phẩm thép, các sản phẩm nhôm, các sản phẩm đồng), ngành cao su và chất dẻo, ngành hóa chất, ngành vật liệu xây dựng, ngành gỗ.

Do đó, ông Hải nhấn mạnh yêu cầu chuyển dịch mạnh mẽ từ mô hình tăng trưởng theo chiều rộng sang tăng trưởng theo chiều sâu, hiệu quả và bền vững, gắn với nâng cao giá trị gia tăng, hàm lượng công nghệ và tỉ lệ nội địa hóa. Không chỉ xanh hóa sản xuất mà là xanh hóa toàn bộ chuỗi cung ứng, tiến đến trung hòa phát thải. Đồng thời, phải tìm động lực xuất khẩu mới như: đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, đẩy mạnh thuơgn mại điện tử xuyên biên giới, đàm phán FTA mới để chủ động thị trường, tối ưu hóa chi phí…

Ở góc độ thương mại số, ông Trần Văn Trọng - Tổng Thư ký Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam cho rằng thương mại điện tử xuyên biên giới đang mở ra dư địa lớn cho xuất khẩu, đặc biệt đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, song cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực số, logistics và tuân thủ quy định thị trường quốc tế.

Đề cập đến xu hướng thị trường toàn cầu, TS. Nguyễn Thị Thu Trang - Chuyên gia pháp luật và hội nhập kinh tế quốc tế, nguyên Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI) nhấn mạnh, việc đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững về môi trường, lao động, trách nhiệm xã hội và quản trị doanh nghiệp không còn là lựa chọn, mà đã trở thành điều kiện bắt buộc đối với hàng hóa xuất khẩu.

Theo TS. Trang, chủ động thích ứng với các chuẩn mực bền vững sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm rủi ro thương mại và tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn.

Tại buổi tọa đàm, các đại biểu, chuyên gia cũng phân tích dự báo tình hình thế giới tác động đến xuất khẩu, triển vọng xuất khẩu của một số ngành hàng chủ lực, cũng như những cơ hội và thách thức trong thời gian tới. Nhiều ý kiến cho rằng cần tiếp tục nâng cao hiệu quả tận dụng các Hiệp định thương mại tự do (FTA), nhất là các FTA thế hệ mới, thông qua tăng cường cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng quy tắc xuất xứ và tiêu chuẩn kỹ thuật.

Bên cạnh đó, các giải pháp hỗ trợ từ phía nhà nước như hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng logistics, thúc đẩy chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp cũng được xác định là những yếu tố then chốt để duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu cao và bền vững.

Nguyễn Anh

Nguồn BVPL : https://baovephapluat.vn/kinh-te/dung-hang-viet/xuat-khau-viet-nam-truoc-yeu-cau-tang-truong-cao-va-ben-vung-189855.html