Xung đột Nga - Ukraine: Liệu đã đến hồi kết?

3 giờ trướcBài gốc

Những diễn biến ngoại giao dồn dập trong tháng 12/2025, đặc biệt là các cuộc đàm phán then chốt tại Berlin giữa Ukraine, Mỹ và các đồng minh châu Âu đã làm dấy lên câu hỏi lớn: Liệu chiến tranh Nga - Ukraine có thực sự đang tiến gần đến hồi kết, hay tất cả chỉ mới dừng lại ở một nỗ lực “đóng băng xung đột” trong bối cảnh các bên đều đang chịu áp lực ngày càng lớn?.

Cuộc gặp kéo dài hơn 5 giờ đồng hồ ngày 14/12/2025 giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và các đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Berlin được xem là một trong những vòng đàm phán quan trọng nhất kể từ khi xung đột bùng nổ. Việc Mỹ cử Đặc phái viên Steve Witkoff và Jared Kushner - con rể của Tổng thống Trump - cho thấy Washington đang trực tiếp “cầm trịch” tiến trình tìm kiếm một thỏa thuận hòa bình.

Phái đoàn Mỹ và Ukraine đàm phán tại Berlin.

Trong bối cảnh Mỹ gia tăng sức ép buộc Kiev chấp nhận một thỏa thuận sớm, lập luận rằng Ukraine đang ở thế bất lợi trên chiến trường, ông Zelensky đã thể hiện sự linh hoạt nhất định. Lần đầu tiên, nhà lãnh đạo Ukraine công khai thừa nhận Kiev sẵn sàng từ bỏ khát vọng gia nhập NATO - ít nhất trong ngắn hạn - để đổi lấy các bảo đảm an ninh “mạnh mẽ và có tính ràng buộc” từ Mỹ và châu Âu. Đây là sự điều chỉnh chiến lược đáng kể so với lập trường trước đây của Ukraine, vốn coi NATO là “lá chắn an ninh duy nhất” trước Nga.

Tuy nhiên, nhượng bộ của Ukraine có giới hạn rõ ràng. Ông Zelensky nhấn mạnh Kiev sẽ không chấp nhận từ bỏ bất kỳ vùng lãnh thổ nào mà quân đội Ukraine hiện đang kiểm soát, đặc biệt là tại các khu vực trọng yếu ở miền Đông như Donetsk, Kramatorsk hay Sloviansk. Theo ông, một kế hoạch hòa bình “không thể chỉ là một tờ giấy”, mà phải bảo đảm tính công bằng và khả thi, xuất phát từ thực tế rằng Nga là bên khơi mào cuộc chiến.

Dù các bên đều ghi nhận “tiến triển” trong đàm phán, thực tế cho thấy những bất đồng mang tính nền tảng vẫn còn nguyên vẹn. Trọng tâm lớn nhất của tranh cãi vẫn là vấn đề lãnh thổ và các bảo đảm an ninh hậu chiến.

Về phía Mỹ, chính quyền Trump theo đuổi một cách tiếp cận thực dụng: chấp nhận “công nhận trên thực tế” hiện trạng lãnh thổ để nhanh chóng đạt được một lệnh ngừng bắn. Washington được cho là đã đề xuất Ukraine nhượng lại một số khu vực ở miền Đông, kể cả những vùng mà Kiev hiện vẫn đang kiểm soát, để đổi lấy hòa bình và các bảo đảm an ninh từ phương Tây. Một ý tưởng gây tranh cãi là việc thiết lập các “vùng kinh tế tự do” tại những khu vực giáp ranh, đóng vai trò như vùng đệm giữa Ukraine và lãnh thổ do Nga kiểm soát.

Ngược lại, Ukraine kiên quyết phản đối bất kỳ hình thức nhượng bộ lãnh thổ nào không thông qua trưng cầu ý dân. Theo luật pháp Ukraine, tổng thống không có quyền đơn phương từ bỏ lãnh thổ quốc gia. Ông Zelensky nhiều lần nhấn mạnh giải pháp công bằng nhất là “chúng tôi đứng ở đâu thì đứng ở đó”, tức là chấp nhận ngừng bắn dọc theo tuyến tiền tuyến hiện tại, thay vì rút quân đơn phương.

Nga, trong khi đó, vẫn giữ lập trường cứng rắn. Moskva không chỉ muốn kiểm soát trên thực tế mà còn tìm kiếm sự “công nhận trên pháp lý” đối với các vùng lãnh thổ đã sáp nhập, coi đây là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ thỏa thuận hòa bình lâu dài nào. Điện Kremlin cũng kiên quyết phản đối sự hiện diện của lực lượng NATO hoặc các lực lượng đa quốc gia do châu Âu dẫn đầu trên lãnh thổ Ukraine, xem đây là “lằn ranh đỏ” về an ninh.

Một điểm nổi bật trong các cuộc đàm phán tại Berlin là sự nhấn mạnh chưa từng có vào các bảo đảm an ninh cho Ukraine. Các nước châu Âu, bao gồm Anh, Pháp và Đức, đã đưa ra một gói đề xuất được mô tả là “mạnh mẽ nhất từ trước đến nay”, bao gồm việc triển khai một lực lượng đa quốc gia do châu Âu dẫn đầu, cam kết hỗ trợ quân sự lâu dài, và các nghĩa vụ pháp lý nhằm can thiệp nếu Ukraine bị tấn công trở lại.

Tuy nhiên, các bảo đảm này vẫn thiếu một yếu tố then chốt: cam kết trực tiếp từ Mỹ. Washington khẳng định sẽ không đưa “boots on the ground” vào Ukraine, điều khiến Kiev và nhiều nước châu Âu hoài nghi về hiệu quả răn đe thực sự của các cam kết hiện tại. Lịch sử vẫn còn đó: Bản ghi nhớ Budapest năm 1994, theo đó Ukraine từ bỏ kho vũ khí hạt nhân để đổi lấy bảo đảm an ninh từ Mỹ, Nga và Anh, đã không ngăn được cuộc xung đột hiện nay. Chính vì vậy, nhiều nhà lãnh đạo châu Âu, như Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius, cảnh báo rằng các bảo đảm an ninh “trên giấy” sẽ không có nhiều giá trị nếu thiếu sự tham gia quyết đoán của Mỹ.

Một yếu tố quan trọng khác định hình tiến trình hòa bình là chi phí ngày càng gia tăng của cuộc chiến. Ước tính đến cuối năm 2025, tổng chi phí của xung đột Ukraine có thể chạm mốc gần 3.000 tỷ USD. Tuy nhiên, “đường cong chi phí” của các bên lại rất khác nhau.

Nga, với cấu trúc quyền lực ổn định, năng lực công nghiệp quân sự được củng cố và việc kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine, được cho là có khả năng chịu đựng một cuộc chiến kéo dài hơn. Việc Moskva dự kiến chi tới 166 tỷ USD cho quốc phòng năm 2026 - tương đương khoảng 30% ngân sách - cho thấy Nga đã chuẩn bị cho kịch bản xung đột lâu dài và coi thời gian là một lợi thế chiến lược.

Ngược lại, Ukraine phụ thuộc nặng nề vào viện trợ quân sự và tài chính từ phương Tây. Sự mệt mỏi chiến tranh đang gia tăng trong xã hội các nước châu Âu và Mỹ, nơi áp lực lạm phát, bất ổn chính trị và chu kỳ bầu cử khiến việc duy trì hỗ trợ lâu dài trở nên khó khăn hơn. Đối với Mỹ, xung đột Ukraine ngày càng được đặt trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược toàn cầu với Trung Quốc, buộc Washington phải cân nhắc lại việc phân bổ nguồn lực.

Câu trả lời cho câu hỏi “xung đột Nga - Ukraine liệu đã đến hồi kết?” hiện tại có lẽ vẫn là: Chưa. Nhưng những gì đang diễn ra cho thấy chiến tranh đã bước sang một giai đoạn mới, nơi bàn đàm phán trở thành mặt trận quan trọng không kém chiến trường - và nơi mọi quyết định đều sẽ định hình tương lai an ninh của châu Âu trong nhiều thập kỷ tới.

Một khía cạnh khác gây tranh cãi sâu sắc là việc EU cân nhắc sử dụng các tài sản Nga bị đóng băng - ước tính hơn 200 tỷ euro - để tài trợ cho Ukraine. Nhiều chuyên gia quốc tế cảnh báo đây là một tiền lệ nguy hiểm, có thể làm xói mòn nền tảng của luật pháp quốc tế và hệ thống tài chính toàn cầu được thiết lập từ sau Hiệp định Bretton Woods.

Nga đã đe dọa trả đũa bằng cách tịch thu tài sản của các nhà đầu tư đến từ các quốc gia “không thân thiện”. Một số quốc gia EU, như Bỉ, cũng tỏ ra dè dặt, lo ngại hậu quả pháp lý và tài chính lâu dài. Việc sử dụng tài sản Nga không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn có thể làm gia tăng căng thẳng, khiến Moskva ít động lực hơn để nhượng bộ trên bàn đàm phán.

Tất cả những yếu tố trên cho thấy, dù các cuộc đàm phán tại Berlin đánh dấu một bước tiến quan trọng về mặt ngoại giao, con đường dẫn đến hòa bình thực sự vẫn còn rất xa. Ngay cả trong kịch bản lạc quan nhất, kết quả đạt được nhiều khả năng chỉ là một thỏa thuận ngừng bắn hoặc “đóng băng xung đột”, thay vì giải quyết tận gốc các nguyên nhân sâu xa liên quan đến lãnh thổ, an ninh và trật tự châu Âu.

Lịch sử châu Âu cho thấy những xung đột bị đóng băng thường chỉ là sự trì hoãn của bạo lực, chứ không phải là hòa bình bền vững. Nếu các bảo đảm an ninh không đủ mạnh, nếu vấn đề lãnh thổ không được giải quyết theo cách có thể chấp nhận đối với tất cả các bên, nguy cơ chiến tranh bùng phát trở lại sẽ luôn hiện hữu.

Xung đột Nga - Ukraine đang đứng trước ngã rẽ quan trọng, nhưng chưa thể nói rằng hồi kết đã ở trong tầm tay. Các cuộc đàm phán hiện nay phản ánh không chỉ mong muốn chấm dứt chiến tranh, mà còn là sự tính toán chiến lược phức tạp về chi phí, lợi ích và thời gian của mỗi bên.

Đối với Nga, thời gian là đòn bẩy. Đối với Ukraine, hòa bình chỉ có ý nghĩa nếu đi kèm với an ninh thực chất. Đối với Mỹ và châu Âu, bài toán Ukraine ngày càng gắn chặt với những ưu tiên chiến lược rộng lớn hơn. Chính sự chênh lệch này khiến tiến trình hòa bình trở nên mong manh và khó đoán định.

Vì vậy, câu trả lời cho câu hỏi “xung đột Nga - Ukraine liệu đã đến hồi kết?” hiện tại có lẽ vẫn là: Chưa. Nhưng những gì đang diễn ra cho thấy chiến tranh đã bước sang một giai đoạn mới, nơi bàn đàm phán trở thành mặt trận quan trọng không kém chiến trường-và nơi mọi quyết định đều sẽ định hình tương lai an ninh của châu Âu trong nhiều thập kỷ tới.

Thanh Bình

Nguồn Bắc Ninh : https://baobacninhtv.vn/xung-dot-nga-ukraine-lieu-da-den-hoi-ket--postid433632.bbg