Xung đột Nga - Ukraine năm 2025: Nhìn lại và dự báo

2 giờ trướcBài gốc

Trên mặt trận ngoại giao, mặc dù tất cả các bên liên quan, gồm Nga, Ukraine, Mỹ và châu Âu, đều bày tỏ mong muốn sớm chấm dứt xung đột, song mỗi bên lại theo đuổi những chiến lược và ưu tiên khác biệt, tạo nên một bối cảnh đàm phán đặc biệt phức tạp. Trong suốt năm qua, tiến trình hòa bình cho cuộc xung đột Nga - Ukraine vẫn đầy gian nan và chưa có đột phá rõ rệt nào.

Chiến sự giằng co, chưa có đột phá

Năm 2025 đánh dấu việc Nga mở rộng kiểm soát lãnh thổ với nhịp độ nhanh hơn so với năm 2024, dù vẫn ở mức khiêm tốn so với quy mô chiến sự. Theo Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Nga Valery Gerasimov, trong năm 2025, quân đội nước này đã kiểm soát được 6.300 km² lãnh thổ Ukraine. Đà tiến quân của Nga rõ nét nhất trong giai đoạn cuối năm, đặc biệt là tháng 11, khi lực lượng Nga kiểm soát khoảng 690 - 701 km² lãnh thổ Ukraine chỉ trong vòng một tháng. Đây được coi là một trong những giai đoạn tiến quân nhanh nhất kể từ cuối năm 2024, nhưng vẫn chưa đủ để làm thay đổi căn bản đường ranh giới chiến tuyến.

Tính từ cuối năm 2022 đến hết năm 2025, Nga chỉ mở rộng thêm khoảng 1,4 - 1,5% diện tích lãnh thổ Ukraine. Đáng chú ý, trong suốt năm 2025, không có thành phố lớn nào “đổi chủ” hoàn toàn, cho thấy thế trận tiêu hao tiếp tục là đặc trưng chủ đạo của xung đột.

“Xung đột tại Ukraine năm 2025 cho thấy sự tái diễn của một cuộc chiến tranh tĩnh kiểu Thế chiến I. Bất kỳ chuyển động nào cũng lập tức bị đáp trả bằng hỏa lực, trước đây là súng máy, pháo binh hạng nặng, còn hiện nay là máy bay không người lái. Hệ quả tương đồng: hai bên tìm cách ẩn mình tối đa, liên tục bắn phá lẫn nhau, nhưng không tạo ra kết quả mang tính đột phá hay hiệu quả quyết định.”

Giáo sư David Silby - Đại học Cornell, Mỹ.

Pokrovsk, phía Nga gọi là Krasnoarmeysk, một thành phố nhỏ nằm ở khu vực miền Đông Donetsk, đã trở thành điểm hội tụ của nhiều đặc điểm chiến sự trong năm 2025. Dù Moscow tuyên bố đã giành quyền kiểm soát thành phố chiến lược này, nhưng các đánh giá độc lập cho thấy Nga mới chỉ kiểm soát phần lớn khu vực, trong khi một số vị trí vẫn nằm trong tay lực lượng Ukraine. Việc quân đội Nga phải mất hơn 14 tháng giao tranh liên tục tại Pokrovsk phản ánh rõ tính chất của chiến tranh đô thị hiện nay: các bước tiến chậm đổi lại bằng tổn thất lớn, song mang giá trị chiến thuật dài hạn.

“Các đơn vị thuộc Tập đoàn quân số 2 của Nga đã kiểm soát các khu dân cư Rivne, Rih và Hnativka, áp sát Krasnoarmeysk từ hướng Đông. Việc giành quyền kiểm soát Krasnoarmeysk được xem là bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực kiểm soát toàn bộ vùng Donbass.”

Ông Valery Gerasimov - Tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Nga.

Theo giới quan sát, trong suốt năm 2025, Nga nhìn chung duy trì được thế chủ động chiến thuật, thông qua hỏa lực, UAV và các mũi tiến công phân tán, trong khi Ukraine tập trung giữ vững các tuyến phòng thủ trọng yếu và trung tâm đô thị. Dù Ukraine tiếp tục mất đất theo từng giai đoạn, nhưng theo các đánh giá từ nhiều nguồn, không xuất hiện dấu hiệu sụp đổ diện rộng của phòng tuyến.

Thực tế này cho thấy cán cân sức mạnh năm 2025 không nghiêng hẳn về bên nào. Nga có lợi thế về quy mô, hỏa lực và chiều sâu chiến lược, trong khi Ukraine dựa vào khả năng phòng ngự, địa hình đô thị và kinh nghiệm chiến đấu tích lũy qua nhiều năm xung đột.

Ngoại giao bế tắc

Năm 2025 tiếp tục cho thấy cuộc chiến Nga - Ukraine không hề hạ nhiệt sau gần bốn năm xung đột, thậm chí tiếp tục diễn biến với cường độ cao cả về quân sự lẫn ngoại giao. Kể từ khi trở lại Nhà trắng vào tháng 1, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có nhiều nỗ lực nhằm tìm lối thoát cho cuộc xung đột.

Các nỗ lực đàm phán diễn ra liên tục, từ các cuộc họp ngoại giao tại Geneva, các cuộc gặp Mỹ - Nga, Mỹ - Ukraine, cho đến những sáng kiến hòa bình do Washington đề xuất. Tuy nhiên, những nỗ lực này vẫn chưa thể vượt qua các “lằn ranh đỏ” mà mỗi bên đặt ra, khiến tiến trình hòa bình tiếp tục rơi vào thế bế tắc.

Sau giai đoạn leo thang căng thẳng vào cuối năm 2024, cục diện xung đột tại Ukraine bước sang năm 2025 với những chuyển biến rõ rệt, gắn liền với sự điều chỉnh chính sách của Mỹ. Dù không thể thực hiện lời hứa trước khi lên nắm quyền là chấm dứt xung đột trong 24 giờ, nhưng Tổng thống Mỹ Donald Trump đã mang đến hy vọng khi công bố thỏa thuận ngừng bắn một phần vào tháng 3. Tuy nhiên, do thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ, thỏa thuận này sau đó đã nhanh chóng đổ vỡ.

Ba vòng tiếp xúc trực tiếp giữa quan chức Nga và Ukraine trong mùa hè chỉ mang lại kết quả hạn chế ở khía cạnh nhân đạo, như trao đổi tù binh và hồi hương hài cốt binh sĩ, mà không tạo được đột phá về những vấn đề then chốt liên quan đến lãnh thổ và cấu trúc an ninh lâu dài.

Đến tháng 11, Mỹ công bố dự thảo Kế hoạch hòa bình 28 điểm - văn kiện được đánh giá là toàn diện nhất được đưa ra kể từ khi xung đột bùng phát gần bốn năm trước. Phát biểu hôm 15/12, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết: “Chúng tôi đã có nhiều cuộc trò chuyện với Tổng thống Nga Putin, và tôi nghĩ giờ chúng ta gần đạt được thỏa thuận hơn bao giờ hết. Và chúng ta sẽ xem mình có thể làm được gì.”

Tuy nhiên, bản kế hoạch của Mỹ, vốn bao gồm nhiều yêu cầu mà Nga từng đưa ra để chấp nhận kết thúc xung đột, như Ukraine từ bỏ một phần lãnh thổ ở miền Đông, chấp nhận giới hạn quy mô quân đội và ngừng theo đuổi mục tiêu gia nhập NATO để đổi lấy hòa bình và các bảo đảm an ninh từ phương Tây, đã nhanh chóng bộc lộ những khác biệt sâu sắc giữa các bên. Ukraine kiên quyết phản đối bất kỳ hình thức nhượng bộ lãnh thổ nào không thông qua trưng cầu ý dân.

Mới đây nhất, ngày 23/12, sau nhiều tuần đàm phán, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky công bố kế hoạch hòa bình 20 điểm do các quan chức nước này và Mỹ soạn thảo, bao gồm một số thay đổi đáng kể so với đề xuất 28 điểm được Mỹ đưa ra trước đó. Trong đề xuất mới, ông Zelensky tuyên bố sẵn sàng rút quân khỏi khu vực mà Kiev còn kiểm soát ở tỉnh Donetsk và thành lập khu kinh tế tự do phi quân sự tại đây như một phần trong thỏa thuận hòa bình tiềm năng với Nga. Đây được coi là điểm nhượng bộ đáng kể về lãnh thổ trước sức ép mà Ukraine phải chịu từ phía Mỹ.

“Tại các tỉnh Donetsk, Lugansk, Zaporizhzhia và Kherson, ranh giới bố trí lực lượng tại thời điểm ký thỏa thuận sẽ được công nhận là tiền tuyến thực tế giữa hai bên. Một nhóm công tác sẽ được thành lập để xem xét tái triển khai lực lượng nhằm chấm dứt xung đột, đồng thời đánh giá các thông số của những đặc khu kinh tế tiềm năng trong tương lai.”

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

Ukraine cũng không nhắc đến khả năng gia nhập NATO, mà đề ra các đảm bảo an ninh Kiev mong muốn nhằm ngăn chặn nguy cơ Moscow tấn công trong tương lai, cũng như kế hoạch tái thiết Ukraine. Nhà lãnh đạo Ukraine mô tả đề xuất và bản kế hoạch 20 điểm là nỗ lực lớn nhất của nước này nhằm chấm dứt xung đột, và quyết định giờ đây thuộc về phía Nga.

Tuy nhiên, theo giới quan sát, Điện Kremlin khó có thể chấp nhận đề xuất này. Bởi trong khi Nga đang thắng thế trên chiến trường, thì đề xuất của Ukraine lại yêu cầu Moscow phải rút quân khỏi các khu vực Dnipropetrovsk, Mykolaiv, Sumy và Kharkov. Cũng theo đề xuất, Ukraine sẽ rút quân khỏi các khu vực thuộc vùng Donetsk để chuyển thành khu phi quân sự, nhưng chỉ khi Nga cũng rút quân khỏi một diện tích lãnh thổ tương đương.

Ông Georgi Bovt, Hội đồng chính sách đối ngoại và quốc phòng Nga cho biết: “Kế hoạch này không đưa ra bất kỳ thỏa hiệp nào liên quan đến các vùng lãnh thổ hay nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Việc không giải quyết được vấn đề lãnh thổ khiến nó không có cơ hội thành công”.

Trong hai năm qua, Tổng thống Nga Vladimir Putin liên tục khẳng định hai điểm không khoan nhượng là Ukraine phải rút quân khỏi phần còn lại của khu vực Donetsk và Lugansk, đồng thời không được phép gia nhập NATO.

"Các mục tiêu của chiến dịch quân sự đặc biệt chắc chắn sẽ đạt được. Chúng tôi muốn thực hiện điều này và giải quyết tận gốc nguyên nhân của xung đột thông qua ngoại giao. Nếu phía đối lập và các thế lực nước ngoài của họ từ chối tham gia vào các cuộc thảo luận thực chất, Nga sẽ giành lại các vùng đất lịch sử của mình bằng biện pháp quân sự."

Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Việc quản lý nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, nhà máy lớn nhất châu Âu hiện do Nga kiểm soát, cũng là một vấn đề gây tranh cãi khác. Mỹ đề xuất thành lập một liên doanh với Ukraine và Nga, trong đó mỗi bên có cổ phần ngang nhau trong dự án. Tuy nhiên, ông Zelensky lại đề xuất liên doanh giữa Mỹ và Ukraine, trong đó Mỹ có quyền quyết định cách phân chia phần của họ, với giả định phần đó sẽ thuộc về Nga.

Đề xuất này làm nổi bật sự khác biệt về cách tiếp cận chủ quyền, an ninh hạt nhân và vai trò trung gian của Mỹ, đồng thời đặt ra nhiều thách thức trong việc cân bằng lợi ích giữa các bên liên quan và đảm bảo an toàn vận hành nhà máy.

Những kịch bản trong năm 2026

Khi cuộc xung đột Nga - Ukraine sắp đi qua những ngày cuối cùng của năm 2025, có thể thấy cuộc chiến này đang bước vào giai đoạn mà sức chịu đựng quan trọng không kém gì động lực chiến trường. Các hoạt động quân sự vẫn tiếp diễn, nhưng các yếu tố quyết định đang dần chuyển sang khả năng phục hồi kinh tế, ổn định chính trị, năng lực công nghiệp và khả năng của mỗi bên, cũng như các đối tác của họ, trong việc duy trì một cuộc đối đầu kéo dài.

Trong bối cảnh ấy, năm 2026 không còn được xem đơn thuần là một năm giao tranh, mà là một bước ngoặt tiềm tàng có thể định hình quỹ đạo xung đột, hướng tới một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời, một cuộc chiến kéo dài gây tổn thất, hay một cuộc leo thang mới.

Một kịch bản thường được thảo luận cho năm 2026 là sự xuất hiện của một khuôn khổ đàm phán hạn chế. Điều này không có nghĩa là một thỏa thuận hòa bình toàn diện, mà là những nỗ lực dàn xếp lệnh ngừng bắn hoặc các thỏa thuận tạm thời nhằm đóng băng chiến tuyến. Moscow đã nhiều lần ra tín hiệu rằng bất kỳ cuộc đàm phán nào cũng phải phản ánh những gì họ gọi là “thực tế lãnh thổ mới”.

Ngược lại, Kiev khẳng định rằng việc nhượng bộ lãnh thổ là không thể chấp nhận được nhưng đã thể hiện sự quan tâm ngày càng tăng đối với các đảm bảo an ninh như một lựa chọn thay thế cho việc gia nhập NATO ngay lập tức. Điều này cho thấy rằng các cuộc đàm phán trong tương lai, nếu có, có thể chuyển trọng tâm khỏi biên giới và hướng tới các đảm bảo, cơ chế thực thi và các thỏa thuận an ninh dài hạn.

"Chúng ta đang ở trong một vòng luẩn quẩn. Tôi nghĩ xung đột sẽ kết thúc vào năm tới, nhưng không phải bằng một thỏa thuận hòa bình mà là một kiểu đóng băng các hành động thù địch dọc theo chiến tuyến. Nga vẫn sẽ kiểm soát các khu vực mà họ đang nắm giữ. Ukraine sẽ giữ lại phần lãnh thổ còn lại của mình. Nhưng Ukraine có con đường hợp tác với các thành viên NATO và EU."

Ông Scott Lucas - Nhà nghiên cứu Mỹ.

Một yếu tố quan trọng định hình mọi kịch bản là tính bền vững của sự hỗ trợ từ phương Tây dành cho Ukraine. Đến năm 2026, vấn đề không còn nằm ở những tuyên bố chính trị mà là sự hỗ trợ bền vững. Các thành viên NATO ngày càng định hình sự hỗ trợ của họ theo hướng dài hạn, nhấn mạnh vào việc tiếp tục cung cấp vũ khí, hệ thống phòng không, đạn dược và huấn luyện hơn là các gói viện trợ một lần. Điều này phản ánh sự hiểu biết rằng khả năng giữ vững vị thế của Ukraine không phụ thuộc vào những bước đột phá ngoạn mục, mà vào việc duy trì nguồn lực ổn định cho phép nước này bảo vệ các vị trí trọng yếu.

Lý lẽ này củng cố kịch bản thứ hai: một cuộc chiến tranh tiêu hao kéo dài. Trong kịch bản này, những thay đổi về lãnh thổ vẫn bị hạn chế trong khi cả hai bên tập trung vào việc làm suy yếu năng lực quân sự và kinh tế của đối phương theo thời gian. Sản lượng công nghiệp, hậu cần và phòng không trở thành các yếu tố quyết định, và sự ổn định kinh tế sẽ có tầm quan trọng chiến lược ngang bằng với thành công quân sự.

Kịch bản thứ ba thường được các nhà phân tích thảo luận là “đóng băng” một phần xung đột. Điều này sẽ bao gồm một lệnh ngừng bắn mà không có một giải pháp chính trị toàn diện, có thể được thực thi bằng các cơ chế giám sát hoặc bảo đảm từ bên ngoài. Mặc dù kịch bản này hấp dẫn đối với những người cho rằng sự kiệt sức sẽ thúc đẩy tất cả các bên hướng tới thỏa hiệp, nhưng nó cũng tiềm ẩn những rủi ro đáng kể. Một lệnh đóng băng không có bảo đảm đáng tin cậy có thể cho phép cả hai bên tái tập hợp lực lượng và chuẩn bị cho các cuộc giao tranh mới.

"Những gì chúng ta thấy trong chính quyền Trump là sự tập trung rất lớn vào những thỏa thuận hào nhoáng, phô trương. Nhưng điều chúng ta không thấy là sự theo dõi và thực thi, sự tập trung vào việc thực hiện và triển khai, cũng như những chi tiết cụ thể thực sự tạo nên sự khác biệt giữa một nền hòa bình ổn định và một thỏa thuận ngừng bắn rất bấp bênh, hoặc thậm chí là quay trở lại chiến tranh."

Bà Rebecca Lissner - Hội đồng quan hệ ngoại giao Mỹ.

Xung đột Nga - Ukraine đang đứng trước ngã rẽ quan trọng, nhưng chưa thể nói rằng hồi kết đã ở trong tầm tay. Các cuộc đàm phán hiện nay phản ánh không chỉ mong muốn chấm dứt chiến tranh, mà còn là sự tính toán chiến lược phức tạp về chi phí, lợi ích và thời gian của mỗi bên.

Đối với Nga, thời gian là đòn bẩy. Đối với Ukraine, hòa bình chỉ có ý nghĩa nếu đi kèm với an ninh thực chất. Đối với Mỹ và châu Âu, bài toán Ukraine ngày càng gắn chặt với những ưu tiên chiến lược rộng lớn hơn. Chính sự khác biệt này khiến tiến trình hòa bình trở nên mong manh và vẫn khó đoán định.

Minh Thúy

Nguồn Hà Nội TV : https://hanoionline.vn/xung-dot-nga-ukraine-nam-2025-nhin-lai-va-du-bao-378425.htm