Những HTX kiểu mới ra đời trong những năm gần đây không chỉ làm thay đổi phương thức sản xuất nông nghiệp ở An Giang, mà còn định hình các chuỗi liên kết giá trị bền vững, nâng cao năng suất lao động, cải thiện thu nhập, thúc đẩy nông nghiệp nông thôn.
Nền tảng phát triển
Trên nền tảng đột phá của nông nghiệp nông thôn, quá trình xây dựng nông thôn mới ở An Giang không chỉ dừng lại ở việc hoàn thành các nhóm tiêu chí, mà đã chuyển sang giai đoạn nâng chất, hướng đến mô hình nông thôn xanh, thông minh.
Từ vùng Tứ giác Long Xuyên với những cánh đồng lúa thẳng tắp đến các tiểu vùng sinh thái tôm - lúa, tôm - màu ở U Minh Thượng, có thể dễ dàng nhận thấy sức sống của kinh tế hợp tác, HTX đang lan tỏa mạnh mẽ.
HTX đang trở thành điểm tựa để nông dân tự tin ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất ở An Giang.
Hiện, rất nhiều mô hình sản xuất lớn, sản xuất hữu cơ, công nghệ cao hay mô hình nông nghiệp giảm phát thải trên địa bàn tỉnh được triển khai thông qua vai trò điều phối, dẫn dắt của các HTX, tổ hợp tác.
Điển hình như tại Tân Hội, một xã thuần nông đang trở thành điểm nhấn trong chiến lược phát triển nông nghiệp xanh của tỉnh. Tổng giá trị sản xuất đến cuối nhiệm kỳ 2020–2025 ước đạt hơn 4.100 tỷ đồng, trong đó các ngành nông, lâm, ngư nghiệp giữ vai trò trọng tâm với mức tăng gần 14%.
Cùng với đó, hạ tầng nông nghiệp của xã được đầu tư đồng bộ, từ hệ thống đê bao khép kín, trạm bơm, điện sản xuất đến các tuyến kênh nội đồng, tạo nền tảng vật chất quan trọng cho sản xuất an toàn và ổn định 2–3 vụ mỗi năm. Diện mạo nông thôn của xã theo đó cũng từng ngày khởi sắc.
Điểm đặc biệt trong nông nghiệp nông thôn xã Tân Hội là sự hiện diện của hàng chục mô hình ứng dụng khoa học công nghệ được triển khai rộng khắp. Từ gieo sạ bằng máy bay không người lái, tưới ngập – khô xen kẽ, nhật ký điện tử đến canh tác lúa giảm phát thải.
Những thay đổi trên đang hỗ trợ nông dân, thành viên HTX giảm chi phí sản xuất, tăng hiệu quả và đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng ngày càng cao của thị trường. Kết quả là thu nhập bình quân đầu người tại Tân Hội đã vượt 66,5 triệu đồng/năm, trở thành một trong những điểm sáng trong xây dựng nông thôn mới.
Ấn tượng từ HTX
Trong hệ sinh thái nông nghiệp nông thôn xã Tân Hội, 17 HTX nông nghiệp của xã chính là các mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị. Các HTX không chỉ liên kết tiêu thụ lúa gạo, rau màu, mà còn mở rộng sang chế biến, tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn.
Phương thức hoạt động của các HTX đang đổi mới theo hướng quản trị hiện đại, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp và khoa học công nghệ. Mô hình liên kết “4 nhà” nông dân, nhà doanh nghiệp, nhà khoa học và Nhà nước được vận hành thực chất và hiệu quả hơn bao giờ hết.
Điển hình, HTX Dịch vụ nông nghiệp Thanh niên Phú Hòa trở thành điển hình cho mô hình HTX kiểu mới không chỉ ở Tân Hội mà còn của cả tỉnh. Từ 13 thành viên ban đầu, đến nay HTX đã phát triển lên 320 thành viên với diện tích sản xuất hơn 600 ha.
HTX triển khai các dịch vụ đầu vào thiết yếu, tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật, thúc đẩy áp dụng nông nghiệp hàng hóa, nông nghiệp công nghệ cao, đồng thời thiết lập kênh liên kết ổn định giữa đầu vào và đầu ra cho thành viên và nông dân liên kết.
Diện mạo nông thôn mới tỉnh An Giang đang ngày càng khởi sắc.
Theo chia sẻ của Giám đốc HTX Nguyễn Văn Huỳnh, định hướng tương lai của HTX là nâng cao tính bền vững, phát triển lúa chất lượng cao, đẩy mạnh chuyển đổi số và mở rộng xúc tiến thương mại. Xu hướng phát triển của HTX cũng chính là kim chỉ nam cho mô hình HTX trong giai đoạn hội nhập, góp phần đưa nông dân An Giang bước vào chuỗi cung ứng hiện đại.
Song song với vùng chuyên lúa, ở phía hạ nguồn, xã Vĩnh Bình đang khẳng định vị thế là vùng nông nghiệp đa sinh thái tiêu biểu. Người dân tại đây đã hình thành mô hình canh tác lúa – tôm, lúa – màu và các mô hình tôm xen canh hiệu quả.
Việc phát triển thương hiệu khóm Ba Đình trở thành một thành công nổi bật của kinh tế hợp tác địa phương, khi sản phẩm được công nhận thương hiệu tập thể, nâng tầm giá trị nông sản trên địa bàn xã.
Bên cạnh đó, xã đã có 6 sản phẩm OCOP 3 sao gồm tôm khô, chuối sấy, cá sặc, cá lóc khô, dưa lưới và cá chốt đông lạnh, tạo diện mạo mới cho tiêu chuẩn hóa sản phẩm nông nghiệp gắn với vai trò chủ đạo của HTX trong tổ chức sản xuất, góp phần thúc đẩy nông thôn mới địa phương.
Đòn bẩy nông thôn mới
Nhìn rộng ra toàn tỉnh, An Giang đang sở hữu mạng lưới kinh tế hợp tác quy mô lớn với 690 HTX nông nghiệp, 5 liên hiệp HTX và hơn 3.500 tổ hợp tác, quản lý hơn 94.000 ha đất canh tác. Đây được coi là “xương sống” cho việc triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp của vùng đồng bằng sông Cửu Long, cũng như xây dựng nông thôn mới của tỉnh.
Từ mạng lưới HTX rộng khắp, nhiều mô hình liên kết tiêu biểu ra đời, như hợp tác sản xuất bắp non GlobalGAP xuất khẩu sang châu Âu, chuỗi xoài Cù Lao Giêng xuất khẩu sang Mỹ, Úc, Hàn Quốc với mã số vùng trồng quốc tế, hay mô hình đấu giá lúa theo tiêu chuẩn phát thải thấp.
Toàn tỉnh hiện có 581 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó có 14 sản phẩm 5 sao và 52 sản phẩm 4 sao, khẳng định sức sáng tạo của nông dân và năng lực tổ chức sản xuất của các HTX.
Những thành công trên của khu vực HTX gắn chặt với sự hỗ trợ bài bản của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh An Giang. Thông qua các chương trình hỗ trợ vốn, đào tạo nghề, tập huấn quản trị, xúc tiến thương mại và hỗ trợ xây dựng thương hiệu, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh An Giang đã đóng vai trò bệ đỡ quan trọng giúp các HTX của An Giang chuyển đổi mô hình hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường.
Hệ thống các trung tâm hỗ trợ phát triển HTX, các quỹ hỗ trợ thành viên hay các chương trình tư vấn xây dựng chuỗi liên kết của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh An Giang đều đang góp phần củng cố vai trò dẫn dắt của HTX trong xây dựng nông thôn mới.
Những nỗ lực trên đóng góp trực tiếp vào kết quả xây dựng nông thôn mới của tỉnh. Đến giữa năm 2025, An Giang đạt 79,3% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, gần đạt mục tiêu 80% đặt ra cho cả năm.
Tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao đã đạt 42,4%, vượt chỉ tiêu 40% trước thời hạn. Đây là minh chứng rõ nét cho cách tiếp cận phát triển dựa vào kinh tế hợp tác, hạ tầng đồng bộ và khoa học công nghệ, với nông dân làm trung tâm.
Định hướng đến năm 2030, An Giang đặt mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất lúa gạo, thủy sản và dược liệu của vùng đồng bằng, gắn sản xuất với chế biến sâu, công nghệ sinh học, năng lượng sạch và du lịch nông nghiệp.
Để đạt mục tiêu, người nông dân trên địa bàn tỉnh cần được hỗ trợ chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang hình thành chuỗi giá trị bền vững, với các HTX là điểm tựa, trở thành đối tác tin cậy của doanh nghiệp và nhà khoa học. Đây cũng là nền tảng để An Giang hướng đến mô hình nông thôn mới xanh, thông minh và liên kết đa ngành.
An Chi