3 công ty Mỹ nắm 70% hạ tầng đám mây ở châu Âu: Nếu ông Trump ngắt mạng?

4 giờ trướcBài gốc

Nghe có vẻ xa vời, thậm chí điên rồ, song đây là kịch bản đã được thảo luận một cách nghiêm túc trong các giới công nghệ và hoạch định chính sách những tháng gần đây, khi căng thẳng với Mỹ leo thang và những lo ngại về sự phụ thuộc của Liên minh châu Âu (EU) vào công nghệ Mỹ ngày càng nổi bật.

Nguồn gốc của những lo ngại này là việc chỉ ba gã khổng lồ Mỹ là Google, Microsoft và Amazon cung cấp đến 70% cơ sở hạ tầng điện toán đám mây cho châu Âu, nền tảng mà nhiều dịch vụ trực tuyến phụ thuộc vào.

Các hãng công nghệ lớn Mỹ thống trị ngành điện toán đám mây toàn cầu - Ảnh: Getty Images

Một số người đặt câu hỏi liệu Tổng thống Donald Trump có thể vũ khí hóa tình hình nếu quan hệ xấu đi nghiêm trọng hay không, chẳng hạn bằng cách ra lệnh cho ba công ty đó ngừng cung cấp dịch vụ đám mây ở châu Âu.

Robin Berjon, chuyên gia quản trị số tư vấn cho các nhà hoạch định chính sách EU, nêu ra viễn cảnh không mong muốn: "Sẽ không thể truy cập được các dữ liệu quan trọng, nhiều trang web bị sập và dịch vụ thiết yếu như hệ thống CNTT của bệnh viện rơi vào tình trạng hỗn loạn".

Ông tin rằng những lo ngại về cái gọi là "công tắc ngắt" của Mỹ nên được xem xét nghiêm túc. "Thật khó để nói chúng ta sẽ gặp rắc rối lớn đến mức nào nếu tình huống đó xảy ra", Robin Berjon nói.

Microsoft, Google, Amazon lên tiếng

Microsoft, Google, Amazon đều khẳng định cung cấp các giải pháp điện toán đám mây "chủ quyền" để bảo vệ dữ liệu của khách hàng EU và sẽ ngăn chặn kịch bản như vậy xảy ra.

Thực tế đã luôn có những lo ngại về việc thiếu "chủ quyền số" ở châu Âu, nơi các công ty Mỹ không chỉ thống trị thị trường điện toán đám mây mà còn cả phần cứng, internet vệ tinh và hiện tại là trí tuệ nhân tạo (AI).

Ngay cả các hệ điều hành di động chính tại châu Âu (iOS hay Android) và các mạng lưới thanh toán (Mastercard hay Visa) đều là của Mỹ.

Những lo sợ đó trở nên cấp bách vào tháng 5 khi rộ tin Karim Khan, công tố viên hàng đầu tại Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) có trụ sở tại Hà Lan, đã mất quyền truy cập vào tài khoản email Microsoft Outlook sau khi bị Nhà Trắng trừng phạt.

ICC đã ban hành lệnh bắt giữ các quan chức cấp cao Israel, gồm cả Thủ tướng Benjamin Netanyahu, vì vai trò của họ trong cuộc chiến Israel-Gaza. Đây là điều mà ông Trump gọi là "bất hợp pháp".

Karim Khan sau đó đã tạm thời rút lui cho đến khi cuộc điều tra về hành vi sai trái tình dục chống lại ông kết thúc.

Microsoft khẳng định không tự ý cắt dịch vụ với ICC, nhưng có trao đổi với ICC trong toàn bộ quá trình mà cuối cùng khiến tài khoản Outlook bị ngắt kết nối.

Kể từ đó, chủ quyền số đã trở thành một ưu tiên trong chương trình nghị sự của EU, trong khi một số cơ quan công quyền tìm kiếm các giải pháp thay thế các nhà cung cấp của Mỹ.

Song liệu có thực tế khi nghĩ rằng châu Âu tự tách mình được khỏi công nghệ Mỹ?

Chủ quyền số là gì?

Chủ quyền số được định nghĩa là khả năng một cơ quan quản lý để kiểm soát các hệ thống dữ liệu và công nghệ trong phạm vi lãnh thổ của mình.

Một vấn đề mà những người theo đuổi chủ quyền số phải đối mặt là thiếu các lựa chọn thay thế có thể so sánh được.

Châu Âu có các nhà cung cấp riêng trong lĩnh vực điện toán đám mây, như OVHCloud (Pháp), T-Systems hoặc Delos (đều của Đức). Tuy nhiên, họ chỉ chiếm một phần nhỏ thị trường điện toán đám mây và không có cùng quy mô hoặc năng lực như Microsoft, Google hay Amazon, theo Dario Maisto - nhà phân tích cấp cao chuyên về chủ quyền kỹ thuật số tại hãng tư vấn kinh doanh toàn cầu Forrester.

Tương tự, các giải pháp thay thế mã nguồn mở cũng có sẵn cho các gói phần mềm phổ biến như Office 365 và Windows, song dù những người ủng hộ nói rằng chúng minh bạch và dễ tiếp cận hơn, không cái nào toàn diện hoặc nổi tiếng bằng sản phẩm của Microsoft.

Khi việc chuyển sang các giải pháp thay thế mang tính chủ quyền sẽ không "xảy ra một sớm một chiều", việc nghĩ rằng điều đó “không thể” là quan niệm sai lầm, Dario Maisto khẳng định.

Ông lưu ý rằng bang Schleswig-Holstein (Đức) hiện trong quá trình loại bỏ dần các sản phẩm Microsoft như Office 365 và Windows để chuyển sang các giải pháp mã nguồn mở như LibreOffice và Linux. Bộ Số hóa của Đan Mạch cũng đang thí điểm một kế hoạch tương tự.

"Đôi khi chúng ta đánh giá quá cao vai trò phần mềm độc quyền trong các tổ chức của mình", Dario Maisto nhận xét, chỉ ra rằng với các dịch vụ chính như xử lý văn bản và email, giải pháp mã nguồn mở hoạt động hoàn toàn tốt.

"Những lý do chính khiến các tổ chức không sử dụng mã nguồn mở là thiếu nhận thức và nỗi sợ hãi không đúng chỗ về an ninh mạng. Dự đoán của chúng tôi là trong 5 đến 10 năm tới, sẽ có một sự thay đổi nhanh chóng (sang giải pháp mã nguồn mở - PV) vì lời cảnh tỉnh này ", ông nói thêm.

Benjamin Revcolevschi, Giám đốc điều hành OVHCloud, nói với BBC rằng các công ty như của ông đã sẵn sàng đáp ứng nhu cầu chủ quyền cho các tổ chức công và tư nhân ở châu Âu.

“Chỉ những nhà cung cấp đám mây châu Âu, có trụ sở chính trong EU và với cơ chế quản trị châu Âu, mới có thể cung cấp sự miễn nhiễm trước luật ngoài châu Âu để bảo vệ dữ liệu nhạy cảm và cá nhân”, ông nói.

Thế nhưng, Microsoft, Amazon và Google cho biết đã cung cấp các giải pháp giải quyết các lo ngại về chủ quyền số, lưu trữ dữ liệu trên máy chủ tại quốc gia hoặc khu vực của khách hàng, chứ không phải ở Mỹ.

Google nói rằng cũng hợp tác với các nhà cung cấp địa phương đáng tin cậy của EU như T-Systems, cho phép những công ty này kiểm soát việc mã hóa dữ liệu khách hàng và cung cấp cho họ "quyền phủ quyết kỹ thuật với dữ liệu của mình". Quân đội Đức là một trong những khách hàng của Google.

Brad Smith, Chủ tịch Microsoft, hứa rằng công ty sẽ có hành động pháp lý trong trường hợp "cực kỳ khó xảy ra" là chính phủ Mỹ ban hành lệnh đình chỉ dịch vụ và sẽ đưa một điều khoản vào các hợp đồng ở châu Âu để thể hiện điều đó.

"Chúng tôi sẽ tiếp tục tìm kiếm những cách mới để đảm bảo Ủy ban châu Âu cùng khách hàng châu Âu có các lựa chọn và sự đảm bảo họ cần để hoạt động với sự tự tin", một phát ngôn viên Microsoft nói.

Nên tập trung vào các lĩnh vực công nghệ có thể giành được lợi thế

Zach Meyers từ tổ chức tư vấn Centre on Regulation in Europe có trụ sở tại Brussels (thủ đô Bỉ), cho rằng châu Âu nên phát triển một nền tảng đám mây có chủ quyền giới hạn để bảo vệ dữ liệu chính phủ quan trọng. Tuy nhiên, ông nói thêm rằng việc “loại bỏ người Mỹ khỏi chuỗi cung ứng, hay đảm bảo châu Âu hiện diện trong mọi mắt xích của chuỗi cung ứng” là không thực tế.

Zach Meyers nhắc tới Gaia X (sáng kiến ra mắt năm 2020 nhằm tạo ra giải pháp đám mây thay thế tập trung tại châu Âu)- đã phải đối mặt với nhiều chỉ trích và chậm trễ đáng kể.

“Nhiều thị trường công nghệ mang tính ‘kẻ thắng lấy tất cả’, nên một khi bạn là người dẫn đầu thì rất khó cho bất kỳ ai khác bắt kịp”, ông nhận định.

Thay vào đó, Zach Meyers nghĩ rằng châu Âu nên tập trung vào các lĩnh vực công nghệ mà họ có thể giành được lợi thế.

"Đó có thể là việc sử dụng AI trong công nghiệp, vì châu Âu đã có một nền tảng công nghiệp lớn hơn, mạnh mẽ hơn nhiều so với Mỹ. Hoặc thế hệ tiếp theo của thiết bị chế tạo chip, vì một trong số ít các lĩnh vực mà châu Âu có chỗ đứng là trong ngành quang khắc - những cỗ máy tạo ra các chip cao cấp nhất", ông nêu ví dụ.

ASML (Hà Lan) hiện là công ty cung cấp thiết bị sản xuất chip hàng đầu thế giới.

Một số người cho rằng EU cần nhanh chóng xây dựng sự độc lập về công nghệ của mình - Ảnh: Getty Images

“Sẵn sàng cho bất cứ gì có thể xảy ra"

Vậy chương trình nghị sự về chủ quyền số sẽ đi đến đâu từ đây? Một số người tin rằng sẽ không có gì thay đổi trừ khi châu Âu ban hành các quy định mới buộc các tổ chức và chính phủ khu vực phải mua công nghệ địa phương. Song theo chuyên gia quản trị số Robin Berjon, EU đã trì hoãn việc này.

"Chắc chắn là có sự quan tâm về mặt chính trị, nhưng vấn đề nằm ở chỗ làm thế nào để biến nó thành một chiến lược chung", Robin Berjon nói.

Matthias Bauer, Giám đốc tại Trung tâm Kinh tế Chính trị Quốc tế châu Âu, nghĩ rằng mục tiêu nên là xây dựng ngành công nghệ châu Âu để có thể cạnh tranh với Mỹ và Trung Quốc.

Thông qua báo cáo về năng lực cạnh tranh của EU năm 2024, Mario Draghi (cựu lãnh đạo Ngân hàng Trung ương châu Âu) lưu ý rằng khu vực này đang "bị tụt hậu nghiêm trọng" về các công nghệ mới và "chỉ 4 trong số 50 hãng công nghệ hàng đầu thế giới là của châu Âu".

"Hiện tại, một hãng công nghệ có trụ sở tại EU khó mở rộng quy mô trên toàn khối hơn nhiều so với cùng một công ty ở Mỹ. Bạn không chỉ phải đối mặt các ngôn ngữ khác nhau, mà còn cả luật hợp đồng, luật thị trường lao động, luật thuế khác nhau và cả các quy định cụ thể của từng ngành", Matthias Bauer nói.

Với giả thuyết rằng Tổng thống Trump có thể gạt "công tắc ngắt" và ngắt mạng internet của châu Âu, Matthias Bauer rất hoài nghi.

"Đó sẽ là kịch bản thực tế nếu chúng ta gần kề một cuộc chiến, nhưng tôi không thấy điều đó ở phía chân trời", ông bình luận.

Tuy nhiên, Dario Maisto nói rằng các tổ chức phải coi rủi ro này là nghiêm túc dù xa vời đến đâu. "Hai năm trước, chúng ta không nghĩ rằng mình sẽ nói về những chủ đề đó theo cách này vào năm 2025. Bây giờ, các tổ chức muốn sẵn sàng cho bất cứu gì có thể xảy ra", ông nói.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/3-cong-ty-my-nam-70-ha-tang-dam-may-o-chau-au-neu-ong-trump-ngat-mang-236408.html