ASEAN khó đạt đồng thuận trước sức ép thuế quan Mỹ

2 ngày trướcBài gốc

Theo giới phân tích, các nước Đông Nam Á có thể chỉ đạt những bước tiến hạn chế trong việc đàm phán thuế quan với Mỹ, trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục khiến các đối tác thương mại "đoán già đoán non" về động thái kế tiếp của mình.

Khó có cách tiếp cận thống nhất cho cả khối

Để xoa dịu nền kinh tế lớn nhất thế giới, trong suốt tháng 5/2025, các thành viên ASEAN đã nhanh chóng trực tiếp đàm phán với Mỹ, nhưng kết quả của các nỗ lực song phương nhằm giảm tác động từ sắc thuế đối ứng công bố hồi tháng 4 đến nay vẫn còn hạn chế.

“

Mỹ đang chọn cách tiếp cận chia để trị. Mỗi quốc gia ASEAN phải đối mặt với mức thuế đối ứng và một loạt yêu cầu khác nhau từ phía Mỹ, khiến việc đàm phán trên cơ sở tập thể trở nên khó khăn.

Chua Hak Bin - Nhà phân tích tại Malayan Banking, Malaysia

Phát biểu tại cuộc họp của các nhà lãnh đạo ASEAN ngày 26/5/2025, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim cho biết, ông đã gửi thư cho ông Trump để đề xuất tổ chức hội nghị thượng đỉnh Mỹ - ASEAN để giảm bớt tác động từ sắc thuế.
Đông Nam Á là một trong các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các sắc thuế của Mỹ, trong đó, 6 quốc gia đối mặt với mức thuế từ 32% đến 49% vào tháng 7 tới nếu các cuộc đàm phán thất bại.
Dù đã thảo luận về một phản ứng chung từ ASEAN trong cuộc chiến thương mại với Mỹ, phần lớn các quốc gia trong khối vẫn lựa chọn chiến lược đàm phán song phương riêng với Washington và né tránh việc sử dụng khối này như một đòn bẩy để gây sức ép lên chính quyền Trump.
Theo báo cáo của Ngân hàng Maybank vào giữa tháng 5, Mỹ đang ưu tiên đàm phán với 20 quốc gia, trong đó có các nước Đông Nam Á như Việt Nam, Malaysia và Indonesia. Hai nền kinh tế lớn trong khu vực là Thái Lan và Philippines vắng mặt trong danh sách ưu tiên này. Trong số các nước ASEAN, Campuchia đang đối mặt với thuế đối ứng cao nhất (49%), còn Singapore thấp nhất (10%).
"Việt Nam, Malaysia và Indonesia là 3 nước tiến xa nhất trong các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ. Việt Nam dường như là nước sốt sắng nhất trong việc tìm kiếm một thỏa thuận trước khi thời gian tạm hoãn thuế 90 ngày kết thúc vào tháng 7, vì nếu không, họ sẽ phải đối mặt với mức thuế đối ứng rất cao", Maybank cho biết.

Mức thuế đối ứng được Mỹ áp trên các quốc gia ASEAN. Nguồn: Nhà Trắng

Đàm phán thuế có tiến triển, nhưng hạn chế

Tuần trước, Việt Nam đã cử một phái đoàn do Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên dẫn đầu tới Washington để đàm phán vòng thứ hai. Việt Nam nỗ lực mua thêm hàng hóa Mỹ, gồm máy bay Boeing và dầu thô từ ExxonMobil. Đồng thời, xúc tiến về việc phát triển điện hạt nhân chung với Westinghouse Electric (trụ sở tại Mỹ) và cử hơn 100 công ty tham dự SelectUSA - diễn đàn dành cho các công ty muốn đầu tư vào Mỹ. Ngoài ra, Việt Nam cũng siết chặt kiểm soát các chuyến hàng trung chuyển của Trung Quốc vào lãnh thổ. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có bất kỳ thỏa thuận chính thức nào được ký với Washington.
Tương tự, Malaysia hiện chịu mức thuế 24%, đang chuẩn bị cho vòng đàm phán thứ hai với Mỹ trong tuần này, sau khi không đạt được thỏa thuận nào trong các cuộc họp trước đó tại Washington, và bên lề diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc.
Chính phủ Malaysia cho biết sẵn sàng đàm phán biện pháp để giảm thâm hụt thương mại với Mỹ, xóa bỏ rào cản phi thuế quan và tăng cường biện pháp bảo vệ công nghệ sau cáo buộc chuyển hướng chip AI NVIDIA có nguồn gốc từ Mỹ sang Trung Quốc qua Malaysia.

"Hiện, các cuộc đàm phán với Mỹ đang tiến triển tốt và chúng tôi hy vọng rằng kết quả sẽ có lợi cho Malaysia", Zafrul Aziz - Bộ trưởng Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia, viết trên trang LinkedIn cá nhân.

Mỹ đang ưu tiên đàm phán với 20 quốc gia, gồm các nước Đông Nam Á như Việt Nam, Malaysia và Indonesia

Trong khi đó, Indonesia - quốc gia chịu mức thuế 32%, đã tự đặt ra thời hạn 60 ngày để đạt thỏa thuận với Washington. Nền kinh tế lớn nhất khu vực ASEAN đang cố gắng xoa dịu Tổng thống Trump bằng cách đề xuất nhập khẩu thêm khí dầu mỏ hóa lỏng, dầu thô, đậu nành và lúa mì từ Mỹ.
Theo Bộ trưởng Năng lượng Bahlil Lahadalia, Indonesia có thể tăng nhập khẩu năng lượng từ Mỹ thêm 10 tỷ USD, chủ yếu chuyển nhập khẩu nhiên liệu từ Singapore sang Mỹ.
Thái Lan hiện vẫn chưa chính thức khởi động đàm phán với Mỹ, dù chịu mức thuế đối ứng lên tới 36%. Chính phủ nước này đã bị công chúng và các đảng đối lập chỉ trích vì phản ứng chậm chạp trước tình trạng thuế, trong khi Tập đoàn dầu khí nhà nước Thái Lan PTT tuần trước cho biết đang cân nhắc nhập khẩu thêm khí hóa lỏng từ Mỹ như một biện pháp xoa dịu căng thẳng.
Ngược lại, dù chịu mức thuế tương đối thấp hơn là 17%, Philippines đã chủ động gặp gỡ các đối tác thương mại Mỹ từ đầu tháng 5, với mục tiêu đảm bảo mức thuế suất bằng 0 với hàng Philippines nhập khẩu vào Mỹ.
Ông Frederick Go - Cố vấn đặc biệt của Tổng thống Philippines về đầu tư và kinh tế, nói: "Chúng tôi kỳ vọng các cuộc thảo luận sẽ khởi đầu cho một tiến trình dẫn tới thỏa thuận đôi bên cùng có lợi, không chỉ củng cố quan hệ thương mại Mỹ - Philippines mà còn giúp đa dạng hóa thị trường xuất khẩu của đất nước".

Ngay cả Singapore - nơi có mức thuế thấp nhất khu vực, cũng đang thúc đẩy nhượng bộ trong các lĩnh vực như xuất khẩu dược phẩm sang Mỹ. Tuy nhiên, khi chưa có một sự bảo đảm chắc chắn nào, phần lớn các quốc gia ASEAN vẫn đang thận trọng và chờ đợi sự linh hoạt hơn từ chính quyền Trump trong thời gian tới.

“

Đến nay, ASEAN vẫn chưa thể thực hiện được quyền thương lượng tập thể của mình trong các cuộc đàm phán với Mỹ. Chúng tôi tin rằng không có bên nào chiến thắng trong cuộc xung đột thương mại toàn cầu này.

Darren Tay - Trưởng bộ phận rủi ro quốc gia châu Á - Thái Bình Dương tại cơ quan phân tích kinh tế vĩ mô BMI

Bảo Quân

Nguồn DNSG : https://doanhnhansaigon.vn/asean-kho-dat-dong-thuan-truoc-suc-ep-thue-quan-my-318391.html