"Bà đầm thép" Sanae Takaichi là gương mặt sáng giá cho vị trí tân thủ tướng Nhật Bản. Ảnh: Reuters.
Hai gương mặt sáng giá nhất cho vị trí Thủ tướng Nhật Bản hiện nay là bà Sanae Takaichi, 64 tuổi, chính trị gia theo đường lối bảo thủ dân tộc, và ông Shinjiro Koizumi, 44 tuổi, đang giữ chức vụ Bộ trưởng Nông nghiệp, có tư tưởng ôn hòa hơn, đồng thời là con trai cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi.
Ngoài ra, Chánh văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi, 64 tuổi, cũng được đánh giá có khả năng cạnh tranh.
Họ cùng 4 ứng viên khác đang nỗ lực tranh vị trí kế nhiệm Thủ tướng Shigeru Ishiba, người buộc phải từ chức sau hàng loạt thất bại trong các cuộc bầu cử khiến Đảng Dân chủ tự do (LDP) mất đa số ở cả hai viện Quốc hội.
Bà Takaichi cam kết thúc đẩy nền kinh tế bằng chi tiêu công mạnh mẽ, một chính sách có thể khiến giới đầu tư lo ngại bởi Nhật Bản vốn đã mang gánh nợ công lớn nhất thế giới. Bà còn gợi ý xem xét lại thỏa thuận đầu tư với Tổng thống Mỹ Donald Trump, vốn giúp giảm thuế quan song tiềm ẩn nhiều bất lợi.
Trong khi đó, Bộ trưởng Nông nghiệp Shinjiro Koizumi cùng các ứng viên khác ủng hộ giảm thuế để hỗ trợ các hộ gia đình trước chi phí sinh hoạt leo thang, nhưng nhìn chung vẫn tiếp tục đường lối thắt chặt ngân sách của ông Ishiba.
Bộ trưởng Nông nghiệp Shinjiro Koizumi đang là một trong những ứng viên tiềm năng cho vị trí lãnh đạo đảng LDP và Thủ tướng Nhật Bản. Ảnh: Reuters.
Bất kể ai chiến thắng, tân lãnh đạo sẽ phải chèo lái một đảng đang chìm trong khủng hoảng và một nền kinh tế ì ạch. Sự bất mãn ngày càng lớn với LDP, đặc biệt trong giới trẻ, đang thúc đẩy cử tri tìm đến các đảng đối lập, bao gồm cả những lực lượng cực hữu chống nhập cư mới nổi.
“Koizumi và Takaichi đại diện cho hai cách tiếp cận khác nhau trong nỗ lực đổi mới”, giáo sư khoa học chính trị Tina Burrett tại Đại học Sophia nhận định. Theo bà, Koizumi có khả năng xây dựng đồng thuận với các đảng phái khác, trong khi Takaichi lại có thể tạo ra cú hích trong môi trường chính trị vốn bị xem là “xám xịt”.
Nếu đắc cử, Koizumi sẽ trở thành thủ tướng trẻ nhất kể từ thời Hirobumi Ito - vị thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản năm 1885, khi đất nước còn theo hiến pháp tiền chiến.
Theo báo Asahi, Koizumi hiện dẫn đầu trong nhóm 295 nghị sĩ LDP, tiếp đến là Hayashi và Takaichi. Tuy nhiên, một khảo sát của Nippon TV cho thấy Takaichi lại vượt trội trong số đảng viên cơ sở - lực lượng có quyền bỏ số phiếu ngang bằng nghị sĩ trong vòng một.
Nhiều khả năng cuộc bầu cử sẽ bước vào vòng hai, khi quyền bỏ phiếu của đảng viên cơ sở giảm xuống còn 47, tạo lợi thế cho phe nghị sĩ.
Là đồng minh thân cận của cố Thủ tướng Shinzo Abe, bà Takaichi đưa ra chương trình kinh tế tham vọng nhất, với mục tiêu nhân đôi quy mô nền kinh tế trong 10 năm nhờ đầu tư nhà nước mạnh vào công nghệ, hạ tầng, nông nghiệp và an ninh lương thực.
Bà cũng khẳng định sẽ kế thừa thỏa thuận thương mại giữa ông Ishiba và ông Trump. Theo đó Nhật cam kết đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ để đổi lấy việc hạ thuế ôtô và hàng hóa nhưng không loại trừ khả năng tái đàm phán nếu thấy bất công.
Trong khi đó, Koizumi và Hayashi bảo vệ thỏa thuận này. Theo Reuters, một trong những nhiệm vụ đầu tiên của tân thủ tướng sẽ là tiếp đón Tổng thống Trump tại Tokyo vào cuối tháng 10.
Tại quê nhà, tân lãnh đạo sẽ phải đối diện thách thức tái tạo hình ảnh một đảng cầm quyền ngày càng bị xem là xa rời cử tri.
“Không loại trừ khả năng chúng ta sẽ lại bàn về một cuộc bầu cử lãnh đạo mới trong tương lai gần”, giáo sư James Brown thuộc Đại học Temple (Tokyo) nhận định.
Phương Linh