Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội về Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi). Ảnh: VPQH
Cần khung cơ chế chính sách đặc thù, rõ ràng và khả thi
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn TP. Hồ Chí Minh) - chia sẻ, trong thời đại đầy biến động, thông tin thời sự trở thành nhu cầu thiết yếu của người dân. Điều này cho thấy nhu cầu cấp thiết về những nguồn tin chính xác, nhanh chóng và đáng tin cậy từ các cơ quan báo chí chính thống.
Tuy nhiên, nhiều phóng viên vẫn đang lo lắng về tương lai của các cơ quan báo chí trong quá trình sắp xếp, tổ chức lại hệ thống theo quy định mới. Do đó, đại biểu mong muốn Cơ quan soạn thảo sớm cụ thể hóa các điều khoản của Dự thảo Luật, đặc biệt là Điều 16 liên quan đến cơ quan báo chí và mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện.
Dẫn Điều 4 Dự thảo Luật về vị trí, chức năng, nhiệm vụ của báo chí, đại biểu nhấn mạnh, báo chí Việt Nam là báo chí cách mạng, có nhiệm vụ tuyên truyền trung thực tình hình trong nước và thế giới, phổ biến chính sách pháp luật, hướng dẫn dư luận xã hội, nêu gương người tốt việc tốt, phát hiện nhân tố mới và đấu tranh với tiêu cực, lãng phí, hành vi vi phạm pháp luật.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH
Để thực hiện những nhiệm vụ quan trọng ấy, thông tin báo chí phải nhanh và chính xác, phải kịp thời trong mọi hoàn cảnh. Đại biểu cho rằng, để làm được điều đó, cần phải có một quỹ tài chính, một cơ chế, chính sách vượt trội hỗ trợ cho các cơ quan báo chí Việt Nam. Đại biểu đề nghị Chính phủ sớm cụ thể hóa gói chính sách để tăng cường, đủ hạ tầng, đủ nguồn lực để cơ quan báo chí đủ mạnh, đưa thông tin chính xác và kịp thời.
Cùng quan tâm vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Đoàn TP. Hồ Chí Minh) - nhấn mạnh việc Nhà nước cần có khung cơ chế chính sách đặc thù, rõ ràng và khả thi để phát triển kinh tế báo chí. Trong đó, cần thiết kế rõ ràng các nhóm chính sách về thuế, tài chính, đất đai, đầu tư công, hạ tầng công nghệ, phát triển nguồn nhân lực và hợp tác quốc tế để phát triển các cơ quan báo chí trong nước.
“Cần có cơ chế ưu đãi đầu tư, phát triển các tổ hợp báo chí, các đơn vị báo chí của trung ương và các thành phố lớn theo hướng đa phương tiện, đa lĩnh vực, có uy tín trong khu vực và trên thế giới, đồng thời có cơ chế khuyến khích đủ mạnh để các báo chí phát triển đa ngôn ngữ, hỗ trợ các cơ quan báo chí Việt Nam phát phát triển nền tảng nội dung số mang bản sắc Việt Nam” - đại biểu Xuân đề nghị.
Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân cũng chỉ ra, Việt Nam hiện có thị trường truyền thông lớn với hơn 70% dân số sử dụng Internet và gần 60 triệu tài khoản mạng xã hội, nhưng phần lớn doanh thu quảng cáo trực tuyến lại thuộc về các nền tảng nước ngoài. Điều này khiến các cơ quan báo chí trong nước gặp nhiều khó khăn về tài chính. Vì vậy, đại biểu đề nghị Dự thảo Luật bổ sung quy định Nhà nước đầu tư có trọng tâm trọng điểm để xây dựng phát triển nền tảng số báo chí của quốc gia và các địa phương, nhất là ở các thành phố lớn.
Đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa) dẫn báo cáo tổng kết Luật Báo chí năm 2016 cho thấy, tỷ lệ chi ngân sách cho báo chí còn rất thấp, chi thường xuyên dưới 0,5% và chi đầu tư dưới 0,3%. Một số cơ quan báo chí lớn chưa được đặt hàng từ ngân sách nhà nước. Nguồn thu từ quảng cáo trong bối cảnh công nghệ số bị tụt giảm, nhất là báo in. Nguồn thu từ quảng cáo trực tuyến của các cơ quan báo chí giảm khoảng 30%. Theo đại biểu, đây là vấn đề rất khó khăn, gây áp lực tài chính lên các cơ quan báo chí cách mạng, ảnh hưởng đến hoạt động của báo chí.
Để các cơ quan báo chí thực hiện tốt nhiệm vụ thông tin tuyên truyền, phục vụ nhiệm vụ chính trị, thông tin thiết yếu và truyền thông chính sách, đề nghị cần rà soát, có các chính sách hỗ trợ ưu đãi tốt hơn về thuế, có chính sách giao nhiệm vụ đặt hàng cho các cơ quan báo chí để giảm áp lực tài chính cho các cơ quan báo chí, có chính sách về tiền lương để các nhà báo, phóng viên yên tâm công tác.
Đại biểu Mai Văn Hải
Đa dạng hóa nguồn thu một cách hợp lý, hợp pháp
Cùng với sự việc bảo đảm cơ chế tài chính, cơ chế ưu đãi cho các cơ quan báo chí, các đại biểu Quốc hội cũng đề xuất các cơ chế nhằm tạo cơ sở pháp lý cho báo chí mở rộng hoạt động, đa dạng hóa nguồn thu.
Đại biểu Lý Anh Thư phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH
Đại biểu Lý Anh Thư (An Giang) cho biết, Điều 21 Dự thảo luật quy định về nguồn thu của cơ quan báo chí trước đây quy định nguồn thu “từ tài trợ và nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật”. Tuy nhiên, Dự thảo Luật trình Quốc hội lần này, Cơ quan chủ trì soạn thảo đã bỏ cụm từ “nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật” đối với cơ quan báo chí mà chưa có giải trình tiếp thu.
Do đó, đại biểu đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo xem xét lại nội dung này. Theo đại biểu, trong bối cảnh báo chí đang chuyển đổi mô hình kinh tế, đòi hỏi đa dạng nguồn thu, việc bỏ quy định này có thể hạn chế hoạt động sáng tạo và giảm khả năng tự chủ đối với cơ quan báo chí.
“Để khuyến khích cơ quan báo chí phát triển theo hướng tự chủ, chuyên nghiệp, sáng tạo, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo giữ lại cụm từ “nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật” tại Điều 21 của Dự thảo Luật Báo chí. Quy định này sẽ vừa đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp, vừa tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan báo chí mở rộng hoạt động, đa dạng hóa nguồn thu, đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời kỳ công nghiệp và xã hội thông tin hiện nay”- đại biểu Lý Anh Thư nêu quan điểm.
Trong khi đó, đại biểu Phan Thị Thanh Phương (TP. Hồ Chí Minh) - cho rằng, Dự thảo Luật còn thiếu những khái niệm và quy định về kinh tế báo chí, thu phí đọc báo, trong khi đây là những hoạt động, loại hình dịch vụ mới của báo chí Việt Nam trong bối cảnh chuyển đổi số khá phổ biến hiện nay.
Theo đại biểu, khoảng 10 năm trở lại đây, khi nguồn thu của hầu hết các cơ quan báo chí sụt giảm do nhiều yếu tố tác động, các cơ quan báo chí đã chủ động đa dạng hóa nguồn thu một cách hợp lý, hợp pháp.
Một số cơ quan báo chí chủ lực hoàn toàn tự chủ về tài chính đã xây dựng và triển khai chiến lược kinh tế báo chí để có những nguồn thu mới, cân đối thu, chi nhằm đảm bảo duy trì hoạt động và thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, đồng thời đầu tư cho chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo để tạo đà phát triển. Sản phẩm truyền thông tiêu biểu của chuyển đổi số báo chí là dịch vụ thu phí đọc báo với phân khúc bài báo cao cấp trên báo điện tử hoặc từ báo in đưa lên báo điện tử.
“Đây là một xu thế tất yếu trong tương lai gần của báo chí. Do vậy, nhất thiết cần phải đưa nội dung kinh tế báo chí, thu phí đọc báo vào Luật Báo chí (sửa đổi) để đảm bảo tính tự chủ của báo chí và nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc” - đại biểu kiến nghị.
Phát biểu giải trình vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng - cho biết, dù Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) chưa có khái niệm “kinh tế báo chí”, nhưng các quy định liên quan đến cơ chế, chính sách phát triển báo chí đã được thể hiện trong Luật và sẽ tiếp tục được làm rõ trong nghị định hướng dẫn./.
Đ. KHOA