Báo động hiểm họa chạy đua vũ khí hạt nhân nếu Mỹ can dự xung đột Israel-Iran

7 giờ trướcBài gốc

Năm 2012, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ dưới thời Tổng thống George W. Bush và Tổng thống Barack Obama - ông Robert Gates cảnh báo rằng việc Mỹ tấn công Iran “sẽ khiến vấn đề Iran sở hữu vũ khí hạt nhân trở thành điều không thể tránh khỏi”.

Xung đột Israel-Iran đã kéo dài một tuần. Ông Joseph Cirincione - Phó Chủ tịch Trung tâm Chính sách Quốc tế (CIP) và nhiều chuyên gia khác nhận định rủi ro hạt nhân toàn cầu đang ngày đáng ngại hơn trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn để ngỏ khả năng can dự quân sự, theo đài MSNBC.

Thảm họa khu vực

Lý do khiến Mỹ chưa từng can dự bằng quân sự vào Iran trước đây là vì phần lớn các quan chức quân đội, tình báo và chuyên gia ở Washington đều đồng tình rằng điều đó chỉ mang đến thảm họa cho cả Mỹ và khu vực Trung Đông.

Phần lớn các chuyên gia ở Washington đều đồng tình rằng tấn công Iran chỉ mang đến thảm họa cho cả Mỹ và khu vực Trung Đông. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

“Chính quyền Tổng thống Mỹ George W. Bush đã kết luận rằng một cuộc tấn công quân sự vào các cơ sở hạt nhân của Iran là một ý tưởng tồi - và chỉ khiến việc ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân trong tương lai trở nên khó khăn hơn” - cựu Giám đốc Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Michael Hayden từng nói vào năm 2012.

Ông Cirincione cho rằng việc Mỹ ném bom nhằm vào Tehran và các cơ sở hạt nhân kiên cố của nước này có thể sẽ gây ra những hậu quả về kinh tế, chính trị, quân sự và có thể là hạt nhân đối với Iran, cả khu vực và thậm chí là thế giới. Song, với Iran, kể cả khi bị Mỹ tấn công, nhiều khả năng Iran sẽ lựa chọn tăng tốc chế tạo và phát triển vũ khí hạt nhân.

Chính cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates từng nhận định rằng “Họ sẽ chỉ chôn giấu chương trình sâu hơn và làm cho nó bí mật hơn”.

Ông Gary Samore - từng là điều phối viên về vấn đề vũ khí hủy diệt hàng loạt của chính quyền Tổng thống Obama sau khi sự tồn tại của cơ sở hạt nhân Fordo của Iran được công bố - nhắc lại chương trình hạt nhân của Iraq như một ví dụ.

Sau khi Israel ném bom lò phản ứng Osirak vào năm 1981 nhằm ngăn chặn chính quyền cố Tổng thống Iraq Saddam Hussein chế tạo bom, Iraq đã “phản ứng bằng cách xây dựng một chương trình bí mật khổng lồ”. Chương trình này đã tồn tại trong khoản thời gian dài mà không bị phát hiện cho đến tận sau Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991.

“Tôi không thể nghĩ ra trường hợp nào mà chỉ sử dụng không quân là đủ để chấm dứt một chương trình [vũ khí hạt nhân]” - tờ The New York Times dẫn lời ông Samore.

Hiện chưa rõ mất bao lâu để Iran chuyển lượng uranium thô thành uranium làm giàu cho bom nguyên tử, nhưng nếu tìm ra được nền tảng kỹ thuật cần thiết, Tehran có thể sản xuất đủ uranium làm giàu cho lõi của 10 quả bom chỉ trong vài ngày.

Các cơ quan tình báo Mỹ đánh giá rằng quá trình trên sẽ mất khoảng một năm hoặc hơn, nhưng Iran có thể tìm ra những con đường tắt và hoàn tất chỉ trong ba đến năm tuần — giống như Trung Quốc đã làm vào năm 1964.

Hơn hết, Iran không cần phải chế tạo một đầu đạn hiện đại, tinh vi có thể gắn vào tên lửa. Họ chỉ cần lắp ráp một quả bom đơn giản hơn - như quả Little Boy mà Mỹ ném xuống Hiroshima năm 1945 - nhưng vẫn có thể gây ra mối đe dọa đặc biệt lớn.

Iran cũng có thể cho nổ bom thử nghiệm công khai trong nước, chứng minh rằng họ đã trở thành một cường quốc hạt nhân, đe dọa sẽ sử dụng nó nếu Israel và Mỹ không ngừng các cuộc tấn công.

Thêm vào đó, theo ông Cirincione, nguy cơ hạt nhân không chỉ xuất phát từ Iran. Trong số ba quốc gia trực tiếp liên quan xung đột (trường hợp Mỹ tham gia), cả Mỹ và Israel đều là nước sở hữu vũ khí hạt nhân (dù Israel chưa công khai thừa nhận).

Nếu tên lửa của Iran gây ra thiệt hại khổng lồ ở Tel Aviv, liệu Israel có quyết định phóng tên lửa mang đầu đạn hạt nhân vào Tehran không? Hoặc nếu Iran đánh chìm một trong các tàu sân bay Mỹ hiện đang tiến vào khu vực, liệu Tổng thống Trump có vượt qua lằn ranh hạt nhân không?

Kể cả khi bị Mỹ tấn công, nhiều khả năng Iran vẫn sẽ lựa chọn tăng tốc chế tạo và phát triển vũ khí hạt nhân. Ảnh: AFP

Rõ ràng việc Mỹ tham gia xung đột Israel-Iran và tấn công Tehran có thể dẫn tới nguy cơ kích động một cuộc tấn công bằng hạt nhân của một trong các bên, chấm dứt chuỗi 80 năm chưa quốc gia nào sử dụng vũ khí hạt nhân trong xung đột hay chiến tranh.

Chạy đua toàn cầu

Ngay cả khi mục tiêu tấn công của Mỹ và Israel vào Iran thành công - các máy ly tâm và kho uranium của Iran bị phá hủy - thì các rủi ro chạy đua vũ khí hạt nhân vẫn sẽ gia tăng và thậm chí lan ra toàn cầu.

Ông Cirincione cho rằng khi nhìn vào bức tranh của xung đột Israel-Iran hiện tại các quốc gia trên thế giới có thể kết luận rằng chỉ vũ khí hạt nhân mới có thể bảo vệ họ khỏi một cuộc tấn công quân sự thông thường. Từ đó, nhiều nước có thể sẽ lựa chọn rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT).

Chính các đồng minh châu Âu của Mỹ đang lo ngại rằng việc chính quyền ông Trump có động thái xa rời khỏi vấn đề hỗ trợ Ukraine hay các nước NATO có thể đồng nghĩa với việc cái ô hạt nhân của Mỹ không còn bảo vệ họ trước Nga. Điều này có thể thúc đẩy ý tưởng rằng châu Âu nên phát triển vũ khí hạt nhân để tự bảo vệ mình.

Động cơ này càng được thúc đẩy trong bối cảnh hai cường quốc hạt nhân hàng đầu là Mỹ và Nga đã rút lui khỏi một số hiệp định hạn chế vũ khí hạt nhân quan trọng như Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) hay Hiệp ước Bầu trời Mở (Open Skies).

Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí Chiến lược Mới (New START) quan trọng còn lại cũng sẽ hết hạn vào năm sau mà không có một thỏa thuận thay thế nào đang được chuẩn bị giữa Mỹ và Nga. Điều này càng khiến các chuẩn mực hạn chế hạt nhân toàn cầu thêm phần lung lay dữ dội.

Do đó, việc Mỹ can dự bằng quân sự vào xung đột Israel-Iran có thể sẽ làm cho hệ thống các thỏa thuận quốc tế về việc không phổ biến vũ khí hạt nhân hoàn toàn sụp đổ, mở rộng đường cho các nước chạy đua vũ trang hạt nhân trên quy mô toàn cầu.

Khi đó, thế giới sẽ bị đẩy trở lại tình trạng hỗn loạn hạt nhân như những năm 1950-1960, với việc hàng chục quốc gia cùng lúc phát triển chương trình vũ khí hạt nhân của riêng mình.

Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI - Thụy Điển) ngày 16-6 cũng đã cảnh báo rằng thời kỳ cắt giảm kho vũ khí hạt nhân kéo dài từ sau Chiến tranh Lạnh đang dần kết thúc, thay vào đó xu hướng hiện nay đang là tăng cường đầu đạn, phát triển công nghệ mới và từ bỏ các thỏa thuận kiểm soát vũ khí.

“Chúng ta có thể gây thiệt hại cho các cơ sở hạt nhân Iran, nhưng chuyện gì sẽ xảy ra sau đó? Kết quả của một cuộc tấn công quân sự của Mỹ hoặc Israel vào Iran, theo quan điểm của tôi, có thể sẽ là thảm họa và ám ảnh chúng ta qua nhiều thế hệ trên thế giới” - cựu Bộ trưởng Gates cảnh báo.

TRỌNG TẤN

Nguồn PLO : https://plo.vn/bao-dong-hiem-hoa-chay-dua-vu-khi-hat-nhan-neu-my-can-du-xung-dot-israel-iran-post855994.html