Thực hiện phân cấp, phân quyền triệt để
Luật Dự trữ quốc gia (DTQG) được Quốc hội thông qua ngày 20/11/2012, sau hơn 12 năm thực hiện đã tạo khuôn khổ pháp lý căn bản để thực hiện các hoạt động DTQG, chủ động đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ đột xuất, cấp bách của Nhà nước; tạo cơ chế hình thành, quản lý, điều hành, sử dụng DTQG hợp lý, đáp ứng nhiệm vụ chủ động đáp ứng yêu cầu đột xuất, cấp bách về phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, hỏa hoạn, dịch bệnh; cứu đói; phục vụ quốc phòng, an ninh.
Tuy nhiên, chưa quy định việc sử dụng hàng DTQG để đảm bảo an sinh xã hội, trong khi thực tế việc cấp gạo từ dự trữ quốc gia cho học sinh, các hộ gia đình tham gia bảo vệ rừng vẫn đang được thực hiện. Đồng thời, một số quy định cụ thể của Luật DTQG 2012 chưa giải quyết được những vấn đề phát sinh trong thực tiễn, có những vướng mắc trong tổ chức thực hiện như: chưa quy định nhiệm vụ về an sinh xã hội phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và tình huống khi giá cả thị trường tăng, giảm đột biến; công tác quản lý, điều hành hoạt động DTQG trong thời gian qua đã phát sinh khó khăn, vướng mắc, một số tình huống chưa được quy định cụ thể...
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày tờ trình. Ảnh: Quochoi.vn
Trên cơ sở đó, việc sửa đổi Luật DTQG là cần thiết nhằm thể chế hóa chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước; hoàn thiện thể chế pháp luật trong lĩnh vực dự trữ quốc gia, qua đó tạo hành lang pháp lý đầy đủ, kịp thời, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) gồm 6 chương, 35 điều (giảm 31/66 điều so với Luật hiện hành): bổ sung DTQG, dự trữ chiến lược để bảo đảm tự chủ chiến lược quốc gia nhằm huy động, khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế; là công cụ điều tiết thị trường để bảo đảm nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả theo quy luật thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa.
Về ngân sách Nhà nước chi cho DTQG, dự thảo Luật quy định những nội dung chi DTQG sử dụng từ nguồn dự phòng và chuyển nguồn sang năm sau để phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước năm 2025.
Dự thảo luật đã rà soát, sửa đổi và bổ sung nguyên tắc xây dựng chiến lược, nguồn lực DTQG, đáp ứng mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế - xã hội. Thực hiện phân cấp, phân quyền triệt để: Luật chỉ quyết định mục tiêu, yêu cầu, tiêu chí và giao Chính phủ quy định danh mục hàng DTQG, danh mục hàng dự trữ chiến lược để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế trong từng thời kỳ.
Đối với hoạt động quản lý, sử dụng hàng DTQG, dự thảo Luật quy định về thẩm quyền quyết định nhập, xuất của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ quản lý hàng DTQG.
Đối với mua, bán hàng DTQG, dự thảo Luật quy định lần này không quy định lại các quy định về pháp luật đấu thầu, đấu giá đã được quy định tại các văn bản pháp luật về đấu thầu, đấu giá. Việc mua, bán hàng DTQG do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quản lý được thực hiện theo các quy định đặc thù trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh...
Quang cảnh phiên làm việc sáng 17/11. Ảnh: Quochoi.vn
Cần bổ sung các chính sách ưu đãi xã hội hóa dự trữ quốc gia
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính (KTTC) của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban KTTC các Ủy ban của Quốc hội tán thành với sự cần thiết ban hành Luật DTQG (sửa đổi).
Dự thảo Luật sửa đổi toàn diện, giảm từ 66 điều xuống còn 36 điều so với Luật DTQG năm 2012. Tăng cường phân cấp, phân quyền; cắt giảm 2/6 thủ tục hành chính, đồng thời đơn giản hóa nhiều thủ tục hành chính khác. Ủy ban KTTC đề nghị Chính phủ chỉ đạo tiếp hoàn thiện các quy định trong luật, đặc biệt những chính sách mới như dự trữ chiến lược, xã hội hóa dự trữ quốc gia và các quy định về phân cấp, phân quyền.
Về Dự trữ chiến lược, đây là một nội dung quan trọng trong dự thảo Luật, các quy định, nhất là quy định về quản lý, sử dụng hàng dự trữ tại đã cơ bản cụ thể hóa mục tiêu dự trữ chiến lược. Tuy nhiên, để bảo đảm tính khả thi, thống nhất và đáp ứng yêu cầu về dự trữ chiến lược trong bối cảnh mới, Ủy ban KTTC đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan hoàn thiện quy định về nguyên tắc quản lý hàng dự trữ chiến lược; chính sách của Nhà nước về dự trữ chiến lược; danh mục hàng dự trữ chiến lược; mức dự trữ chiến lược; ứng dụng khoa học, công nghệ trong dự trữ chiến lược; phương thức, công cụ, cơ chế điều tiết thị trường; dự trữ chiến lược đối với tài nguyên, khoáng sản quan trọng.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: Quochoi.vn
Theo Chủ nhiệm Ủy ban KTTC, dự thảo Luật đã có bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy xã hội hóa hoạt động dự trữ quốc gia, góp phần đa dạng hóa nguồn lực, nâng cao tính linh hoạt của DTQG nhằm giảm gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.
Tuy nhiên, các quy định về chính sách của Nhà nước về xã hội hóa dự trữ quốc gia tại điều 4 dự thảo Luật mới chủ yếu là “khuyến khích”, “tạo điều kiện”. Còn thiếu cơ chế ưu đãi tài chính như chính sách thuế, tín dụng hoặc quy định về xã hội hóa DTQG có liên quan đến bí mật Nhà nước.
Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, bổ sung các quy định về ưu đãi về thuế, tài chính, tín dụng, cơ chế mua lại và luân phiên hàng dự trữ, bảo đảm chia sẻ rủi ro, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và doanh nghiệp... Đồng thời, hoàn thiện các quy định về thanh tra, kiểm tra, giám sát, cơ chế huy động nguồn lực ngoài ngân sách, nhằm bảo đảm tính minh bạch, bền vững của DTQG.
Vân Hà