Bụi mịn - 'sát thủ' thầm lặng đe dọa tim mạch

4 giờ trướcBài gốc

Vì sao bụi mịn nguy hiểm?

Như thường lệ, khi bước vào mùa đông, không chỉ tại Hà Nội mà nhiều tỉnh, thành phố khác cũng ghi nhận tình trạng nồng độ bụi mịn tăng cao. Nguyên nhân chủ yếu khiến bụi mịn gia tăng vào mùa đông là do các yếu tố gây ô nhiễm như gió lặng, nhiệt độ thấp, ít mưa… Những yếu tố này làm giảm khả năng khuếch tán của không khí, khiến các chất ô nhiễm tích tụ ở tầng thấp thay vì thoát lên cao hoặc lan rộng sang các khu vực khác. Từ đó, nồng độ bụi mịn trong không khí tăng lên, kéo theo chỉ số AQI ở mức cao.

Trong môi trường có nhiều loại bụi như bụi tổng, bụi PM10, PM2.5, PM1 và bụi nano. Chúng được phân loại dựa trên kích thước tính bằng micromet. Trong số đó, bụi PM2.5 - còn gọi là bụi mịn - đáng lo ngại nhất. Với đường kính nhỏ hơn 2,5 micromet, tức chỉ bằng 1/30 sợi tóc, loại bụi này có thể dễ dàng xâm nhập sâu vào phổi.

Bụi PM2.5 được ví như "sát thủ vô hình" vì kích thước nhỏ, chứa nhiều thành phần độc hại và khi hít phải có thể đi sâu vào hệ hô hấp, máu, gây nhiều bệnh nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, ung thư…

Hiểu đúng về bụi mịn và chủ động phòng tránh là cách bảo vệ sức khỏe hiệu quả.

Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy tiếp xúc với bụi mịn có thể gây ra các vấn đề sức khỏe như:

Giảm tuổi thọ ở người mắc bệnh tim, phổi.
Nhồi máu cơ tim.
Rối loạn nhịp tim.
Trầm trọng thêm các triệu chứng hô hấp như hắt hơi, chảy mũi, ho, khó thở.
Suy giảm chức năng phổi.
Tăng nguy cơ ung thư và bệnh tim mạch.

Người mắc bệnh tim phổi, bệnh nhân tiểu đường, người cao tuổi và trẻ em là nhóm dễ bị ảnh hưởng hơn, đặc biệt khi vận động ngoài trời. Hoạt động thể chất làm nhịp thở nhanh và sâu hơn, khiến lượng bụi mịn xâm nhập vào phổi tăng lên.

Ngay cả người khỏe mạnh cũng có thể xuất hiện các triệu chứng kích ứng mắt, mũi, họng, ho, tức ngực, nhiều đờm và khó thở khi tiếp xúc với nồng độ bụi mịn cao. Người mắc bệnh phổi có thể bị khó thở, thở khò khè, ho, tức ngực và mệt mỏi bất thường trong những đợt ô nhiễm.

Cơ chế bụi mịn tấn công hệ tim mạch

Gây mất cân bằng oxy hóa và phản ứng viêm

PM2.5 có thể xâm nhập qua đường thở vào biểu mô phế nang, gây viêm cục bộ và tạo ra tình trạng mất cân bằng oxy hóa - sự chênh lệch giữa lượng gốc tự do oxy và khả năng chống oxy hóa của cơ thể. Điều này làm tăng giải phóng các chất trung gian gây viêm như IL - 6, IL - 8, TNF - α và interferon - γ vào máu. Khi lan rộng trong hệ tuần hoàn, các chất này gây viêm toàn thân và làm tăng áp lực lên hệ tim mạch.

Tăng nguy cơ đông máu

PM2.5 lưu hành trong máu có thể kích hoạt tiểu cầu, làm tăng Fibrinogen và Tissue Factor - những yếu tố quan trọng trong quá trình đông máu. Phơi nhiễm kéo dài với PM2.5 làm tăng nguy cơ biến cố cấp tính do huyết khối, như nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Gây tổn thương tế bào nội mô mạch máu

PM2.5 gây phá hủy và thúc đẩy quá trình apoptosis (tự chết tế bào) của tế bào nội mô - một cơ chế bệnh sinh quan trọng trong các bệnh lý tim mạch.

Làm gì để bảo vệ sức khỏe trước bụi mịn?

Người dân có thể sử dụng các ứng dụng theo dõi mức độ ô nhiễm bụi mịn để điều chỉnh hoạt động hằng ngày cho phù hợp.

Các biện pháp hạn chế tác động của bụi mịn bao gồm:

Sử dụng máy lọc không khí, bật điều hòa hoặc quạt để lưu thông không khí, dùng máy hút mùi khi nấu ăn.
Hạn chế làm việc và hoạt động ngoài trời trong thời điểm ô nhiễm tăng cao.
Tránh các hoạt động tạo ra bụi mịn như hút thuốc, đốt rác, nướng thức ăn, đốt nến, đèn dầu, dùng lò sưởi…
Tăng cường tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.
Nâng cao hệ miễn dịch bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung rau xanh, trái cây giàu vitamin để giúp duy trì lớp niêm mạc đường hô hấp và tiêu hóa, hỗ trợ chống lại tổn thương tế bào và tăng cung cấp oxy.

BS. Nguyễn Thị Mai

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/bui-min-sat-thu-tham-lang-de-doa-tim-mach-169251204201205942.htm