Thẩm tra dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) của Quốc hội nhận thấy, về lập, thẩm định dự án và quyết định đầu tư xây dựng, theo Ủy ban KH, CN&MT, dự thảo Luật mới chỉ quy định thẩm quyền thẩm định đối với dự án đầu tư công, PPP và đầu tư kinh doanh, nhưng chưa làm rõ đối với nhóm “dự án đầu tư xây dựng khác”.
Do đó, cần bổ sung quy định cụ thể về thẩm quyền thẩm định cho các dự án sử dụng vốn ngân sách khác, vốn ODA hoặc vốn vay ưu đãi để tránh bỏ trống cơ chế pháp lý. Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị không quy định cứng việc “cơ quan chuyên môn về xây dựng” phải trực tiếp thẩm định như tại Điều 27, nhằm tránh chồng chéo chức năng giữa cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức thẩm định, đồng thời tạo điều kiện xã hội hóa hoạt động thẩm định, nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong quản lý đầu tư xây dựng.
Quang cảnh phiên họp
Về giấy phép xây dựng, có ý kiến cho rằng, giấy phép không phải “rào cản” mà là công cụ bảo vệ quyền lợi và trật tự xã hội, vấn đề nằm ở chất lượng và quy trình cấp phép. Do đó, cần đơn giản hóa quy trình, quy định rõ trách nhiệm, thời hạn xử lý và công khai thông tin để người dân, doanh nghiệp giám sát.
Bên cạnh đó, việc miễn giấy phép xây dựng giúp giảm thủ tục nhưng cần hoàn thiện quy định pháp lý trong Luật Xây dựng hoặc Luật Đất đai để bảo đảm quyền sở hữu tài sản trên đất. Ngoài ra, cần bổ sung cơ chế xử lý vi phạm đối với công trình đã được cấp phép nhưng thi công sai thiết kế, thay đổi công năng hoặc vi phạm quy định, bảo đảm thống nhất và rõ trách nhiệm giữa các bên liên quan.
Về xây dựng công trình, có ý kiến cho rằng, theo thông lệ quốc tế, Luật Xây dựng chỉ nên quy định ba chủ thể chính, đó là chủ đầu tư, nhà thầu thiết kế/tư vấn tổng thể và nhà thầu thi công. Do đó, cần giảm bớt số lượng loại hình nhà thầu, tổ chức tư vấn trong dự thảo, lược bỏ quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ, chỉ giữ nguyên tắc chung và giao cho hợp đồng quy định cụ thể để bảo đảm linh hoạt, phù hợp thực tiễn.
Về quản lý chất lượng, nghiệm thu, bàn giao công trình xây dựng, có ý kiến đề nghị bổ sung quy định nguyên tắc trong quản lý chất lượng công trình theo hướng “làm tốt ngay từ đầu”, chuyển trọng tâm từ kiểm tra – phát hiện sang phòng ngừa – kiểm soát chất lượng trong suốt quá trình khảo sát, thiết kế, thi công và bảo trì. Đồng thời, cần quy định rõ “người gây lỗi phải bồi thường”, chỉ xử lý hình sự với hành vi cố ý, gian dối để phân định vi phạm kỹ thuật và hình sự. Cách tiếp cận này giúp nâng cao trách nhiệm nghề nghiệp, bảo đảm chất lượng, an toàn và minh bạch trong đầu tư xây dựng.
Về chi phí đầu tư xây dựng và hợp đồng xây dựng, có ý kiến đề nghị quy định rõ trách nhiệm pháp lý của tổ chức, cá nhân tư vấn (quản lý dự án, giám sát, kiểm định...) để xác định người chịu trách nhiệm khi xảy ra sai sót, đồng thời làm rõ phạm vi trách nhiệm giữa các bên.
Về hợp đồng xây dựng, Ủy ban KH,CN&MT cho rằng, nên bổ sung quy định nguyên tắc thưởng - phạt để khuyến khích và ràng buộc trách nhiệm. Bên cạnh đó, đề nghị rà soát các quy định về hợp đồng để tránh trùng lặp với Bộ luật Dân sự và Luật Thương mại.
Huệ Linh