Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp thứ nhất của Ban Chỉ đạo phòng, chống lãng phí. Ảnh: TTXVN
Cuộc chiến chống lãng phí sẽ không thể thành công nếu chỉ dựa vào các cơ quan chức năng. Nó cần đến hàng triệu đôi mắt giám sát của người dân. Hiểu rõ điều này, dự thảo luật đã đặt ra những quy định mang tính cốt lõi về công khai, minh bạch. Việc bắt buộc công khai hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý, kèm theo danh tính của cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm là một bước tiến mới, một công cụ đầy hứa hẹn để người dân thực thi quyền giám sát của mình. Ánh sáng của sự minh bạch chính là khắc tinh của những góc khuất, nơi lãng phí thường ẩn mình. Tuy nhiên, ánh sáng ấy có thể trở nên le lói nếu không có quy định rõ ràng về thời hạn công khai, bởi sự chậm trễ có thể làm giảm đi sức nóng của dư luận và tác dụng giám sát. Thực tế cho thấy, không ít cơ quan chỉ công khai cho có lệ, niêm yết ở nơi ít người qua lại hoặc đăng tải thông tin một cách hình thức. Vì vậy, việc bổ sung chế tài xử lý nghiêm những trường hợp không công khai, công khai không đầy đủ hoặc chỉ để đối phó là một đòi hỏi tất yếu để biến quy định trên giấy thành hành động thực chất.
Trao cho người dân quyền giám sát là cần thiết, nhưng quan trọng hơn là phải bảo vệ được lòng dũng cảm của họ khi thực thi quyền đó. Ai sẽ dám lên tiếng khi biết rằng mình và người thân có thể đối mặt với nguy cơ bị trả thù, trù dập? Đây chính là trăn trở lớn nhất mà nhiều đại biểu Quốc hội đã nêu lên. Các quy định về bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí trong dự thảo luật được đánh giá là còn chung chung, chưa đủ sức nặng để tạo ra một “vùng an toàn” cho người tố giác. Lời kêu gọi xây dựng một cơ chế bảo mật thông tin chặt chẽ cho người cung cấp tin và cả người thân của họ không chỉ là một đề xuất kỹ thuật, mà là một yêu cầu mang tính sống còn để khuyến khích người dân tham gia vào mặt trận này. Một tấm khiên pháp lý đủ mạnh sẽ là nguồn động lực để biến sự im lặng thành tiếng nói, biến nỗi sợ hãi thành hành động.
Hơn nữa, lòng dũng cảm cần được nuôi dưỡng bằng niềm tin. Người tố giác không chỉ cần được bảo vệ, họ còn có quyền được biết thông tin mình cung cấp đã được xử lý ra sao, kết quả thế nào. Việc quy định rõ quyền được thông báo kết quả xử lý của cơ quan chức năng sẽ tạo ra một vòng tròn tích cực: Người dân cung cấp thông tin, thông tin được xử lý, kết quả được phản hồi, niềm tin được củng cố và ngày càng có nhiều người dám lên tiếng. Bên cạnh đó, quy trình xử lý thông tin cũng cần mạch lạc, hiệu quả hơn. Thông tin về lãng phí không chỉ đến từ đơn thư hay báo chí, mà còn từ các nguồn quan trọng như kết luận của thanh tra, kiểm toán. Việc phân loại thông tin một cách khoa học, thông tin thuộc thẩm quyền cơ quan nào thì cơ quan đó phải kết luận, không thuộc thẩm quyền thì phải chuyển ngay cho đơn vị có trách nhiệm sẽ chấm dứt tình trạng đùn đẩy, né tránh, đảm bảo mọi tố giác đều được giải quyết đến cùng.
Cuối cùng, cuộc chiến chống lãng phí là một cuộc chiến của toàn xã hội, trong đó mỗi người dân là một người lính. Dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí có thể trở thành một đạo luật của cuộc sống hay không phụ thuộc rất lớn vào việc nó có thắp lên và bảo vệ được ngọn lửa dũng khí trong mỗi con người hay không. Một cơ chế minh bạch triệt để, một quy trình xử lý thông tin hiệu quả và trên hết, một tấm khiên pháp lý vững chắc để bảo vệ người tố giác chính là những gì chúng ta cần để lãng phí không còn đất sống và để mỗi đồng tiền thuế của dân đều được sử dụng một cách hiệu quả và xứng đáng.
Xây Dựng