Tại ngày khai mạc Triển lãm Hàng không Dubai tại Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) hồi đầu tuần này, sự xuất hiện của dòng máy bay chiến đấu tàng hình tiên tiến của ba cường quốc Mỹ, Nga và Trung Quốc đã thu hút sự chú ý.
Tại đây, một chiếc F-35 của Mỹ xuyên qua bầu trời phía trên một sa mạc, động cơ gầm rú khi nó thực hiện hàng loạt cú ngoặt tốc độ cao.
Khoảng một giờ sau, một chiếc Su-57 của Nga với thiết kế thân cánh liền khối và âm thanh động cơ trầm hơn cũng trình diễn khả năng nhào lộn và tốc độ, phô diễn khả năng bay hành trình ở tốc độ siêu thanh trước khi quay trở lại đường băng.
Sự xuất hiện của F-35 và Su-57 đánh dấu lần đầu tiên máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm của Mỹ và Nga xuất hiện tại cùng một sự kiện.
Gian hàng trưng bày máy bay chiến đấu của Trung Quốc tại Triển lãm Hàng không Dubai. Ảnh: HANDOUT
Cũng được trưng bày tại triển lãm là chiếc J-35 - máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm của Trung Quốc - ở khu triển lãm tĩnh thuộc gian hàng của Tập đoàn nhập khẩu và xuất khẩu công nghệ hàng không quốc gia Trung Quốc (CATIC).
Các nhà phân tích cho rằng sự hiện diện của ba quốc gia sản xuất và trang bị máy bay tàng hình thế hệ thứ năm cho thấy cuộc cạnh tranh trong thị trường Trung Đông đang nóng lên rõ rệt, theo tờ South China Morning Post.
Dòng máy bay chiến đấu tiên tiến nhất
Ngoài khả năng tàng hình, những máy bay tiên tiến này thường có khả năng bay siêu âm, tích hợp cảm biến tiên tiến và khả năng cơ động siêu việt. Chúng được trang bị hệ thống điện tử hàng không tích hợp và khoang vũ khí bên trong.
Máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm cũng có khả năng nhận thức tình huống được cải thiện thông qua khả năng kết nối mạng, cho phép chúng hoạt động hiệu quả hơn trong các nhiệm vụ không đối không và không đối đất so với các dòng máy bay cũ.
Máy bay chiến đấu F-35 A Lightning II của Mỹ tại Triển lãm Hàng không Dubai. Ảnh: CENTCOM
Triển lãm hàng không kết thúc vào ngày 21-11 diễn ra trùng thời điểm chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố kế hoạch bán tiêm kích F-35 cho Saudi Arabia. Trước đây, Washington đã từ chối bán F-35 cho Saudi Arabia và UAE vì luật của Mỹ yêu cầu Israel phải duy trì lợi thế quân sự vượt trội so với các quốc gia trong khu vực cũng như do lo ngại về an ninh công nghệ.
Được coi là dòng tiêm kích tiên tiến nhất, F-35 chỉ được cung cấp cho các đồng minh chủ chốt của Mỹ với khoảng 12 quốc gia cho đến nay nhận được dòng tiêm kích này Ngược lại, Su-57 của Nga và J-35 của Trung Quốc chỉ được giao cho lực lượng không quân của chính họ lần lượt vào năm 2020 và 2025.
Sự cạnh tranh miếng bánh Trung Đông
Theo các nhà quan sát, triển lãm hàng không năm nay cho thấy các hệ thống của Trung Quốc đang ngày càng cạnh tranh, đặc biệt là đối với các quốc gia bị cấm mua vũ khí của Mỹ.
Ông Timothy Heath - nhà nghiên cứu quốc phòng quốc tế cấp cao tại Tập đoàn Rand (Mỹ) lưu ý rằng Washington không phải là quốc gia duy nhất quan tâm đến việc bán máy bay tiên tiến này ở Trung Đông.
“Nga cũng đang tìm kiếm khách hàng, có thể là Iran, cho Su-57. Tiềm năng bán máy bay thế hệ thứ năm cho các nước Trung Đông cho thấy cũng có thị trường cho J-35 của Trung Quốc” - ông Heath nói.
Ông Heath nhận định rằng Trung Quốc cạnh tranh mạnh nhất với Nga trong lĩnh vực này, bởi việc mua máy bay thế hệ thứ năm liên quan đến chính trị cũng như phần cứng. Các quốc gia mua dòng máy bay này từ Mỹ, chẳng hạn như Israel, ít có khả năng mua từ Trung Quốc hoặc Nga.
Máy bay chiến đấu Su-57 của Nga tại Triển lãm Hàng không Dubai. Ảnh: Marina Lystseva/TASS
Ông Heath nói thêm rằng phần cứng của Trung Quốc đang trở nên cạnh tranh hơn so với các công ty của Nga, với công nghệ và chất lượng của Trung Quốc “ngang bằng hoặc thậm chí vượt trội” so với Nga trong nhiều trường hợp.
Bà Liselotte Odgaard - thành viên cấp cao tại Viện Hudson,(Mỹ) - cho biết J-35 có thể là một “lựa chọn đáng mơ ước” đối với các quốc gia không đủ khả năng chi trả cho F-35 hoặc có thể gặp phải sự phản đối từ Mỹ.
“J-35 tinh vi hơn máy bay thế hệ thứ năm của Nga và được bán với giá cạnh tranh. Do đó, xét từ góc độ của Mỹ, sản phẩm của Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh lớn nhất tại thị trường Trung Đông” - bà Odgaard nói.
Tuy nhiên, bà Odgaard cho rằng J-35 cũng có những điểm hạn chế, chẳng hạn như sự không chắc chắn về phần mềm của máy bay Trung Quốc như phần mềm hợp nhất cảm biến và tích hợp tập trung vào mạng.
Su-57 đã ra mắt quốc tế vào năm ngoái tại triển lãm hàng không Chu Hải của Trung Quốc. Trong khi đó, J-35 đã được nhìn thấy hoạt động trong các video chính thức được quân đội Trung Quốc công bố vào tháng 9, ghi lại các cuộc thử nghiệm trên biển của tàu sân bay Phúc Kiến.
Theo bà Odgaard, việc bán máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm ở Trung Đông sẽ tạo nên một "thay đổi quan trọng" về ưu thế trên không và là một chỉ báo về sự liên kết chính trị.
Về mặt quân sự, máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm là những yếu tố thay đổi cuộc chơi bởi chúng sở hữu khả năng tàng hình, kết hợp cảm biến tiên tiến và hoạt động mạng lưới, mang lại lợi thế quyết định so với các máy bay cũ hơn như F-15. Về mặt địa chính trị, việc lựa chọn máy bay phản lực cũng báo hiệu sự liên kết chính trị-chiến lược của các quốc gia, bà Odgaard phân tích.
THẾ VINH