Thay thế cây trồng truyền thống, nâng cao thu nhập
Xã Hòa Hội, tỉnh Gia Lai là địa phương có diện tích đất pha cát lớn. Trước đây người dân chủ yếu trồng mì. Tuy nhiên, loại cây này cho hiệu quả kinh tế thấp, thu nhập bấp bênh nên đời sống bà con còn gặp nhiều khó khăn. Thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, những năm gần đây, nhiều người dân Hòa Hội đã mạnh dạn chuyển sang trồng lạc. Thực tế sản xuất cho thấy đây là lựa chọn phù hợp, đáp ứng tốt với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu đặc trưng của địa phương. Chị Nguyễn Thị Thảo, ở xã Hòa Hội vui mừng chia sẻ: “Năm nay tuy chi phí nhân công, thuốc, giống tăng cao nhưng lạc nhà tôi được mùa, năng suất gần 300kg/sào. Sau 3 tháng sản xuất, tôi thu lời được hơn 4 triệu đồng/1 sào lạc. Nhà tôi làm hơn 1ha thì tổng cộng chắc lãi được khoảng 80 triệu đồng một vụ.”
Vùng trồng lạc tại xã Hòa Hội. Ảnh: Thế Vương
Hiện nay, cây lạc không chỉ được phát triển tại xã Hòa Hội mà còn bám rễ mạnh mẽ tại nhiều vùng quê của tỉnh Gia Lai, nhất là tại các địa phương có diện tích đất cát ở phía đông tỉnh. Theo thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Gia Lai, trong năm 2024 vừa qua, diện tích cây lạc của toàn tỉnh đạt hơn 13.000ha, còn trong vụ sản xuất Đông Xuân 2024 - 2025, toàn tỉnh đã sản xuất hơn 9.000ha, trong đó, diện tích chuyển đổi trên đất sản xuất kém hiệu quả là hơn 3.000ha. Khác với đa số loại cây trồng khác phải chịu tình trạng giá cả lên xuống bấp bênh thì trong một vài năm trở lại đây, cây lạc thường giữ được giá ổn định ở mức xung quanh 30.000 đồng/kg. Qua đó tạo điều kiện để người trồng lạc nâng cao hiệu quả kinh tế.
Hướng tới sản xuất tập trung, phát triển bền vững
Để giúp người dân tiếp cận với các tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao hiệu quả sản xuất, thời gian qua, nhiều đề tài nghiên cứu và mô hình canh tác trên cây lạc đã được các ngành chức năng, tổ chức chuyên môn triển khai và đưa vào thực tiễn. Theo Tiến sĩ Phạm Vũ Bảo, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Duyên Hải Nam Trung Bộ, đơn vị này đã thực hiện đề tài “Nghiên cứu và chuyển giao một số mô hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên chân đất trồng mía kém hiệu quả gắn với liên kết chuỗi” theo đặt hàng của Sở NN&PTNT Bình Định (nay là Sở NN&MT Gia Lai). Bên cạnh đó, Viện cũng đã triển khai nhiều mô hình về thâm canh cây lạc, ứng dụng tưới tiết kiệm và đặc biệt là nghiên cứu thành công giống lạc mới LDH.09 có khả năng kháng bệnh tốt, thích nghi trên nhiều loại đất, kể cả đất nhiễm mặn.
Bên cạnh các đề tài nghiên cứu của Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Duyên Hải Nam Trung Bộ, thời gian qua, Trung tâm Khuyến nông tỉnh cũng đã triển khai, nhân rộng các mô hình tưới nước tiết kiệm gắn với xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ cây lạc tại các địa phương và đạt được những kết quả hết sức tích cực. Ông Huỳnh Việt Hùng, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh, khẳng định: “Mô hình trên cây lạc mà Trung tâm Khuyến nông triển khai trong thời gian qua đã giúp bà con thay đổi tư duy sản xuất, hướng đến phát triển bền vững".
Mô hình tưới nước tiết kiệm gắn với xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ cây lạc tại xã Bình Hiệp. Ảnh: Thế Vương
Một tín hiệu đáng mừng là sau nhiều năm gắn bó với cây lạc, người dân Gia Lai đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm và kỹ thuật canh tác hiệu quả. Qua thực tiễn sản xuất, bà con đã từng bước xây dựng được các công thức luân canh phù hợp, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, trên địa bàn tỉnh đã hình thành nhiều vùng chuyên canh lạc tại các xã Hòa Hội, Cát Tiến, Đề Gi, Bình Hiệp… Tại đây, người dân chủ động đầu tư thâm canh, áp dụng cơ giới hóa vào hầu hết các khâu sản xuất như: làm đất, gieo trồng, tưới tiêu và thu hoạch. Bên cạnh đó, người dân còn trồng lạc xen dưới tán cây dừa xiêm, xoài cát Hòa Lộc để cải tạo đất, nâng cao hiệu quả sản xuất. Thực tế cho thấy, sự phát triển đồng bộ về kỹ thuật và tổ chức sản xuất này đang tạo nền tảng vững chắc để Gia Lai quy hoạch vùng sản xuất tập trung và xây dựng chuỗi liên kết bao tiêu sản phẩm cây lạc trong thời gian tới.
Lạc trồng dưới tán xoài cát Hòa Lộc. Ảnh: Thế Vương
Từ một loại cây trồng cạn quen thuộc, lạc đang trở thành lời giải cho bài toán hiệu quả trong sử dụng đất và tăng thu nhập cho nông dân. Với sự vào cuộc của các ngành chuyên môn và sự chủ động của người dân, cây lạc hứa hẹn sẽ còn tiếp tục khẳng định vai trò trong chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững của Gia Lai trong thời gian đến.
THẾ VƯƠNG