Chậm bồi thường: Nút thắt lớn cản trở hàng loạt dự án trọng điểm

2 giờ trướcBài gốc

LTS: Tăng cường thực hiện, đẩy nhanh tiến độ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong công tác thu hồi đất bằng các chính sách, giải pháp kịp thời, hiệu quả là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được nêu trong dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.

Đây là điều kiện tiên quyết để triển khai các dự án, đặc biệt là những dự án trọng điểm của TP thời gian tới.

Công tác giải phóng mặt bằng dự án rạch Xuyên Tâm vẫn còn khó khăn. Ảnh: Thuận Văn

Để được sự đồng thuận của người dân khi Nhà nước thu hồi đất thì chính sách bồi thường và tái định cư cần được thực hiện tốt, minh bạch, công bằng và thỏa đáng, đây chính là chìa khóa để giải phóng mặt bằng (GPMB) một cách nhanh chóng, giúp các dự án không còn tình tạng chậm trễ, lỡ hẹn.

Vướng mặt bằng “níu chân” nhiều dự án trọng điểm

“Nếu giá đền bù thấp, chúng tôi không đủ tiền để mua một khu đất khác xây nhà ở, chúng tôi muốn một phần tiền có giá trị tương đương để ổn định cho cuộc sống mới. Tiền bồi thường là nguồn vốn duy nhất để chúng tôi chuyển đổi nghề nghiệp, xây nhà và làm ăn kinh doanh. Với mức giá phù hợp người dân sẽ cảm thấy an tâm, từ đó đồng thuận bàn giao mặt bằng nhanh chóng nhất có thể để dự án triển khai thuận lợi” - bà NTH (xã Phú Hòa Đông, TP.HCM) nói.

Lời tâm sự chân tình bà NTH trong buổi kiểm tra tiến độ dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài đoạn qua TP.HCM của lãnh đạo TP.HCM hồi đầu tháng 10 khiến các thành viên trong đoàn kiểm tra chia sẻ hơn với người dân trong công tác GPMB, thu hồi đất để thực hiện dự án còn khó khăn này.

Để đẩy nhanh tiến độ, không để vướng mặt bằng thực hiện dự án, đề nghị các xã khẩn trương đẩy nhanh công tác phê duyệt phương án bồi thường.

Về dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài đoạn qua TP.HCM, ông Trần Quang Lâm, Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM, cho biết tiến độ bồi thường GPMB hiện chậm so với kế hoạch dự kiến, có thể ảnh hưởng thời gian khởi công vào tháng 11-2025 và quý I-2026.

“Để đẩy nhanh tiến độ, không vướng mặt bằng thực hiện dự án, tôi đề nghị các xã khẩn trương đẩy nhanh công tác phê duyệt phương án bồi thường. Dự án tái định cư của cao tốc TP.HCM - Mộc Bài theo tiến độ đến quý II-2026 mới giao nền được, Sở Xây dựng đã làm việc và đôn đốc các đơn vị có liên quan đẩy nhanh tiến độ” - ông Trần Quang Lâm nhấn mạnh.

Theo báo cáo của Sở NN&MT TP.HCM, dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài đoạn qua TP.HCM có chiều dài khoảng 24,7 km, đi qua địa bàn năm xã gồm: Phú Hòa Đông, Nhuận Đức, Thái Mỹ, Củ Chi, Tân An Hội có diện tích ảnh hưởng khoảng hơn 220 ha với tổng số trường hợp trong khu vực dự kiến thu hồi là gần 2.200.

Tương tự, một dự án trọng điểm khác ở TP.HCM hiện đã khởi công (tháng 8-2025) nhưng cũng đang gặp khó khăn trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ bắc kênh Đôi đi qua hai phường Chánh Hưng và Phú Định. Dự án có tổng số trường hợp bị ảnh hưởng là hơn 1.600, bao gồm 1.011 trường hợp giải tỏa toàn phần; phần còn lại là 591 trường hợp bị giải tỏa một phần.

Hiện nay, tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự kiến của dự án là hơn 5.975 tỉ đồng. Trong đó, chi phí chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư gần 5.086 tỉ đồng nhưng dự án mới chi trả được 1.374/1.466 hồ sơ với tổng số tiền gần 4.077 tỉ đồng.

Tiến độ bồi thường GPMB dự án cao tốc TP.HCM – Mộc Bài hiện chậm so với kế hoạch dự kiến, có thể ảnh hưởng thời gian khởi công vào tháng 11-2025 và quý I-2026.

Theo dự kiến của Ban Bồi thường GPMB quận 8, số hồ sơ còn lại sẽ tập trung giải quyết dứt điểm trong tháng 10-2025. “Xung quanh khu vực chúng tôi có nhiều hộ gia đình không được bồi thường đúng 100% do giấy tờ đất đai không đầy đủ và hợp lệ. Nhiều gia đình vui vẻ chấp nhận với giá được thông báo nhưng cũng có nhiều trường hợp không đồng ý. Điều này đã làm mặt bằng bàn giao không đồng đều, dẫn đến việc khó thực hiện dự án” - bà Nguyễn Thị Huệ (phường Chánh Hưng, TP.HCM), người dân bị ảnh hưởng trong khu vực dự án, nói.

Bà Huệ cũng cho biết có nhiều trường hợp đã bàn giao mặt bằng để thực hiện dự án nhưng cũng có nhiều trường hợp không đồng ý bàn giao do gia đình có đất bị thu hồi đông nhân khẩu, từ đó dẫn đến việc mỗi người mỗi ý.

Một dự án “thế kỷ” khác là dự án nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm (từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến sông Vàm Thuật) đi qua bốn phường, ảnh hưởng 2.216 trường hợp, có tổng mức đầu tư trên 17.000 tỉ đồng, trong đó riêng chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đã chiếm gần 14.000 tỉ đồng.

Trước đây dự án không thực hiện được do vốn bồi thường quá cao, sau đó dự án đã được khởi công vào tháng 5 năm nay nhưng đến nay vẫn còn vướng mặt bằng và xuất hiện tình trạng mặt bằng “da beo” (chỗ đã giải tỏa chỗ không, không liền lạc giữa các thửa đất).

Đến thời điểm này, TP.HCM đã giải ngân vốn GPMB khoảng 24.146 tỉ đồng/46.285 tỉ đồng, đạt tỉ lệ 52,2%.

Trong đó: các dự án thuộc khu vực TP.HCM trước sắp xếp giải ngân là 19.468 tỉ đồng/24.597 tỉ đồng, đạt tỉ lệ 79,1%; các dự án thuộc khu vực tỉnh Bình Dương trước sắp xếp giải ngân là 3.093 tỉ đồng/15.937 tỉ đồng, đạt tỉ lệ 19,4%; các dự án thuộc khu vực tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu trước sắp xếp giải ngân là 1.584 tỉ đồng/5.750 tỉ đồng, đạt tỉ lệ 27,5%.

Giải ngân vốn giải phóng mặt bằng trên địa bàn TP.HCM hiện đã đạt hơn 52%. Đồ họa: Kim Anh

Tìm giải pháp đẩy nhanh bồi thường ở các dự án

Về góc độ địa phương, ông Phạm Văn Dũng, Chủ tịch UBND xã Nhuận Đức, TP.HCM, cho biết dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài hiện nay công tác bồi thường đã thực hiện chỉ định thầu rút gọn, xã đã phối hợp với Sở NN&MT TP.HCM và Sở Tài chính TP.HCM, dự kiến khoảng tháng 12 sẽ ban hành quyết định thu hồi đất.

Nguyên nhân dẫn đến chậm tiến độ dự án một phần do nhân sự chuyên môn trong lĩnh vực bồi thường còn thiếu. Cụ thể, xã không có người có nghiệp vụ về quy hoạch. “Chúng tôi sẽ phối hợp với các sở, ngành liên quan để thực hiện bồi thường, tái định cư” - ông Dũng nói.

Với dự án này, lãnh đạo Ban bồi thường GPMB huyện Củ Chi cho biết công tác bồi thường GPMB hiện còn gặp một số khó khăn gồm việc xác nhận nguồn gốc, tình trạng pháp lý nhà, đất và tài sản gắn liền với đất; công tác thực hiện xác định giá đất cụ thể để tính bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án và công tác đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu tái định cư phục vụ dự án.

Với dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ bắc kênh Đôi, Ban bồi thường GPMB quận 8 cho biết sẽ khẩn trương phối hợp với các địa phương cùng các đơn vị có liên quan sớm thực hiện các thủ tục để bàn giao mặt bằng thực hiện dự án.

Còn dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ bắc kênh Đôi, lãnh đạo Sở NN&MT TP.HCM cũng nêu rõ khó khăn. Cụ thể, vướng mắc khi lập hồ sơ bồi thường đối với các trường hợp chia tách, mua bán, chuyển nhượng quyền sử dụng đất bằng giấy tay, vi bằng trong khoảng thời gian từ ngày 1-7-2014 đến trước ngày có chủ trương thực hiện dự án.

Chủ tịch UBND TP.HCM chỉ đạo đẩy nhanh giải ngân nhiều dự án

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được vừa có văn bản giao Giám đốc Sở NN&MT TP.HCM Nguyễn Toàn Thắng chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan khẩn trương thành lập Tổ công tác chuyên ngành và Tổ tham mưu giúp việc để tập trung chỉ đạo, giải quyết dứt điểm, hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm.

Tổ công tác có nhiệm vụ rà soát, xác định các nội dung còn tồn tại, vướng mắc về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, khối lượng công việc cần hoàn thành của từng trường hợp, từng phường thuộc phạm vi dự án; xác định giải pháp và tập trung chỉ đạo giải quyết dứt điểm theo thẩm quyền, đúng quy định hoặc đề xuất cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo đúng quy định. Phải đảm bảo hoàn thành công tác GPMB dự án trong tháng 11-2025.

Đồng thời, Chủ tịch UBND TP.HCM giao UBND bốn phường có dự án đi qua cử lãnh đạo tham gia Tổ công tác chuyên ngành và Tổ tham mưu giúp việc. Bên cạnh đó, khẩn trương rà soát các nội dung tồn tại, vướng mắc về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thuộc địa bàn phường quản lý để tập trung xử lý dứt điểm, hoàn thành theo thẩm quyền, đúng quy định hoặc phối hợp, đề xuất Tổ công tác tổng hợp, đề xuất cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo quy định.

Vào đầu tháng 10, chỉ đạo liên quan công tác bồi thường, GPMB dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được yêu cầu các xã lập Ban chỉ đạo để chỉ đạo công việc liên quan bồi thường và vận động người dân đồng thuận thực hiện dự án.

“Địa phương phải có tổ vận động, tuyên truyền, người vận động phải là người có kinh nghiệm, khiếu thuyết phục và người này phải là người địa phương, am hiểu về văn hóa, tình hình địa phương, như vậy việc vận động mới có hiệu quả” - Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được nhấn mạnh.

“Trong bồi thường GPMB, người dân đồng tình, không khiếu nại mới là yếu tố quan trọng. Chúng ta phải thực hiện linh hoạt các bước, nếu dân đồng thuận phương án thì không việc gì chúng ta phải chờ đến 60, 90 hay 180 ngày mới ký. Thậm chí người dân đã đồng tình rồi thì cũng có thể chi tiền” - Chủ tịch UBND TP nói.•

Lãnh đạo Sở NN&MT TP.HCM cũng kiến nghị UBND TP xem xét chỉ đạo các chủ đầu tư của chung cư, khu nhà phục vụ tái định cư phối hợp với Ban bồi thường GPMB quận 8 thực hiện bố trí tạm cư cho các hộ dân đủ điều kiện bố trí tái định cư để đảm bảo quyền lợi người dân thuộc dự án.

“Bên cạnh đó, Sở Tài chính TP.HCM khẩn trương hướng dẫn Ban bồi thường GPMB quận 8 về phương thức thanh toán, xử lý nguồn thu chi phần chênh lệch giá bán căn hộ theo giá bán nhà ở xã hội đã được phê duyệt so với giá bán tái định cư đối với 315 căn tại dự án khu nhà ở xã hội Hưng Phát” - lãnh đạo Sở NN&MT TP.HCM kiến nghị.

Với dự án nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm, lãnh đạo các phường đang giải quyết các khiếu nại về bồi thường hỗ trợ, tái định cư của một số trường hợp.

Đơn cử, như với trường hợp nhà đất của ông ĐTH (phường An Nhơn, TP.HCM), phường đã phối hợp với Ban bồi thường GPMB quận Gò Vấp kiểm tra thực địa bổ sung phần đất phía sau theo kiến nghị của hộ dân. Hiện nay phường đang xác minh quá trình sử dụng đất để xem xét việc bồi thường, hỗ trợ bổ sung cho ông ĐTH và vận động hộ dân bàn giao mặt bằng. Dự kiến sẽ lập thủ tục thu hồi đất trong tháng 10-2025.•

Ông Bùi Minh Thạnh, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM:

Cần họp thường xuyên để xử lý ngay các vấn đề

“Tất cả công trình ở cả nước, khâu quan trọng nhất là công tác GPMB, chính vì vậy cần tập trung trong công tác bồi thường GPMB. Đối với dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài, địa phương đã có Ban chỉ đạo thực hiện, do đó ban này cần họp thường xuyên, họp hằng tuần để nghe kết quả đánh giá đạt được và nghe cả vướng mắc, từ đó có chỉ đạo xử lý ngay vướng mắc.Với những dự án có khiếu kiện, khiếu nại, các địa phương cần rà soát, điểm danh những trường hợp có khó khăn để tháo gỡ...” - Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Minh Thạnh nói.

Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Minh Thạnh cũng có văn bản chỉ đạo: Đối với giá đất cụ thể thực hiện theo điểm b khoản 2 Điều 160 và khoản 3 Điều 161 của Luật Đất đai 2024, thuộc thẩm quyền của chủ tịch UBND cấp huyện nơi có đất thu hồi theo quy định Luật Đất đai 2024 (nay đã chuyển giao thẩm quyền cho chủ tịch UBND cấp xã) phải phê duyệt giá đất các tuyến đường, hẻm trên địa bàn xã nơi có đất thu hồi tại điểm e khoản 1, khoản 2, khoản 3, điểm a khoản 5 Điều 5 của Nghị định 151/2025/NĐ-CP.

Đối với dự án có đất thu hồi có phạm vi địa giới hành chính từ hai xã trở lên do có vị trí liền kề, giáp ranh giữa các xã, nên theo ý kiến của chủ tịch UBND cấp xã nơi có đất thu hồi gặp khó khăn trong việc thuê tư vấn xác định giá đất vị trí liền kề nằm trên địa bàn xã khác làm ảnh hưởng tiến độ giải ngân các dự án trong thời gian tới, Phó Chủ tịch UBND TP giao Sở NN&MT TP.HCM chủ trì thuê tư vấn xác định giá đất của dự án qua hai xã trở lên để chủ tịch UBND cấp xã thực hiện bồi thường theo quy định để đảm bảo giá đất phù hợp với quy định và tình hình thực tế.

Đối với các dự án đã phê duyệt chấp thuận chủ trương đầu tư trước ngày 1-7-2025, đã triển khai thực hiện một phần diện tích đất đã phê duyệt phương án bồi thường, UBND TP chấp thuận chủ trương tiếp tục thực hiện các quyết định thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư do UBND TP.HCM (cũ), tỉnh Bình Dương (cũ), tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) đã ban hành trước đây theo phạm vi hành chính trước sáp nhập để không ảnh hưởng tiến độ dự án đã được giao vốn bồi thường, cũng như giải ngân đạt tỉ lệ theo chỉ đạo của UBND TP.

TP.HCM cần nhiều giải pháp để tạo sự đồng thuận của người dân trong công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư dự án. Ảnh: Nguyễn Châu

Ông Nguyễn Hoàng Anh Dũng, Phó Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị TP.HCM:

Cần thời gian xác minh nguồn gốc đất

Việc bồi thường, GPMB dự án nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm còn khó khăn do dự án có nhiều trường hợp mua bán, chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng bằng giấy tay, vi bằng trên thửa đất đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Do pháp lý, nguồn gốc, quá trình sử dụng nhà, đất của các hộ dân phức tạp nên cần có thời gian xác minh, làm việc với các chủ sử dụng nhà đất trước ngày 1-7-2024 để tránh xảy ra tranh chấp về sau và giải quyết chính sách tái định cư cho các hộ dân.

Do vậy, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị TP.HCM kiến nghị UBND các phường sớm quyết định biện pháp, mức hỗ trợ khác để đảm bảo có chỗ ở, ổn định đời sống, sản xuất đối với người đang trực tiếp quản lý, sử dụng thửa đất và tài sản gắn liền với đất (người mua, nhận chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất bằng giấy tay, vi bằng) ảnh hưởng trong dự án theo khoản 2 Điều 108 Luật Đất đai 2024.

TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và Môi trường TP.HCM:

Cần cán bộ có trình độ chuyên sâu trong lĩnh vực bồi thường

Ban bồi thường GPMB cần chủ động phối hợp với địa phương để nỗ lực giải quyết các vướng mắc. Bên cạnh đó, cần có một cán bộ chuyên trách lĩnh vực này nhằm đảm bảo sự quan tâm thống nhất chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương và các cơ quan liên quan.

Hơn nữa, cần phải công khai, minh bạch trong phương án bồi thường cũng như công khai các suất tái định cư cho người bị ảnh hưởng bởi dự án. Tránh trường hợp tiêu cực xảy ra như “mua bán suất tái định cư” gây mất quyền lợi cho người dân.

Cần tăng cường kiểm tra, giám sát toàn bộ quy trình GPMB để kịp thời phát hiện, chấn chỉnh các tiêu cực, sai phạm trong công tác hỗ trợ, tái định cư. Hơn nữa, cần tuyển chọn và bố trí cán bộ chuyên môn có trình độ chuyên sâu trong lĩnh vực bồi thường, GPMB để thực hiện công tác này.

NGUYỄN CHÂU

Nguồn PLO : https://plo.vn/cham-boi-thuong-nut-that-lon-can-tro-hang-loat-du-an-trong-diem-post874342.html